 |
Theo công bố của Tổng cục Thống kê, tính đến ngày 1/9/2021, chỉ số sử dụng lao động của DN công nghiệp cả nước giảm 13,9% so với cùng kỳ năm 2020. Đáng chú ý là các địa phương thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Nam giảm mạnh, như TP.HCM giảm 63,3%, Bà Rịa - Vũng Tàu giảm 41,1%, Bình Dương giảm 24,8%, Long An giảm 11,1%. Đợt mở lại nền kinh tế từ ngày 1/10/2021 vừa qua đã có một lượng lớn lao động tiếp tục rời bỏ các khu công nghiệp, khu chế xuất để trở về quê, tiếp tục tạo thêm nhiều khó khăn đối với DN khi khởi động lại sản xuất, kinh doanh trong khi đại dịch Covid-19 còn tiếp diễn. Do đó, đòi hỏi DN phải tìm cách làm phù hợp để giữ lao động, kêu gọi người lao động quay trở lại làm việc, đồng thời phải tính đến phương án thích ứng với tình trạng lao động thường xuyên biến động.
Để giữ chân hay tìm cách kêu gọi người lao động quay trở lại làm việc, DN cần thấu hiểu sự thiếu thốn và lo lắng của họ để tìm giải pháp động viên phù hợp, cả vật chất, cả tinh thần. Phần đông lao động là công nhân trực tiếp sản xuất với thu nhập thấp, thường nhận lương dựa trên năng suất lao động (sản phẩm làm ra). Năng suất lao động không chỉ phụ thuộc vào sự nỗ lực của người lao động mà còn phụ thuộc vào máy móc, đơn hàng và phương pháp quản lý của mỗi DN. Trong bối cảnh Covid-19, nhiều DN không đủ đơn hàng sản xuất, nếu tính lương theo sản phẩm thì tiền lương của công nhân sẽ không đủ trang trải cuộc sống.
Để người lao động yên tâm với mức thu nhập, DN có thể thay đổi phương án tính lương. Thay vì trả lương theo sản phẩm, DN có thể trả lương cố định với mức đảm bảo được cuộc sống của người lao động, hoặc có thể vẫn giữ nguyên phương án trả lương theo sản phẩm nhưng phải hỗ trợ thêm. Làm như vậy, có thể DN sẽ giảm lợi nhuận trong ngắn hạn nhưng giữ được lao động, chờ đợi những cơ hội tốt hơn trong tương lai gần.
Mặt khác, trong bối cảnh đại dịch còn tiếp diễn, người lao động rất e ngại đến sự an toàn cho bản thân và gia đình. DN cần giảm bớt tâm lý e ngại cho người lao động bằng sự quan tâm đến từng chi tiết nhỏ nhặt nhất liên quan đến công việc và cuộc sống của họ. Chẳng hạn như trang bị đầy đủ cho người lao động phương tiện, thiết bị liên quan đến phòng dịch, thực hiện nghiêm quy định an toàn phòng, chống dịch theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Đồng thời, phát huy tối đa vai trò của công đoàn và nên có những chương trình thể hiện sự quan tâm, chia sẻ đến tình trạng sức khỏe gia đình của người lao động. Khi nhận được sự động viên một cách thiết thực, chân thành, người lao động sẽ yên tâm gắn bó và cống hiến nhiều hơn cho DN.
Đại dịch Covid-19 tạo ra khó khăn chung đối với tất cả DN và cơ hội việc làm của người lao động. Tuy nhiên, nếu DN điều chỉnh cách quản trị phù hợp sẽ tạo được lợi thế so với những DN chậm đổi mới. DN cần truyền thông tới người lao động, giúp người lao động hiểu được sự đóng góp, sáng kiến của mình đối với DN. Đóng góp của người lao động góp phần giúp DN vượt qua khó khăn, cũng là tự giúp mình có được công ăn việc làm ổn định.
Dịch Covid-19 làm xuất hiện nhiều xu hướng kinh doanh mới, tạo áp lực thay đổi rất lớn. Lãnh đạo không thể tự mình sáng kiến mọi cách làm mới để chỉ đạo cấp dưới làm theo, thay vào đó là truyền thông thông điệp đổi mới thúc đẩy người lao động có sáng kiến. Chẳng hạn như công nhân sản xuất thì sáng kiến phương pháp vận hành sản xuất sao cho hiệu quả nhất, nhân viên kinh doanh thì sáng kiến phương thức bán hàng sao cho khách hàng vừa lòng nhất, nhân viên kiểm soát chất lượng thì sáng kiến phương pháp kiểm soát chất lượng từ xa... Khi truyền được ngọn lửa nhiệt tình cho người lao động, không lo không tìm được cách làm tốt nhất.
Thời gian tới, DN sẽ thường xuyên thiếu hụt lao động, do đó càng phải dự liệu ứng phó hiệu quả với mọi tình huống, như người lao động bị nhiễm SARS-CoV-2 hoặc phát hiện các trường hợp tiếp xúc gần với F0 chẳng hạn thì giải quyết bằng cách nào, liên hệ với cơ sở y tế nào... Nếu thiếu hụt lao động trên chuyền sản xuất, phải tính trước phương án dồn chuyền hoặc phân chia lại công việc của công nhân theo hướng đảm đương phần việc của lao động thiếu hụt. Những tình huống ấy cần được tập dượt thường xuyên để không bị động khi xảy ra rủi ro.
Khi DN thay đổi để thích ứng, đòi hỏi kỹ năng lao động cũng thay đổi. DN cần tạo động lực để người lao động gắn bó hơn, giúp họ phát triển nghề nghiệp, cũng là vì sự phát triển bền vững của DN.
Về lâu dài, DN nên tính đến phương án cơ cấu lại sản xuất theo hướng tinh gọn, tối ưu việc sử dụng lao động trong quá trình phải “sống chung” với virus nCoV và những biến chủng của nó, chẳng hạn như thiết lập nhà máy vệ tinh tại một số địa phương. Một số ngành sử dụng nhiều lao động tại TP.HCM như dệt may, da giày sẽ rất khó huy động đủ lao động sản xuất để đạt điểm hòa vốn. Khi đó, DN có thể hợp tác với các địa phương chuyển thiết bị, công nghệ sản xuất về đó, ở Thành phố có thể đảm nhận khâu kinh doanh, thương mại chẳng hạn.
Đợt bùng phát dịch lần thứ tư này tạo ra thay đổi lớn về cấu trúc lao động giữa các ngành, các địa phương. DN cần hòa mình vào làn sóng chuyển đổi đó để tìm cách làm phù hợp trong ngắn hạn cũng như lâu dài. Khi DN thay đổi để thích ứng, đòi hỏi kỹ năng lao động cũng thay đổi. DN cần tạo động lực để người lao động gắn bó hơn, giúp họ phát triển nghề nghiệp, cũng là vì sự phát triển bền vững của DN.
