Doanh nghiệp vẫn loay hoay chuyển đổi

Doanh nghiệp vận tải biển: Khó giảm khí thải

Hiện nay, ngành vận tải biển chiếm 90% lượng hàng hóa chuyên chở và 3% khí CO₂ phát thải trên toàn cầu. Để phát triển theo hướng kinh tế xanh, ngành vận tải biển cũng bắt đầu sử dụng các nhiên liệu mới như amoniac, hydro và methanol. Song một số công ty như Maersk đã dùng thử nhưng gặp không ít rào cản, ví dụ mạng lưới phân phối nhiên liệu, khung pháp lý và động cơ cần chuyển đổi để đốt được các nhiên liệu trên.

Các doanh nghiệp trong ngành cho rằng, hiện nay các tàu chạy bằng xăng và dầu không thể chuyển sang nhiên liệu xanh trong một sớm một chiều. Để đạt mục tiêu phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2050, từ giờ tới đó ít nhất 61.000 tàu vận tải cần nâng cấp hoặc thay thế.

Nếu nâng cấp có thể trang bị thêm động cơ để tàu chạy được bằng methanol hoặc amoniac. Nhưng theo ước tính, mỗi tàu có thể tốn từ 5-15 triệu USD tùy thuộc vào loại nhiên liệu và tải trọng. Tàu cũ hơn có thể ngưng hoạt động sớm để chuyển sang những chiếc mới. Dù phương án nào thì theo các chuyên gia, chỉ những công ty vận tải hàng đầu mới có đủ chi phí để dần thay đổi.

Việc phát triển nhiên liệu xanh như methanol cũng đòi hỏi phải xây dựng rất nhiều cơ sở hạ tầng, từ nhà máy, đường ống, bể chứa đến trạm tiếp nhiên liệu tại các cảng. Đặc biệt, hydro xanh - thành phần chính sản xuất nhiên liệu xanh khác cần đầu tư cực lớn, vì phải bảo quản trong thùng chứa ở nhiệt độ âm 253 độ C. Với nhiều khó khăn, hiện nay ngành vận tải biển vẫn đang loay hoay tìm phương án tốt nhất để giảm khí thải carbon.

Ngành xe điện: Chưa có chính sách đồng bộ

Nhiều doanh nghiệp sản xuất xe điện cũng cho rằng, chính sách cho phát triển xe điện gồm ô tô và xe máy vẫn chưa được đồng bộ. Theo TS. Nguyễn Hữu Phước Nguyên - sáng lập kiêm Tổng giám đốc Selex Motors, do đặc thù của sản xuất xe điện đòi hỏi việc đầu tư phát triển hạ tầng năng lượng rất cao, rồi vốn sản xuất, phát triển sản phẩm nên vốn là khó khăn rất lớn.

Về chính sách, hiện nay doanh nghiệp xe điện vẫn chưa thấy được bức tranh đồng bộ, chính sách tổng thể rõ ràng nên doanh nghiệp cũng vẫn loay hoay. Ngay cả bộ này đến bộ kia cũng không rõ trách nhiệm, thẩm quyền để hỗ trợ doanh nghiệp, đổ trách nhiệm cho nhau, bộ này đổ qua bộ kia, ai cũng nói không phải trách nhiệm của mình. Mà xe điện là một chương trình phát triển tổng thể, phải cần một chính sách tập trung.

Về xe ô tô điện, mặc dù chính sách đã được ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ. Tuy nhiên, theo đánh giá chung thì ưu đãi này vừa chậm vừa kém hấp dẫn hơn so với các nước trong khu vực như Thái Lan và Indonesia, họ đang áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt dựa trên lượng phát thải khí CO₂. Có nghĩa là những mẫu xe càng có phát thải siêu thấp thì càng có thuế suất thấp. Điều này vừa thúc đẩy phát triển xe xanh vừa bảo vệ môi trường.

Đề xuất sự hỗ trợ, ông Nguyên cho biết: “Cần tham khảo cách làm của Thái Lan, Indonesia để có những gói tài chính hỗ trợ cho người dùng khi chuyển đổi xe điện. Hiện nay, tại Huế đã có chính sách ưu đãi gói vay chuyển đổi xe điện cho tài xế, người dùng với hạn mức từ 10-20 triệu đồng, với lãi suất 0 đồng. Bên cạnh đó, khuyến khích các doanh nghiệp logistics chuyển đổi giao thông xanh bằng các khoản vay hỗ trợ với lãi suất thấp. Thành phố cần hỗ trợ việc lắp đặt trạm đổi pin tại nhiều điểm công cộng để tăng độ phủ của trạm đổi pin, tăng sự tiện lợi cho người dùng. Nếu hết pin thì có thể đổi và làm sao để người dân thấy đi xe điện tiện lợi như đổ xăng, thay vì chờ sạc từ 3-8 tiếng thì mới phổ cập được.

Đại diện công ty xe điện Dat Bike cũng kiến nghị, mặc dù định hướng từ Chính phủ Việt Nam rất tích cực về việc chuyển đổi một tương lai giao thông xanh, thông qua một số quyết định đã được ban hành (Quyết định số 876/QĐ-TTg) cũng như những chính sách về thuế khác, tuy nhiên chủ yếu vẫn đang áp dụng cho ô tô chứ chưa có với các phương tiện hai bánh như xe máy điện. Để hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ trong nước thì bên cạnh những vấn đề xây dựng cơ sở hạ tầng, hệ sinh thái xe điện nói chung, các khoản thuế phí cho đơn vị sản xuất cũng như người dùng nếu được ưu đãi sẽ giúp thúc đẩy quá trình xanh hóa giao thông có thể kể đến như ưu đãi giá thuê nhà xưởng, đất khu công nghiệp cho nhà sản xuất, ưu đãi thuế nhập khẩu (linh kiện phụ tùng từ nước ngoài), giảm lệ phí thuế trước bạ khi đăng ký xe...

Là đơn vị cung cấp nguyên liệu đầu vào cho nhiều ngành sản xuất, trong đó có xe điện và cùng đặt ra mục tiêu đưa phát thải của mình về 0 vào năm 2050, ông Erick Contreras - Tổng giám đốc BASF Việt Nam cũng chia sẻ ý kiến: “Để doanh nghiệp chuyển hướng đầu tư sang sản xuất xanh, cần có sự chung sức của đa bên nhằm tăng cường nhận thức và thúc đẩy hợp tác để biến phát triển bền vững thành hiện thực. Đó là lý do BASF hợp tác chặt chẽ với khách hàng, nhà cung cấp và đối tác trong ngành để chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm nhằm cùng nhau thúc đẩy chủ đề này.

Đặc biệt, nên tăng cường hơn nữa trao đổi thông tin, đối thoại thường xuyên giữa khối nhà nước và các tổ chức doanh nghiệp. Doanh nghiệp cũng mong có định hướng, ưu tiên rõ ràng và lộ trình thực tế hơn nữa để hỗ trợ cho tăng trưởng xanh, đặc biệt là các doanh nghiệp cung cấp các giải pháp bền vững theo tiêu chuẩn châu Âu và quốc tế. Chính sách cần kết hợp việc khuyến khích đầu tư, quy định pháp lý, cũng như các ưu đãi thương mại. Ví dụ, các công nghệ phát thải carbon thấp sẽ chỉ trở nên khả thi về mặt kinh tế nếu chính sách khuyến khích và ưu đãi những thay đổi đó.