Đề xuất cho phép nghỉ hưu sớm đối với người làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn

Theo Bộ Nội vụ, dự thảo Thông tư nhằm hướng dẫn thi hành Bộ luật Lao động và Luật Bảo hiểm xã hội, trong đó quy định rõ các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn được dùng làm căn cứ xác định người lao động được nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu chung.

Đối tượng áp dụng bao gồm người lao động và người sử dụng lao động theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 2 Bộ luật Lao động, cùng các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến bảo hiểm xã hội.

Theo đề xuất, thời gian người lao động làm việc trước ngày 1/1/2021 tại nơi có phụ cấp khu vực hệ số từ 0,7 trở lên hoặc phụ cấp khu vực từ 25% trở lên sẽ được tính là thời gian làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Đây là cơ sở pháp lý để xác định trường hợp có thể nghỉ hưu sớm hơn.

Đối với thời gian làm việc từ 1/1/2021 đến trước 1/7/2025, việc xác định căn cứ sẽ áp dụng theo danh mục vùng đặc biệt khó khăn hiện hành; còn từ 1/7/2025 trở đi, sẽ thực hiện theo danh mục mới ban hành kèm theo Thông tư.

Dự thảo Thông tư liệt kê hàng trăm khu vực trên cả nước thuộc danh mục vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Đây chủ yếu là các xã miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, nơi người lao động phải làm việc trong điều kiện địa lý khắc nghiệt, cơ sở hạ tầng thiếu thốn và môi trường sinh hoạt khó khăn.

Một số địa bàn tiêu biểu gồm: Các đảo xa đất liền như Trường Sa (Khánh Hòa), Hoàng Sa (Đà Nẵng), Thổ Chu (Kiên Giang), Bạch Long Vỹ (Hải Phòng), Côn Đảo (TP.HCM); Các xã vùng biên giới phía Bắc thuộc Cao Bằng, Lạng Sơn, Hà Giang, Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai;

Các xã vùng sâu Tây Nguyên như Ea Súp, Krông Nô (Đắk Lắk), Ia Dom, Ia Púch (Gia Lai), Đạ Tẻh, Đam Rông (Lâm Đồng) cùng một số khu vực đặc biệt như Nhà giàn DK1, nơi người lao động công tác trong điều kiện đặc thù và chịu áp lực khắc nghiệt về khí hậu, hậu cần, khoảng cách địa lý.

Những khu vực này đều được đề xuất thuộc diện đặc biệt khó khăn, qua đó người lao động có thể được hưởng chính sách nghỉ hưu sớm hơn tối đa 5 năm so với độ tuổi nghỉ hưu bình thường.

Theo Bộ Nội vụ, việc xác định lại danh mục vùng đặc biệt khó khăn không chỉ mang ý nghĩa quản lý hành chính mà còn là chính sách an sinh xã hội quan trọng, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với người lao động làm việc trong điều kiện khắc nghiệt.

Những người công tác lâu năm tại vùng núi cao, biên giới, hải đảo hoặc khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn thường chịu ảnh hưởng nặng nề của khí hậu, môi trường, giao thông cách trở và thiếu thốn dịch vụ y tế, dẫn đến sức khỏe suy giảm nhanh hơn so với người làm việc trong môi trường thông thường.

Việc cho phép họ được nghỉ hưu sớm hơn là chính sách nhân văn, góp phần bảo đảm công bằng, khuyến khích và ghi nhận sự cống hiến của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động đang làm việc tại các địa bàn khó khăn nhất cả nước.

Bên cạnh mục tiêu an sinh, chính sách này còn được kỳ vọng sẽ tạo động lực thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao về công tác lâu dài tại các vùng đặc biệt khó khăn. Việc có cơ chế nghỉ hưu sớm và chế độ đãi ngộ phù hợp sẽ giúp ổn định đội ngũ, giảm tình trạng luân chuyển quá nhanh, đồng thời góp phần tăng cường năng lực quản lý, phát triển kinh tế - xã hội vùng khó.

Theo các chuyên gia chính sách, đây là bước đi phù hợp với xu hướng phát triển bền vững, bảo đảm sự hài hòa giữa phát triển kinh tế và công bằng xã hội, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu lao động vùng miền, giảm chênh lệch phát triển giữa đô thị và nông thôn.

Hiện Bộ Nội vụ đang lấy ý kiến góp ý từ các bộ, ngành, địa phương và các tổ chức liên quan trước khi hoàn thiện và ban hành chính thức Thông tư. Dự kiến, khi văn bản được ký ban hành, Bảo hiểm xã hội Việt Nam sẽ có hướng dẫn cụ thể về cách tính thời gian làm việc, mức phụ cấp và điều kiện nghỉ hưu sớm áp dụng cho từng nhóm lao động.

Theo quy định hiện hành, người lao động làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn đủ điều kiện có thể nghỉ hưu sớm tối đa 5 năm so với tuổi nghỉ hưu thông thường, vẫn được tính hưởng lương hưu đầy đủ nếu đã hoàn thành thời gian đóng bảo hiểm xã hội theo quy định.

Việc Bộ Nội vụ xây dựng danh mục vùng đặc biệt khó khăn làm căn cứ cho nghỉ hưu sớm được đánh giá là bước triển khai cụ thể hóa chính sách an sinh của Nhà nước, đồng thời thể hiện cam kết không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển.

Khi Thông tư chính thức có hiệu lực, đây sẽ là cơ sở quan trọng để bảo đảm quyền lợi cho hàng trăm nghìn người lao động đang công tác tại các vùng khó khăn trên cả nước, góp phần ổn định nguồn nhân lực, phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân vùng sâu, vùng xa, hải đảo.