Sách viết về đô thị thông minh - Thiếu và khó

Thiếu và khó

Trong các năm qua, đã có 10 tỉnh, thành phố ở Việt Nam xây dựng và phê duyệt phát triển đề án đô thị thông minh. Theo số liệu của Tập đoàn Viettel, yếu tố thuận lợi để phát triển đô thị thông minh ở Việt Nam là tỷ lệ người sử dụng Internet/tổng dân số ở Việt Nam là khá lớn, với khoảng 49 triệu người sử dụng Internet. Một số đô thị có điều kiện thích hợp áp dụng mô hình đô thị thông minh như Hải Phòng, Đà Nẵng, Thanh Hóa, Thái Nguyên, Hạ Long, Huế, Cần Thơ, Rạch Giá, Phú Quốc, Nha Trang, Quy Nhơn.

Để thực hiện mục tiêu đó, các cuốn sách viết về đô thị thông minh, trí tuệ nhân tạo trở nên vô cùng cần thiết đối với các cơ quan quản lý và bạn đọc, những người quan tâm.

Tuy nhiên, chủ đề sách viết về đô thị, thành phố thông minh tại Việt Nam còn quá ít. Theo bà Hà Nga - đại diện Thái Hà Books: "Hiện tại, trong ngành xuất bản Việt Nam mới chỉ có các công ty xuất bản, đơn vị phát hành như Thái Hà Books, Saigon Books, Alphabooks... có xu hướng phát triển tập trung vào dòng sách viết về đô thị thông minh, công nghệ AI". 

Ông Nguyễn Tuấn Quỳnh - Chủ tịch HĐQT Saigon Books cũng cho rằng: "Hiện các dự án phát triển đô thị, thành phố thông minh của Việt Nam mới trong giai đoạn đầu tiên nên sự quan tâm của bạn đọc không nhiều. Chỉ một số bạn đọc là các cơ quan quản lý chính sách hoặc những người làm trong lĩnh vực mới quan tâm mua sách và tìm hiểu. Trong khi đó, những cuốn sách viết về trí tuệ nhân tạo, robot, quản trị, marketing bán hàng... thì lại được nhiều bạn trẻ và doanh nhân quan tâm".

Giải thích thêm lý do nguồn sách này chưa nhiều, bà Hà Nga cho biết: "Vấn đề khó khăn mà các đơn vị xuất bản gặp phải, đó là nguồn bản thảo tốt, phù hợp với bạn đọc Việt Nam và phải kết nối, bắt kịp với xu hướng của thế giới. Tuy nhiên, hiện nay nguồn bản thảo này đang bị giới hạn và đa phần các đơn vị xuất bản trong nước phải mua bản quyền từ các nhà xuất bản (NXB), các  tác giả nước ngoài về dịch, xuất bản lại".

Phỏng vấn trên một tờ báo gần đây, ông Lê Hoàng - Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - Giám đốc Công ty Đường sách TP.HCM cho biết: "Phát triển văn hóa đọc và thị trường xuất bản không chỉ là các chính sách, hoạch định của cơ quan quản lý. Nó có thể bắt đầu từ chính mỗi người làm sách, đọc sách". 

Tuy vậy, các số liệu cho thấy người Việt đọc sách chưa nhiều và lý do được ông Lê Hoàng cho rằng, ngành sách chưa quan tâm đúng mực vấn đề thị trường. "Chúng ta đang bỏ rất nhiều tiền bạc, công sức, nhưng nếu cuốn sách mà mình lao tâm khổ tứ làm ra không bán được thì sao? Kinh tế xuất bản là bài toán khó hiện nay của toàn ngành", ông nói.

Cần nhiều sự chung tay

Mặc dù các chủ đề sách về đô thị thông minh vẫn được xem là vấn đề mới và các cuốn sách sau khi phát hành, vẫn được các đơn vị phát hành sách ghi chú: Với rất nhiều thuật ngữ khoa học công nghệ còn chưa được phổ biến rộng rãi, nên trong quá trình biên dịch và xuất bản cuốn sách khó tránh khỏi còn hạn chế, thiếu sót, NXB rất mong nhận được ý kiến góp ý của bạn đọc để hoàn thiện nội dung cuốn sách trong lần xuất bản sau",  nhưng điều đáng mừng là đa số bạn đọc quan tâm, đều đánh giá cao giá trị mà các cuốn sách này mang lại và các cuốn sách đều có lượng bạn đọc nhất định. Đặc biệt, một số tác phẩm như Thành phố thông minh - Nền tảng, nguyên lý và ứng dụng, Việt Nam thời chuyển đổi số, Định hình cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư... của Thái Hà Books, Cuộc cách mạng AI, Tôi, tương lai và thế giới, Chạy đua Robot của Saigon Books... đang có sức lan tỏa tốt đến bạn đọc, đặc biệt là bạn đọc trẻ và doanh nhân. 

Theo bà Hà Nga: "Hiện các NXB tư nhân không có kinh phí để tuyên truyền, quảng cáo sách. Vậy nên, để những cuốn sách này đến nhiều hơn với bạn đọc, rất cần báo chí, các kênh truyền thông, truyền hình... hỗ trợ tuyên truyền để các vấn đề về công nghệ số, đô thị thông minh mới được tuyên truyền tới đông đảo người dân, nhất là sinh viên, học sinh. Có như vậy, những cuốn sách này mới tạo sức lan tỏa, đóng góp vào công cuộc chuyển đổi số của Thành phố”.

Thực tế, có những cuốn sách khi xuất bản đúng thời điểm đã đáp ứng được những thắc mắc của bạn đọc và nhận được sự quan tâm nhiều, ví dụ như cuốn Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 của Klaus Schwab xuất bản trong dịp tổ chức diễn đàn kinh tế đã được nhiều bạn đọc đón nhận như những món quà quý, hay gần đây nhất là cuốn sách của tác giả Nguyễn Phi Vân cũng được đánh giá và tìm đọc rất nhiều, chuẩn bị cho bạn đọc tâm thế sẵn sàng để bước vào kỷ nguyên của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo...".

Kiến nghị các chính sách hỗ trợ, bà Nga cho rằng: "Ở một số nước, Chính phủ có quỹ dịch thuật và những đầu sách tốt, phù hợp xu thế sẽ được Chính phủ mua và hỗ trợ cho các NXB. Trong khi đó, các NXB tư nhân Việt Nam đang gặp khó khăn về nguồn kinh phí mua bản quyền sách. Thực tế, đa số đầu sách hay, có giá trị đều phải qua đấu thầu để mua nên chi phí bị đội lên cao. Vì vậy, rất cần sự hỗ trợ chung tay của cả Nhà nước".

Cùng chung ý kiến này, ông Tuấn Quỳnh cho rằng: "Không thể chỉ một mình các NXB tư nhân có thể lan tỏa được những cuốn sách hay. Hiện các NXB Nhà nước như NXB Văn Nghệ, NXB Tổng hợp TP.HCM vẫn nhận đơn đặt hàng từ lãnh đạo Thành phố để xuất bản các cuốn sách theo định hướng của Thành phố. Vì vậy, các NXB này cũng nên quan tâm, tìm hiểu và đề xuất mua bản quyền các loại sách này để hỗ trợ cho các NXB tư nhân. Phía Thành phố cũng nên có ngân sách cho các ấn phẩm này".