Để TP.HCM là trung tâm tài chính có trách nhiệm đầu tiên của ASEAN (Bài 3)

Tích hợp tài chính xanh vào TTTC

Trong một thế giới đang bước vào thời kỳ hậu carbon, khi ESG và tài chính xanh trở thành tiêu chuẩn bắt buộc của các dòng vốn, thì khái niệm bao trùm các hoạt động tài chính phục vụ mục tiêu môi trường như cấp vốn cho các dự án tiết kiệm năng lượng, năng lượng tái tạo, giao thông bền vững, đô thị thông minh và quản lý rủi ro khí hậu phải theo tiêu chí tài chính xanh. Trên thế giới, các sàn giao dịch lớn đã thiết lập chỉ số ESG, trái phiếu xanh trở thành kênh huy động chủ lực, và các định chế tài chính đang tái cấu trúc danh mục đầu tư theo tiêu chí phát thải ròng bằng 0.

TP.HCM nếu muốn cạnh tranh với các trung tâm như Singapore, Thượng Hải thì cần xây dựng một mô hình tài chính xanh. Đây chính là con đường khả thi và phù hợp nhất để tạo nên sự khác biệt cho TTTC TP.HCM

Theo đó, các nhóm giải pháp chính để đưa tài chính xanh trở thành “linh hồn” của TTTC quốc tế TP.HCM:

Thứ nhất, Thành phố cần xây dựng bộ quy chuẩn tài chính xanh cấp Thành phố, tương thích với EU Taxonomy và các tiêu chuẩn quốc tế nhưng phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Bộ tiêu chuẩn này sẽ là căn cứ để cấp phép, giám sát và đánh giá hoạt động của các định chế tài chính tại trung tâm. Bên cạnh đó, cần thiết lập Hội đồng phát triển tài chính xanh TP.HCM, bao gồm đại diện chính quyền, ngân hàng, doanh nghiệp (DN) và chuyên gia, có nhiệm vụ tư vấn chính sách và giám sát ESG.

Thứ hai, đầu tư vào hạ tầng dữ liệu tài chính xanh, bao gồm hệ thống chấm điểm tín dụng ESG, chỉ số carbon cho doanh nghiệp niêm yết và nền tảng công bố thông tin bắt buộc. Việc xây dựng sàn giao dịch carbon cần được ưu tiên triển khai trước, trở thành công cụ then chốt để kết nối DN với thị trường bù trừ phát thải.

Ngoài những chính sách chung như miễn thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia nước ngoài hay thuế TNDN 10% trong 30 năm, TP.HCM nên triển khai thêm các ưu đãi chuyên biệt như miễn thuế phát hành trái phiếu xanh, trợ cấp lãi suất cho tín dụng xanh, hoặc cơ chế bảo lãnh cho các khoản vay phục vụ chuyển đổi năng lượng và kinh tế tuần hoàn nhằm tạo động lực để các tổ chức tài chính trong và ngoài nước chọn TP.HCM là nơi triển khai các sản phẩm đầu tư bền vững.

Liên kết vùng làm nền tảng

Bình Dương (cũ) với gần 44 tỷ USD FDI là nơi lý tưởng để phát triển tài chính doanh nghiệp xanh, tín dụng thương mại tuần hoàn và dịch vụ tư vấn chuyển đổi ESG cho nhà máy công nghiệp. Trong khi đó, Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ), trung tâm năng lượng của Việt Nam, có nhu cầu cao về bảo hiểm rủi ro khí hậu, tài trợ cho dự án hydrogen, điện gió ngoài khơi - những lĩnh vực hoàn toàn phù hợp với cơ chế tài chính xanh. Mô hình “vùng tài chính xanh mở rộng” theo hướng kết nối đa trung tâm sẽ giúp giảm áp lực lên Thủ Thiêm, đồng thời tận dụng tối đa các đặc trưng kinh tế từng khu vực.

Học hỏi mô hình từ Thượng Hải và Singapore - hai TTTC lớn trong khu vực có thể thấy rằng yếu tố cốt lõi không nằm ở quy mô giao dịch, mà ở năng lực kiến tạo giá trị bền vững và khả năng dẫn dắt các chuẩn mực mới. Trong đó, Thượng Hải thành công với khu vực FTZ ưu đãi mạnh cho giao dịch carbon, còn Singapore trở thành Fintech Hub với dòng vốn đổ vào ESG mạnh nhất Đông Nam Á. TP.HCM có thể học hỏi, nhưng không nên sao chép. Lối đi riêng chính là tài chính xanh - lĩnh vực mà thành phố có cả nhu cầu nội tại và lực đẩy từ Chính phủ. Nếu được thiết kế bài bản và nhất quán, TTTC quốc tế TP.HCM hoàn toàn có thể trở thành TTTC có trách nhiệm đầu tiên của ASEAN, đáp ứng kỳ vọng phát triển bền vững của thế giới hậu carbon.

(*) Chủ tịch Công ty Secoin, Chủ tịch Hội doanh nghiệp Xanh TP.HCM (HGBA)