Thiết lập hành lang pháp lý cho phương tiện bay không người lái tại Việt Nam

Nghị định gồm 8 chương, 35 điều, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Phòng không nhân dân, liên quan đến nhập khẩu, xuất khẩu, tạm nhập - tái xuất, tạm xuất - tái nhập, nghiên cứu, chế tạo, thử nghiệm, sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng và kinh doanh tàu bay không người lái và các thiết bị, linh kiện, động cơ, cánh quạt kèm theo.

Bên cạnh đó, Nghị định cũng xác lập điều kiện đăng ký, khai thác, sử dụng và cấp giấy phép điều khiển, đồng thời quy định các yêu cầu nghiêm ngặt về bảo đảm an toàn và an ninh hàng không đối với mọi hoạt động bay. Phạm vi áp dụng bao gồm các cơ quan, tổ chức và cá nhân Việt Nam hoặc nước ngoài có hoạt động liên quan đến tàu bay không người lái trong lãnh thổ Việt Nam.

Theo quy định, chủ sở hữu phương tiện bay phải có giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hợp pháp như giấy phép nhập khẩu, tờ khai hải quan, hóa đơn, hoặc văn bản chuyển nhượng hợp lệ theo quy định pháp luật. Các phương tiện bay phải đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn an toàn do Bộ Quốc phòng ban hành hoặc công nhận.

Đối với phương tiện bay tự lắp ráp hoặc chế tạo trước khi Nghị định có hiệu lực, chủ sở hữu phải tiến hành kiểm nghiệm và đánh giá kỹ thuật thông qua đơn vị có tư cách pháp nhân được cơ quan có thẩm quyền công nhận. Hồ sơ kèm theo giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hoặc bản cam kết chịu trách nhiệm về tính hợp pháp của phương tiện sẽ được xem xét để đăng ký chính thức hoặc tạm thời.

Nghị định nêu rõ, chỉ các phương tiện có Giấy chứng nhận đăng ký hoặc đăng ký tạm thời còn hiệu lực mới được phép khai thác. Các thiết bị thuộc Bộ Quốc phòng và Bộ Công an không nằm trong phạm vi điều chỉnh của văn bản này.

Người điều khiển phương tiện bay phải từ đủ 18 tuổi trở lên, có sức khỏe phù hợp, đồng thời không được sử dụng rượu, bia, ma túy hoặc các chất kích thích bị cấm trong khi vận hành.

Với các phương tiện có trọng lượng cất cánh tối đa từ 0,25 kg trở lên, người điều khiển bắt buộc phải có Giấy phép điều khiển bay quan sát bằng trực quan. Trường hợp phương tiện nặng từ 2 kg trở lên, hoặc bay ngoài tầm nhìn trực quan và điều khiển thông qua chương trình cài đặt sẵn hoặc trung tâm điều khiển từ xa, người điều khiển phải có Giấy phép điều khiển bay quan sát bằng thiết bị do cơ quan có thẩm quyền cấp, hoặc bằng/chứng chỉ quốc tế được Bộ Quốc phòng công nhận.

Trong trường hợp người điều khiển vận hành đồng thời nhiều phương tiện bay, họ phải chứng minh hệ thống công nghệ đảm bảo an toàn, ổn định và khả năng kiểm soát độc lập, được thể hiện rõ trong thông số kỹ thuật của thiết bị. Ngoài ra, các hoạt động biểu diễn ánh sáng, bay xếp hình, xếp chữ trên không phải có sự đồng ý hoặc phê duyệt của cơ quan có thẩm quyền trước khi thực hiện.

Người nước ngoài muốn điều khiển phương tiện bay tại Việt Nam phải đáp ứng các điều kiện tương tự công dân Việt Nam, đồng thời có đơn vị, tổ chức hoặc cá nhân Việt Nam bảo lãnh. Hoạt động bay trong khu vực cấm, khu vực hạn chế hoặc khu vực nhạy cảm về quốc phòng - an ninh chỉ được cấp phép trong các trường hợp phục vụ nhiệm vụ công vụ, nghiên cứu, cứu hộ, quốc phòng, an ninh hoặc bảo đảm trật tự xã hội.

Việc ban hành Nghị định 288/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 5/11/2025, được đánh giá là bước đi chiến lược trong công tác quản lý và phát triển công nghệ hàng không không người lái tại Việt Nam.

Nghị định tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động sản xuất, khai thác, nghiên cứu và thương mại hóa thiết bị bay không người lái, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, bảo đảm an ninh – an toàn hàng không và hạn chế rủi ro tiềm ẩn từ việc sử dụng các thiết bị bay tự động trong dân dụng.

Với hành lang pháp lý mới, Việt Nam hướng tới một môi trường hàng không hiện đại, có trật tự và an toàn, đồng thời khuyến khích đổi mới công nghệ, phát triển ứng dụng UAV phục vụ đời sống, kinh tế, nông nghiệp, logistics và nghiên cứu khoa học trong giai đoạn tới.