Người thầy vĩ đại của những người làm báo cách mạng Việt Nam (Bài 1)
Chủ tịch Hồ Chí Minh, lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, người thầy xuất sắc của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Với cây bút sắc bén, Người đã biến báo chí thành vũ khí, vừa là công cụ tuyên truyền, vừa là phương tiện giáo dục nhân dân, phản ánh sự thật và bảo vệ lợi ích quần chúng. Tư tưởng và phong cách làm báo của Bác Hồ là kim chỉ nam cho các thế hệ nhà báo, đặc biệt trong việc viết về doanh nhân - những người đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế và xã hội đất nước.
Báo chí Việt Nam: Từ sức mạnh lịch sử đến thử thách của thời đại số
Chủ tịch Hồ Chí Minh bắt đầu sự nghiệp báo chí từ những ngày đầu ra đi tìm đường cứu nước. Người sử dụng ngòi bút để đấu tranh cho lý tưởng giải phóng dân tộc. Người đã sáng lập và góp phần xây dựng nhiều tờ báo cách mạng quan trọng, mỗi tờ báo là một mốc son trong lịch sử báo chí Việt Nam.
Trong hành trình 100 năm phát triển, báo chí Việt Nam không chỉ là công cụ phản ánh sự kiện mà còn là lực lượng chủ động trong việc định hình dư luận, định hướng chính sách và thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Từ những ngày đầu của nền báo chí cách mạng cho đến thời kỳ hội nhập và đổi mới, báo chí tiếp tục khẳng định vai trò kiến tạo xã hội, đồng hành cùng doanh nghiệp và thúc đẩy sáng tạo. Tuy nhiên, trước sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo và các công nghệ tiên tiến, ngành báo chí cũng đứng trước thách thức mới: làm sao để giữ vững giá trị cốt lõi của mình trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng.
Hành trình báo chí cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Le Paria (Người Cùng Khổ, 1922) được thành lập tại Paris. Le Paria là cơ quan ngôn luận của Hội Liên hiệp Thuộc địa. Bác Hồ không chỉ là chủ bút mà còn trực tiếp tham gia mọi khâu, từ viết bài, vẽ tranh biếm họa, đến bán báo trên đường phố. Tờ báo tố cáo tội ác của thực dân, khơi dậy tinh thần đấu tranh của các dân tộc thuộc địa, đặc biệt là nhân dân Việt Nam. Một bài viết tiêu biểu trên Le Paria đã phê phán sự tàn bạo của thực dân Pháp, kêu gọi đoàn kết chống áp bức, tạo tiếng vang lớn trong cộng đồng người Việt tại các thuộc địa.
Ngày 21/6/1925, tại Quảng Châu, Trung Quốc, Hồ Chí Minh sáng lập Báo Thanh Niên, cơ quan ngôn luận của Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội. Tờ báo này truyền bá tư tưởng Marx-Lenin, khơi dậy tinh thần yêu nước và đoàn kết trong thanh niên Việt Nam, đặt nền móng tư tưởng cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930. Một bài viết nổi bật là “Cách mạng thanh niên”, trong đó Bác khẳng định: “Thanh niên là người gánh vác vận mệnh của đất nước. Thanh niên phải có chí khí, có lý tưởng sống cao đẹp, phải là người tiên phong trong công cuộc giải phóng dân tộc.”
Trong giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp và sau này, Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo nhiều tờ báo như Việt Nam Độc Lập (1941), Cứu Quốc, Sự Thật, Đỏ, Chiến Đấu, Công Nông, Lính Kách Mệnh, và Nhân Dân. Những tờ báo này đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền chính sách của Đảng, cổ vũ tinh thần kháng chiến, và giáo dục nhân dân. Cứu Quốc, cơ quan của Mặt trận Việt Minh, đã đăng nhiều bài viết của Bác, nhấn mạnh vai trò của báo chí trong việc “khai hóa dân trí” và phản ánh khó khăn của cuộc kháng chiến.
Trong suốt sự nghiệp, Bác Hồ viết hơn 2.000 bài báo, sử dụng gần 200 bút danh, và viết bằng nhiều ngôn ngữ như tiếng Việt, Pháp, Nga, Trung Quốc. Những bài viết là lời kêu gọi đoàn kết, lên án tội ác thực dân, và truyền cảm hứng cho toàn dân tộc trong công cuộc đấu tranh giành độc lập.
Lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh với người làm báo
Bác Hồ luôn xem báo chí là công cụ sắc bén của cách mạng, là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân. Những lời dạy của Người định hướng về kỹ năng viết, nhấn mạnh đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội của nhà báo. Trong bài nói chuyện tại Hội nghị các nhà báo năm 1955, Bác dạy:“Báo chí là công cụ quan trọng để giáo dục nhân dân, tuyên truyền chính sách của Đảng và Nhà nước, phải phản ánh chính xác, trung thực những vấn đề của xã hội và của người dân.” Bác nhấn mạnh rằng báo chí phải là tiếng nói của nhân dân, phản ánh đúng nguyện vọng và quyền lợi của quần chúng, không được phục vụ lợi ích cá nhân hay nhóm người.
Bác Hồ luôn yêu cầu nhà báo tự hỏi: “Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết như thế nào?” trước khi đặt bút. Người dạy:“Báo chí phải làm cho dân hiểu được tình hình cách mạng, biết rõ được chính sách của Đảng và Nhà nước. Báo chí phải là vũ khí sắc bén của cách mạng, là cầu nối giữa Đảng và nhân dân.” Những câu hỏi này không chỉ là kim chỉ nam cho nhà báo mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm của Nhà báo trong việc truyền tải thông tin chính xác, dễ hiểu, và phù hợp với nhu cầu của nhân dân.
Bác Hồ khuyến khích báo chí phê phán những thói hư tật xấu, như tham nhũng, lãng phí, hay sai phạm trong thực hiện chính sách. Người nói: “Báo chí phải là tiếng nói mạnh mẽ, phản ánh những điều chưa tốt trong xã hội để hướng tới sự hoàn thiện”. Điều này thể hiện tinh thần xây dựng và trách nhiệm của báo chí trong việc góp phần cải thiện xã hội.
Một bài viết tiêu biểu thể hiện phong cách viết của Bác là “Dân vận” (1949), đăng trên báo Sự Thật. Bác viết:“Dân vận là vận động tất cả lực lượng của mỗi một người dân không để sót một người dân nào, góp thành lực lượng toàn dân, để thực hành những công việc nên làm, những công việc Chính phủ và Đoàn thể đã giao cho”. Bài viết này ngắn gọn, dễ hiểu, sâu sắc, thể hiện phong cách viết gần gũi, thực tiễn, phù hợp với mọi tầng lớp nhân dân.
Học Bác Hồ: Nhà báo viết gì về doanh nhân
Bác Hồ nêu rõ: “Báo chí là công cụ quan trọng để giáo dục nhân dân, tuyên truyền chính sách của Đảng và Nhà nước, phải phản ánh chính xác, trung thực những vấn đề của xã hội và của người dân”. Nhà báo cần có những bài viết tuyên dương doanh nhân có trách nhiệm xã hội, như đầu tư sản xuất thân thiện môi trường hay tạo điều kiện làm việc tốt cho nhân viên. Những câu chuyện này truyền cảm hứng, định hình doanh nhân chân chính.
Sự trung thực là cốt lõi. Bác dạy: “Báo chí phải phản ánh đúng sự thật, không bị ảnh hưởng bởi những yếu tố ngoài lề”. Nhà báo cần viết dựa trên số liệu cụ thể, công bằng khi ca ngợi thành công hay phê phán hành vi thiếu đạo đức trong kinh doanh.
Trong thời đại số, tinh thần tự lực, tự cường của Bác vẫn nguyên giá trị cốt lõi là khuyến khích doanh nhân sáng tạo. Nhà báo phải dấn thân viết về doanh nghiệp ứng dụng trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo, khích lệ đổi mới, xây dựng kinh tế tri thức.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người thầy vĩ đại của nền báo chí cách mạng Việt Nam, để lại di sản báo chí vô giá với hơn 2.000 bài báo và những lời dạy sâu sắc về đạo đức, trách nhiệm, và sự trung thực. Những bài viết của Người là vũ khí sắc bén giúp đất nước giành độc lập, là những bài học quý giá về sự trung thực, khách quan và phục vụ nhân dân trong báo chí. Di sản báo chí của Người mãi mãi là nguồn cảm hứng và động lực cho những thế hệ nhà báo hôm nay và mai sau.
