Chủ tịch Hồ Chí Minh với tư tưởng xây dựng văn hóa kinh doanh (Bài 2)

Trong thời đại kinh tế thị trường và hội nhập toàn cầu sâu rộng, văn hóa kinh doanh không còn là khái niệm trừu tượng hay mang tính khẩu hiệu. Đó là bản sắc, linh hồn, là giá trị cốt lõi giúp doanh nghiệp định hình hành vi, nuôi dưỡng niềm tin và phát triển bền vững. Trong hành trình xây dựng nền văn hóa ấy, tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh chính là kim chỉ nam, ngọn đuốc soi đường để giới doanh nhân Việt Nam vững vàng vượt qua thử thách, hội nhập quốc tế và phụng sự dân tộc.

Trong sự nghiệp cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ nhấn mạnh vai trò then chốt của kinh tế trong kiến quốc mà còn đặc biệt xem trọng yếu tố văn hóa, đạo đức trong mọi hoạt động xã hội. Người dạy: “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”, và tư tưởng đó không chỉ áp dụng trong lĩnh vực giáo dục, văn học, nghệ thuật, mà còn đi sâu trong đời sống kinh tế, trong từng doanh nghiệp, trong cách người lãnh đạo quản trị, ứng xử và phục vụ.

Ngay từ ngày đầu lập quốc, trong bức thư gửi giới công thương ngày 13/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt nền móng cho văn hóa doanh nghiệp Việt Nam bằng tư tưởng “ích quốc, lợi dân”, “việc nước và việc nhà đi đôi với nhau”.

Người kêu gọi doanh nhân “đem vốn vào làm những công cuộc ích quốc, lợi dân”, nghĩa là không chỉ vì lợi nhuận, mà vì sự thịnh vượng chung của dân tộc. Đây chính là nguyên tắc đầu tiên của đạo đức kinh doanh: doanh nhân không thể tách rời khỏi trách nhiệm xã hội, không thể làm giàu trên sự khốn khó của cộng đồng.

Tư tưởng ấy được thể hiện rõ trong các chuyến thăm của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến các nhà máy, xí nghiệp, công trường sản xuất. Người trực tiếp lắng nghe tâm tư của người lao động, động viên tinh thần sáng tạo, khích lệ cải tiến kỹ thuật, nhấn mạnh vai trò của công nhân, kỹ sư và cả chủ doanh nghiệp trong công cuộc kiến thiết đất nước. Những chuyến đi ấy không chỉ mang tính biểu tượng mà còn là thông điệp nhất quán về sự kết nối giữa nhà quản lý và người lao động, giữa lợi ích doanh nghiệp và lợi ích xã hội.

Đến nay, khi nền kinh tế Việt Nam đã có gần 7 triệu doanh nhân, đóng góp hơn 60% GDP, tạo ra gần 15 triệu việc làm, thì việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp lại càng trở nên cấp thiết. Không ít doanh nghiệp hiện nay đang đối mặt với những áp lực cạnh tranh, tốc độ, lợi nhuận ngắn hạn… dẫn đến buông lỏng giá trị đạo đức, thiếu minh bạch, thậm chí vi phạm pháp luật. Trong bối cảnh đó, việc học tập và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh không chỉ là yêu cầu chính trị, mà là đòi hỏi tất yếu để doanh nghiệp khẳng định bản lĩnh, duy trì sự phát triển lâu dài.

Văn hóa doanh nghiệp, theo cách hiểu sâu sắc nhất, không chỉ là nội quy, khẩu hiệu treo tường hay bộ quy tắc ứng xử. Đó là triết lý sống, hệ giá trị xuyên suốt trong mọi quyết định, phong cách lãnh đạo, cách doanh nghiệp đối xử với nhân viên, khách hàng, đối tác và xã hội. Và ở trung tâm của hệ giá trị ấy phải là chữ “Tâm” như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn cán bộ: “Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”.

Theo ông Lê Viết Hải - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình, văn hóa doanh nghiệp không phải là điều xa xỉ dành cho những doanh nghiệp lớn. Đó là điều cần xây ngay từ ngày đầu thành lập, từ việc chọn tên gọi, xây dựng bộ nhận diện cho đến cách ứng xử với nhân viên đầu tiên.

Theo ông, một doanh nghiệp chỉ thực sự mạnh khi có hoài bão vượt lên trên mục tiêu lợi nhuận, hướng đến những giá trị cao đẹp cho cộng đồng và đất nước. Đó chính là tinh thần “phụng sự”, một trong những cốt lõi của phong cách Hồ Chí Minh.

Cùng quan điểm, ông Trịnh Tiến Dũng - Chủ tịch Đại Dũng Group, cho rằng, văn hóa doanh nghiệp là nền móng cho việc giữ chân nhân tài, tạo lập niềm tin với đối tác và khẳng định thương hiệu trong lòng xã hội.

Một doanh nghiệp có thể sở hữu công nghệ hiện đại, nguồn vốn dồi dào, nhưng nếu thiếu đạo đức và văn hóa, sẽ không thể bền vững. Doanh nghiệp không thể là "một ốc đảo giàu có" giữa một cộng đồng nghèo khó. Làm kinh doanh có đạo lý là làm giàu cho cả xã hội..

Điều đáng mừng là hiện nay, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động xây dựng văn hóa nội bộ mang đậm bản sắc dân tộc và tư tưởng nhân văn. Các giá trị như trung thực, trách nhiệm, tôn trọng, chia sẻ được thể hiện rõ trong hoạt động đào tạo, quản trị nhân sự, chăm sóc khách hàng và đóng góp cộng đồng. Đặc biệt, trong các thời điểm khó khăn như đại dịch Covid-19, hàng ngàn doanh nhân đã thể hiện rõ tinh thần tương thân tương ái, chủ động hỗ trợ người dân, hiến kế cho Chính phủ, và gìn giữ đạo lý “lá lành đùm lá rách”.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn nhiều doanh nghiệp chạy theo lợi nhuận bằng mọi giá, thiếu minh bạch, gian lận thuế, bóc lột lao động, vi phạm đạo đức môi trường và xã hội. Đây chính là những "lỗ hổng" văn hóa nghiêm trọng, không chỉ gây tổn hại cho xã hội mà còn phá hủy niềm tin thị trường.

Theo ông Lê Viết Hải, xử lý những sai phạm đó là điều cần thiết, nhưng quan trọng hơn là khơi dậy lại đạo lý, xây dựng lại văn hóa kinh doanh từ bên trong mỗi doanh nghiệp bằng tinh thần tự giác, bằng bản lĩnh của người đứng đầu, bằng niềm tin vào giá trị thật.

Trong bối cảnh hiện nay, các thế lực thù địch tìm cách xuyên tạc chính sách, hình ảnh doanh nhân còn méo mó trong nhận thức một số ít các giới, thì việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp càng trở nên cấp thiết như một “lá chắn” bảo vệ bản sắc dân tộc và định hướng đúng đắn cho hành vi. Mỗi doanh nhân không chỉ là người làm kinh tế, mà còn là “sứ giả văn hóa”, là người góp phần truyền đi năng lượng tích cực, khơi dậy tinh thần phụng sự và khẳng định vị thế Việt Nam trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

TS. Lư Nguyễn Xuân Vũ - Chủ tịch Câu lạc Doanh nhân Sài Gòn, khẳng định, một trong những nội dung trọng tâm mà CLB đang triển khai là khuyến khích hội viên xây dựng “không gian văn hóa Hồ Chí Minh” ngay trong doanh nghiệp.

Theo ông, đó không chỉ là hình ảnh, khẩu hiệu mà là không gian tinh thần, nơi tư tưởng của Người được vận dụng vào từng quyết sách, từng hành vi quản trị. Đồng thời, ông đề xuất cần thúc đẩy văn hóa đọc trong doanh nghiệp, giúp lãnh đạo và nhân viên cùng nâng cao nhận thức, giữ gìn đạo lý, tránh bị cuốn theo vòng xoáy ngắn hạn.

Văn hóa doanh nghiệp không thể xây trong một ngày, nhưng có thể mất trong một sai lầm. Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “ngọn đuốc soi đường” không chỉ cho dân tộc, mà còn cho mỗi doanh nghiệp Việt Nam trong hành trình phát triển bền vững. Đó là con đường không dễ đi, nhưng là con đường đúng, nơi lợi ích gắn liền với trách nhiệm, nơi giàu có đi đôi với đạo lý, và nơi doanh nhân không chỉ thành công, mà còn để lại di sản tinh thần cho thế hệ sau.