Chính thức áp dụng nhiều quy định mới về bảo hiểm xã hội từ hôm nay (1/7)

Một trong những thay đổi đáng chú ý nhất của Luật Bảo hiểm xã hội 2024 là việc giảm thời gian tối thiểu đóng BHXH để đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Cụ thể, người lao động làm việc trong điều kiện bình thường chỉ cần có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên, thay vì 20 năm như quy định trước đây và đạt độ tuổi nghỉ hưu theo quy định là có thể bắt đầu hưởng lương hưu.

Theo Bộ luật Lao động năm 2019, tuổi nghỉ hưu của người lao động được điều chỉnh theo lộ trình: mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với nam và 4 tháng đối với nữ cho đến khi nam đủ 62 tuổi và nữ đủ 60 tuổi. Tính đến năm 2025, độ tuổi nghỉ hưu đối với nam là 61 tuổi 3 tháng và đối với nữ là 56 tuổi 8 tháng.

Về mức hưởng lương hưu, lao động nữ được hưởng tỷ lệ 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH sau khi đóng đủ 15 năm. Từ năm thứ 16 trở đi, mỗi năm đóng thêm sẽ được cộng 2%, với mức hưởng tối đa không vượt quá 75%.

Trong khi đó, lao động nam phải đóng tối thiểu 20 năm để đạt mức hưởng 45%, và tương tự, mỗi năm đóng thêm cũng được cộng 2% cho đến khi đạt mức trần 75%. Những thay đổi này không chỉ giúp rút ngắn thời gian tham gia BHXH để được nhận lương hưu, mà còn khuyến khích người lao động tham gia sớm và liên tục.

Theo hướng dẫn của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, kể từ ngày 1/7/2025, mức đóng BHXH bắt buộc được điều chỉnh cụ thể đối với hai bên: người lao động và người sử dụng lao động.

Người lao động sẽ đóng tổng cộng 10,5% trên tiền lương hàng tháng, bao gồm 8% vào quỹ hưu trí - tử tuất, 1,5% vào quỹ bảo hiểm y tế và 1% vào quỹ bảo hiểm thất nghiệp.

Về phía người sử dụng lao động, tổng mức đóng là 21,5%, bao gồm 14% vào quỹ hưu trí, 3% vào quỹ ốm đau - thai sản, 0,5% vào quỹ tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, 3% vào bảo hiểm y tế và 1% vào bảo hiểm thất nghiệp. Như vậy, tổng mức đóng BHXH bắt buộc của cả hai bên là 32% tiền lương tháng, tuy nhiên, mức đóng này chỉ áp dụng đối với người lao động là công dân Việt Nam.

Luật mới đã mở rộng đáng kể phạm vi người tham gia BHXH bắt buộc, nhằm gia tăng mức độ bao phủ của chính sách an sinh xã hội. Theo đó, người làm việc bán thời gian có mức thu nhập từ tiền lương hằng tháng bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu làm căn cứ đóng BHXH sẽ thuộc diện tham gia bắt buộc.

Trước đây, nhóm này không nằm trong đối tượng điều chỉnh nếu hợp đồng lao động có thời hạn dưới một tháng hoặc không xác định thời hạn. Ngoài ra, những người làm việc theo các dạng hợp đồng không chính thức, tuy không có tên gọi là “hợp đồng lao động” nhưng có nội dung thể hiện việc trả lương, chịu sự điều hành, quản lý của một bên, cũng được đưa vào diện bắt buộc.

Một số đối tượng khác cũng sẽ phải tham gia BHXH bắt buộc theo luật mới gồm: người hoạt động không chuyên trách tại thôn, tổ dân phố (áp dụng đối với chế độ hưu trí và tử tuất); chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước/doanh nghiệp, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên hội đồng quản trị hoặc ban kiểm soát của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng lương và lực lượng dân quân thường trực.

Đáng chú ý, từ ngày 1/7/2025, người tham gia BHXH mở rộng sẽ được hưởng thêm các chế độ về ốm đau, thai sản và tai nạn lao động, một bước tiến lớn trong việc đảm bảo quyền lợi toàn diện cho người lao động.

Bên cạnh việc mở rộng đối tượng tham gia, Luật BHXH 2024 cũng xác định rõ những trường hợp không thuộc diện bắt buộc phải tham gia.

Đó là người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hoặc trợ cấp hàng tháng; người làm nghề giúp việc gia đình; và những người giữ chức danh quản lý trong doanh nghiệp, hợp tác xã... không hưởng lương và đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định của Bộ luật Lao động. Quy định này nhằm tránh việc trùng lặp trong việc tham gia BHXH và bảo đảm tính hiệu quả trong quản lý chính sách.