“Quyền lực mềm” kiến tạo cuộc chơi kinh tế mới (Bài 2)
Trong dòng chảy cải cách và phát triển thể chế, báo chí đã và đang chuyển vai từ người đưa tin sang người kiến tạo. Không chỉ phản ánh, dẫn dắt dư luận, báo chí ngày nay còn trực tiếp tham gia vào tiến trình hoạch định chính sách, tháo gỡ điểm nghẽn và mở đường cho các giá trị phát triển bền vững. Khi dữ liệu minh bạch và niềm tin trở thành tài sản quốc gia, báo chí chính là lực lượng định hình cuộc chơi kinh tế theo cách âm thầm nhưng không kém phần chiến lược.
Một hành trình 100 năm
Nhìn lại chặng đường đã qua, dễ thấy báo chí luôn bám sát những bước ngoặt lịch sử. Trước 1945, báo chí cách mạng là công cụ truyền lửa yêu nước, đồng thời cổ vũ kinh tế tự lực giữa muôn vàn gian khó. Sau 1954, ở miền Bắc, báo chí tiếp tục sứ mệnh cổ vũ sản xuất và xây dựng mô hình kinh tế tập thể. Từ sau 1975, báo chí hòa mình vào công cuộc phục hồi hậu chiến, góp phần tái thiết và xóa đói giảm nghèo. Đặc biệt từ Đổi mới 1986, báo chí bước vào một chương mới: đồng hành cùng cải cách thể chế, truyền thông chính sách kinh tế và khơi gợi động lực đổi mới. Không chỉ đưa tin, các chuyên trang, chuyên mục về kinh tế, khởi nghiệp, tài chính, cải cách hành chính xuất hiện ngày càng nhiều, phản ánh sát thực tiếng nói doanh nghiệp (DN), đồng thời lan tỏa khát vọng làm ăn chân chính và phát triển bền vững.
TS. Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam nhận định: “Báo chí là công cụ không thể thiếu để thúc đẩy đổi mới sáng tạo - yếu tố sống còn giúp DN cạnh tranh trong hội nhập”. Theo ông, báo chí không chỉ đơn thuần truyền thông chính sách, mà còn là nguồn cảm hứng, là kênh lan tỏa tinh thần ứng dụng công nghệ, đổi mới sản phẩm và phát triển thương hiệu có trách nhiệm.
Truyền dẫn chính sách - Định hình nhận thức
Không đứng ngoài cuộc, báo chí ngày càng cho thấy vai trò kiến tạo trong chính sách kinh tế. Với ưu thế truyền thông rộng và năng lực dẫn dắt dư luận, báo chí giúp chính sách không còn là ngôn ngữ hành chính khô khan mà trở nên gần gũi, dễ hiểu. Ông Phan Xuân Thủy - Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương từng nhấn mạnh: “Chính báo chí đã góp phần định vị lại vai trò của khu vực kinh tế tư nhân trong nhận thức xã hội”.
Từ các bài viết diễn giải luật đến các tọa đàm, diễn đàn đối thoại chính sách trên mặt báo, báo chí giúp người dân, DN hiểu rõ nội dung, kịp thời tận dụng cơ hội và ứng phó rủi ro. Đây là cách báo chí chuyển hóa nhận thức thành hành động, và hành động ấy góp phần làm nên tăng trưởng bền vững. Nhiều tạp chí chuyên ngành như Doanh Nhân Sài Gòn, Diễn đàn Doanh nghiệp... đã kiên trì theo đuổi vai trò phản biện, đặt câu hỏi, ghi nhận vướng mắc và gợi ý giải pháp chính sách từ thực tiễn. Đó không chỉ là công việc báo chí, mà là sứ mệnh kiến tạo. Nhờ vậy, nhiều chính sách điều chỉnh sát hơn với nhu cầu cuộc sống.
Báo chí điều tra cũng đóng vai trò như lực lượng giám sát xã hội. Khi các loạt bài nhiều kỳ bóc tách sai phạm trong đấu thầu, quản lý đất đai hay chi tiêu công được đăng tải, dư luận được khơi dậy, chính quyền vào cuộc, bộ máy được làm sạch và nguồn lực phát triển được giải phóng. Đó là sức mạnh mềm của báo chí, nhưng tạo ra những thay đổi rất thực.
Đồng hành và kiến tạo cùng DN
Trong môi trường kinh doanh khốc liệt, báo chí ngày nay không chỉ là kênh đưa tin, mà còn là người bạn đồng hành giúp DN định vị hình ảnh, xử lý khủng hoảng, truyền tải giá trị văn hóa. Tại hội thảo "Báo chí đồng hành xây dựng văn hóa DN trong kỷ nguyên mới” hồi đầu tháng 6/2025, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Hồ An Phong đã khẳng định: “Báo chí là cầu nối giữa DN với khách hàng, nhà đầu tư và cộng đồng, đồng thời là kênh tiếp sức cho chiến lược phát triển dài hạn”.
Từ các bài chân dung doanh nhân đến những phóng sự khởi nghiệp, báo chí không chỉ lan tỏa hình ảnh tích cực mà còn tạo cảm hứng cho cộng đồng khởi sự kinh doanh. Nhiều thương hiệu Việt đã đi xa hơn nhờ sự dẫn dắt truyền thông đúng thời điểm, đúng kênh, đúng ngữ nghĩa. Với báo chí, DN không chỉ được nhắc tên mà còn được hiểu và được đồng cảm.
Tuy nhiên, thách thức cũng đang đặt ra cho báo chí chính thống. Trong môi trường ngập tràn tin giả, nội dung câu view, và sự cạnh tranh từ nền tảng số, để giữ uy tín, các tòa soạn đang phải chuyển mình. Từ đầu tư công nghệ số, trực quan hóa thông tin, đến đào tạo đội ngũ phóng viên giỏi chuyên môn, hiểu chính sách, biết thị trường, dám phân tích và phản biện. Và một nhà báo kinh tế giỏi không chỉ là người viết hay mà còn phải là người đọc dữ liệu, hiểu hành lang pháp lý và bám sát thực tế DN. Họ là người đọc thay, hỏi thay, và đôi khi nghĩ thay cho DN nhỏ đang loay hoay giữa rừng chính sách.
Để giữ vững vai trò đồng hành với nền kinh tế, báo chí cần đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ dữ liệu lớn, sáng tạo nội dung mới và xây dựng mối liên kết bền chặt với cộng đồng DN. Nếu được định hướng đúng, báo chí không chỉ là người ghi nhận hiện tượng mà là lực đẩy kiến tạo dòng chảy cải cách và phát triển.
Với hành trình tròn một thế kỷ đồng hành cùng dân tộc, báo chí Việt Nam đang bước vào vai trò mới với quyền lực mềm kiến tạo cuộc chơi kinh tế. Không chỉ là người đưa tin, báo chí trở thành một tác nhân định hình thể chế, phản biện xã hội, đồng hành cùng DN, góp phần xây dựng một nền kinh tế minh bạch, hiện đại và có trách nhiệm. Trong một thế giới đầy biến động, báo chí nếu được định vị đúng và đầu tư đúng sẽ là động lực nội sinh quan trọng cho sự phát triển quốc gia trong thế kỷ XXI.
