Để thế hệ trẻ khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp

Muốn vậy, theo TS. Trần Đình Lý - Phó hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM, trước mắt cần tìm cách giải quyết các “điểm nghẽn” hiện hữu…

* Thưa ông, đâu là rào cản khiến những người trẻ khó khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp?

- Nhận thấy tiềm năng to lớn từ nền nông nghiệp hiện đại, nhiều bạn trẻ khao khát ứng dụng khoa học - công nghệ để khởi nghiệp, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả và giá trị nông sản. Tuy nhiên, con đường này đầy thách thức. Rào cản lớn nhất là vốn bởi khởi nghiệp nông nghiệp thường đòi hỏi nguồn vốn ban đầu lớn. Nếu theo đuổi mô hình nông nghiệp công nghệ cao hoặc nông nghiệp hữu cơ, chi phí sẽ càng gia tăng. Mặc dù có nhiều chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, nhưng thực tế, việc tiếp cận nguồn vốn này không hề dễ, chưa kể thủ tục hành chính khá phức tạp. Bên cạnh đó, tìm kiếm đầu ra, xây dựng thương hiệu và phát triển kênh phân phối đòi hỏi thời gian, nguồn lực - điều mà nhiều startup trẻ chưa đủ sức đảm nhận.

Đặc biệt, điểm yếu lớn nhất là khoảng trống về kiến thức quản trị chuyên nghiệp. Dù có ý tưởng sáng tạo, nhiều bạn trẻ vẫn khó “thoát xác” khỏi phương thức sản xuất nông nghiệp cũ của gia đình, dẫn đến thiếu kinh nghiệm trong lập kế hoạch kinh doanh, quản lý tài chính, phát triển thị trường. Kỹ năng quản lý nhân sự và vận hành doanh nghiệp (DN) cũng là điểm yếu, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh.

* Theo ông, đâu là “chìa khóa” để khắc phục những điểm yếu ấy?

- Tư duy quản trị sẽ là “chìa khóa” giúp người trẻ điều phối hiệu quả các nguồn lực về vốn, công nghệ, thị trường. Để trở thành người khởi nghiệp nông nghiệp thực thụ, trước hết, cần chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp thuần túy sang tư duy kinh tế nông nghiệp, lấy quản trị làm nền tảng. Trọng tâm không chỉ nằm ở việc am hiểu sản xuất mà còn ở khả năng đặt ra và trả lời đúng những câu hỏi: Ai là khách hàng mục tiêu? Giá trị cốt lõi của sản phẩm là gì? Làm sao để tối ưu chi phí và mở rộng quy mô? Startup nông nghiệp phải chủ động học hỏi và nâng cao năng lực quản trị bằng cách tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu về tài chính, tiếp thị, thương mại điện tử; phải lựa chọn chương trình đào tạo kết hợp thực hành - nơi có thể áp dụng ngay vào kinh doanh. Doanh nhân trẻ phải là người biết liên kết chặt chẽ với các vườn ươm khởi nghiệp, quỹ đầu tư, hiệp hội ngành nghề và DN lớn trong lĩnh vực nông nghiệp để không chỉ được hỗ trợ vốn mà còn học hỏi kiến thức chuyên sâu, cơ hội hợp tác và các kênh phân phối hiệu quả. Một yếu tố quan trọng khác là statup nông nghiệp phải ứng dụng công nghệ số trong quản trị, tận dụng công cụ theo dõi tài chính, phân tích dữ liệu khách hàng.

* Bên cạnh các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, theo ông, cần có cơ chế nào để thu hút DN và quỹ đầu tư tư nhân tham gia vào hệ sinh thái khởi nghiệp nông nghiệp, đặc biệt là quá trình ươm tạo thế hệ doanh nhân nông nghiệp trẻ?

- Cần sự hợp lực mạnh mẽ của nhiều bên, trong đó có nguồn lực từ tư nhân trên nguyên tắc tạo ra môi trường đầu tư minh bạch, thuận lợi và có tính kết nối cao, giúp DN và nhà đầu tư yên tâm rót vốn vào lĩnh vực này, cũng như đầu tư vào ươm tạo đội ngũ doanh nhân nông nghiệp trẻ.

Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, nhất là phải có hành lang pháp lý rõ ràng, đơn giản hóa thủ tục, có những ưu đãi phù hợp về thuế, đất đai, tín dụng để đảm bảo quyền lợi và giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư, trong khi DN và quỹ đầu tư đảm nhiệm phần vốn và công nghệ cho startup nông nghiệp. Mô hình hợp tác công tư (PPP) cần được đẩy mạnh hơn nữa. Cách làm này còn tạo động lực cho các tập đoàn lớn tham gia vào quá trình ươm tạo thế hệ doanh nhân nông nghiệp mới.

Cũng cần cân nhắc thành lập quỹ hỗ trợ khởi nghiệp nông nghiệp từ nguồn vốn xã hội hóa. DN lớn trong ngành có thể góp vốn vào quỹ này để vừa tìm kiếm lợi nhuận vừa thúc đẩy sự phát triển chung của kinh tế nông nghiệp. Quỹ này có thể hoạt động theo mô hình đầu tư mạo hiểm hoặc hỗ trợ tài chính có điều kiện.

* Theo ông, TP.HCM có thể làm gì để dẫn dắt và kết nối hệ sinh thái khởi nghiệp nông nghiệp, góp phần thúc đẩy quá trình “doanh nhân hoá” nông dân đóng góp vào sự phát triển bền vững Vùng Kinh tế trọng điểm Phía Nam?

- Với lợi thế về nhân lực, công nghệ, tài chính và thị trường, TP.HCM có tiềm năng lớn để phát triển mô hình nông nghiệp đô thị bền vững. Nếu tận dụng tốt các nguồn lực và ươm tạo được đội ngũ doanh nhân nông nghiệp mạnh, Thành phố hoàn toàn có thể dẫn đầu trong phát triển kinh tế nông nghiệp theo chuỗi giá trị. TP.HCM cần phát triển trung tâm ươm tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho startup nông nghiệp. Đó không chỉ là nơi giúp startup nông nghiệp hoàn thiện mô hình kinh doanh mà còn tạo điều kiện để các bạn trẻ kết nối với chuyên gia, nhà đầu tư và DN lớn trong ngành.

Song song đó, việc tổ chức các chương trình đào tạo chuyên sâu, diễn đàn khởi nghiệp sẽ giúp nâng cao kiến thức quản trị, kỹ năng ứng dụng công nghệ, cũng như khả năng tiếp cận thị trường cho các startup nông nghiệp. Các khóa học thực tiễn kết hợp với cố vấn từ những doanh nhân thành đạt sẽ giúp thế hệ trẻ có đủ bản lĩnh để góp phần phát triển nông nghiệp bền vững.

TP.HCM cũng có thể đóng vai trò “bà đỡ” trong việc kết nối DN với các dự án khởi nghiệp nông nghiệp, tạo điều kiện để startup hợp tác với các tập đoàn lớn, quỹ đầu tư và hệ thống phân phối hiện đại thông qua các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ và nền tảng thương mại điện tử; đồng thời khuyến khích ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp để nâng cao năng suất và giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp.

* Cảm ơn ông!