Vụ cá tra Việt Nam: Khởi kiện là biện pháp duy nhất

Bộ Thương mại Mỹ (DOC) vừa “dội gáo nước lạnh” vào các DN XK cá tra VN khi cáo buộc và tăng mức thuế chống bán phá giá lên hàng chục lần đối với mặt hàng này.

Ngành thủy sản cần tổ chức lại khâu sản xuất, phân công lại thị trường xuất khẩu, ưu tiên cho các DN có mức thuế suất thấp vào thị trường Mỹ.

Nếu quyết định này được thông qua, mức thuế phổ biến của các DN tự nguyện là 0,77 USD/tấn, các DN bắt buộc gồm: Vinh Hoan Corp: 0,19 USD/tấn, Anvifish Co: 1,34 USD/tấn, và các DN khác là 2,11 USD/tấn.

Tiền hậu bất nhất

Theo Tổng thư ký VASEP, ông Trương Đình Hòe trong quyết định mới đây, DOC đã căn cứ vào một nghiên cứu về giá của Chính phủ Indonesia để tính toán giá cá tra sống nguyên con - nguyên liệu để chế biến cá tra phi lê.

Đây là một nghiên cứu chỉ dựa vào giá trung bình của cả nước, được tính toán từ số liệu của một vài địa phương, dẫn đến chênh lệch lớn về giá.

Trong khi đó, tại các đợt xem xét hành chính trước đó, chính DOC đã liên tục phản đối khi chọn Indonesia làm quốc gia thay thế để tính toán giá trị sản xuất đầu vào đối với cá tra VN vì quốc gia này không có đầy đủ dữ liệu về giá và thiếu các thông số cơ bản về tài chính.

Hơn nữa, Indonesia thực tế chỉ là nước nhập khẩu mà không XK cá tra ra thị trường thế giới.

Đáng lưu ý, DOC đã tự mâu thuẫn khi tuyên bố Indonesia không có bối cảnh kinh tế tương đương với VN trong hầu hết thời gian xem xét hành chính, nhưng sau đó lại không chấp nhận VN dùng thông tin trên để phản đối...

Qua bảy đợt xem xét hành chính trước đó, DOC luôn chọn Bangladesh là quốc gia thay thế để tính toán giá trị sản xuất đầu vào của cá tra VN. Thậm chí, DOC vẫn tiếp tục áp dụng chính sách này trong đợt xem xét các nhà XK mới được công bố cách đây vài tháng.

Bangladesh là nước sản xuất cá tra thương phẩm và nuôi trong ao như VN, chi phí sản xuất và doanh thu của người nuôi cá tra ở VN và Bangladesh tương đồng nhau.

Trong khi đó, Indonesia nuôi 5 loài cá tra khác nhau, chỉ có 70% sản lượng cá tra năm 2011 được nuôi trong ao. Chính vì vậy, theo ông Hòe, không có lý do nào để Indonesia trở thành nước thay thế hoặc dữ liệu của nước này được coi là đáng tin cậy hơn trong đợt xem xét hành chính lần này.

Nằm trong “TOP 10” các DN XK thủy sản VN, ông Dương Ngọc Minh - Tổng giám đốc Cty CP Hùng Vương cho rằng, đây không phải là lần đầu tiên DOC thay đổi quốc gia thay thế trong một lần POR.

Do vậy, quyết định sơ bộ mới đây mà DOC công bố không chỉ gây khó khăn cho DN và ảnh hưởng đến người nuôi cá tra VN, mà ngay chính người tiêu dùng Mỹ cũng chịu thiệt hại.

Chỉ còn cách khởi kiện

Theo chuyên gia Võ Tòng Xuân, các DN xuất khẩu vào thị trường này luôn gặp những phán quyết “bất ngờ” từ phía Mỹ. Và điệp khúc này sẽ không dừng lại nếu đại diện cơ quan quản lý không đấu tranh quyết liệt nhằm giảm mức thuế chống bán phá giá và có những phán quyết rõ ràng thể hiện lập trường của một nước xuất khẩu chủ lực.

Cũng theo ông Xuân, đã đến lúc ngành thủy sản cần tổ chức lại khâu sản xuất, phân công lại thị trường xuất khẩu, ưu tiên cho các DN có mức thuế suất thấp vào thị trường Mỹ. Đối với các DN có mức thuế suất cao có thể chuyển hướng sang thị trường khác, tránh tình trạng bị động.

Ở góc độ bảo vệ quyền lợi trực tiếp cho các DN XK, luật sư Andrew B. Schroth- Cty luật Grunfeld, Desiderio, Lebowitz, Silverman & Klestadt LLP cho rằng, kết quả của POR6 mang tính trừng phạt các DN VN hơn là thay đổi việc bán phá giá cá tra VN vào Mỹ.

Ông này cũng cho biết, đơn vị này đang tiến hành điều tra và thu thập dữ liệu về giá trị đầu vào của Philippines để đưa ra những bằng chứng cho thấy DOC áp dụng mức thuế quá cao.

“Với những dữ liệu đang có, chúng tôi khá tự tin khi nói rằng sẽ thay đổi được quyết định của DOC theo hướng có lợi cho các DN VN” - ông Andrew B.Schroth khẳng định.

Chia sẻ với DĐDN, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, Bộ NN- PTNT ông Phạm Anh Tuấn cho biết, Tổng cục đang bàn bạc với các luật sư về khả năng VN sẽ kiện ra tòa án thương mại Liên bang của Hoa Kỳ về phán quyết của DOC.

Quá trình khởi kiện có thể kéo dài trong vài năm và các DN không phải đóng mức thuế cao này cho đến khi tòa án ra phán quyết cuối cùng - ông Tuấn cho biết.

Đại diện Hiệp hội, ông Hòe cho biết, VASEP sẽ cùng với các DN chế biến XK cá tra VN thực hiện các biện pháp bảo vệ ngành công nghiệp này thông qua các hoạt động pháp lý cần thiết.