Đề xuất giữ nguyên mức đóng bảo hiểm thất nghiệp 1% tiền lương tháng

Theo hồ sơ thẩm định do Bộ Tư pháp công bố, Bộ Nội vụ - cơ quan chủ trì xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Việc làm về bảo hiểm thất nghiệp đã đề xuất giữ nguyên mức đóng BHTN như hiện hành.

Cụ thể, người lao động và người sử dụng lao động cùng đóng 1% tiền lương tháng, trong khi Nhà nước hỗ trợ tối đa 1% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng BHTN. Quy định này được đưa ra căn cứ theo Điều 33 Luật Việc làm 2025, quy định mức đóng tối đa không quá 1%.

Bộ Tài chính trước đó cũng kiến nghị duy trì tỷ lệ đóng hiện hành, cho rằng mức đóng 1% giúp đảm bảo sự ổn định lâu dài của quỹ, tránh nguy cơ thâm hụt trong bối cảnh chi trả ngày càng tăng. Báo cáo của Bộ Tài chính cho thấy, năm 2023, thu BHTN đạt 23.094,6 tỷ đồng, chi 22.936 tỷ đồng, với kết dư 62.734 tỷ đồng.

Năm 2024, tổng thu tăng lên 25.678,8 tỷ đồng, chi 23.039 tỷ đồng, kết dư đạt 67.365 tỷ đồng. Dự kiến năm 2025, thu quỹ khoảng 25.700 tỷ đồng, chi 27.000 tỷ đồng, với kết dư cuối kỳ xấp xỉ 67.300 tỷ đồng.

Dù vẫn đảm bảo an toàn, Bộ Tài chính nhận định chi từ quỹ sẽ tăng đáng kể từ năm 2026 khi Luật Việc làm 2025 có hiệu lực, do thực hiện đầy đủ bốn chế độ BHTN và mở rộng chi phí cho các trung tâm dịch vụ việc làm công. Nếu giảm tỷ lệ đóng, kết dư quỹ có thể giảm nhanh, tạo áp lực cho ngân sách nhà nước, nhất là khi nền kinh tế đối mặt rủi ro từ thiên tai, dịch bệnh hay khủng hoảng việc làm.

Đáng chú ý, Bộ Nội vụ đề xuất giảm mức đóng BHTN xuống 0% đối với doanh nghiệp sử dụng lao động là người khuyết tật, áp dụng trong thời gian người lao động làm việc và không quá 12 tháng. Chính sách này được kỳ vọng sẽ khuyến khích doanh nghiệp tạo thêm cơ hội việc làm cho người khuyết tật, đồng thời không làm ảnh hưởng đáng kể đến cân đối quỹ.

Theo số liệu thống kê, cả nước hiện có khoảng 6,4 triệu người khuyết tật, trong đó khoảng 31% có khả năng lao động, tương đương 2 triệu người. Nếu chính sách giúp thu hút khoảng 10% trong nhóm này vào thị trường lao động, với mức lương bình quân 6 triệu đồng/tháng, tổng số tiền giảm đóng vào Quỹ BHTN chỉ khoảng 144 tỷ đồng/năm. Con số này không đáng kể so với quy mô quỹ hiện nay và hoàn toàn nằm trong ngưỡng an toàn tài chính.

Bộ Nội vụ cũng nhấn mạnh, việc áp dụng chính sách này sẽ không phát sinh thêm thủ tục hành chính. Khi doanh nghiệp đăng ký tham gia BHTN cho người lao động là người khuyết tật, cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ tự động cập nhật mức đóng 0% theo quy định. Đây là cách làm đơn giản, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và khuyến khích thực hiện trách nhiệm xã hội trong sử dụng lao động yếu thế.

Tính toán của Bộ Nội vụ cho thấy, nếu giữ nguyên tỷ lệ đóng 1%, nguồn thu BHTN sẽ tiếp tục tăng ổn định trong những năm tới. Cụ thể, năm 2026, quỹ dự kiến thu khoảng 27.000 tỷ đồng; năm 2027 khoảng 28.300 tỷ đồng; và năm 2028 khoảng 29.700 tỷ đồng.

Với mức tăng đều này, Quỹ BHTN có thể đảm bảo chi trả đầy đủ các chế độ, đồng thời duy trì được khả năng tự cân đối mà không cần hỗ trợ từ ngân sách trung ương trong ít nhất ba năm tới.

Dự thảo nghị định mới cũng bổ sung quy định rõ trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc đóng BHTN, cũng như quyền lựa chọn của người lao động trong trường hợp doanh nghiệp chậm hoặc trốn đóng bảo hiểm.

Theo đó, người lao động có thể tự nguyện nộp bổ sung phần đóng để không bị gián đoạn quyền lợi. Quy định này được xem là bước tiến quan trọng nhằm bảo vệ quyền thụ hưởng chính sách của người lao động, nhất là trong bối cảnh thị trường lao động còn nhiều biến động.

Bộ Nội vụ khẳng định, việc giữ nguyên mức đóng 1% không chỉ giúp bảo đảm an toàn tài chính cho Quỹ BHTN, mà còn góp phần ổn định môi trường lao động, tạo niềm tin cho người lao động và doanh nghiệp. Đây cũng là bước đi cần thiết để hướng tới một hệ thống an sinh xã hội linh hoạt, bền vững và thích ứng tốt hơn với các biến động kinh tế - xã hội trong tương lai.