Bộ Xây dựng đề xuất mở rộng 18 đoạn cao tốc Bắc - Nam lên 6 làn xe

Đường cao tốc Bắc - Nam phía Đông có điểm đầu tại cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn) và điểm cuối ở tuyến vành đai Cà Mau, gồm tổng cộng 39 đoạn. Theo đề xuất, trước mắt sẽ ưu tiên mở rộng 18 đoạn trên tuyến trục chính Hà Nội - TP.HCM nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải và bảo đảm tính kết nối thông suốt.

Tổng mức đầu tư sơ bộ cho toàn bộ dự án khoảng 152.000 tỷ đồng. Bộ Xây dựng kiến nghị triển khai theo hình thức đối tác công - tư (PPP), trong đó có 3 đoạn mở rộng theo hợp đồng BOT và 15 đoạn theo hình thức đầu tư công.

Các nghiên cứu cho thấy những đoạn cao tốc phía Bắc (Mai Sơn - Quốc lộ 45 - Nghi Sơn - Diễn Châu) và phía Nam (Vĩnh Hảo - Phan Thiết - Dầu Giây) có hiệu quả tài chính cao. Ngược lại, nhiều đoạn qua miền Trung kém hấp dẫn về mặt tài chính và cần sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước. Vì vậy, Bộ Xây dựng đề xuất kết hợp các đoạn tuyến khác nhau để cân đối hiệu quả, đồng thời giảm thiểu gánh nặng vốn nhà nước.

Trong số 18 đoạn, 3 đoạn đang khai thác BOT là Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm và Cam Lâm - Vĩnh Hảo với tổng chiều dài 178 km. Khi mở rộng, 3 đoạn này cần khoảng 25.343 tỷ đồng vốn đầu tư. Do hiệu quả tài chính thấp, các nhà đầu tư đề xuất Nhà nước hỗ trợ thêm vốn. Bộ Xây dựng cho biết sẽ tiếp tục làm việc với các nhà đầu tư hiện hữu, đồng thời cân nhắc phương án ghép các đoạn này với những đoạn khác để tăng tính hấp dẫn của dự án.

Với 15 đoạn còn lại, có tổng chiều dài 966 km và mức vốn sơ bộ 126.758 tỷ đồng, Bộ Xây dựng nghiên cứu hai phương án phân chia. Phương án thứ nhất chia thành 2 dự án lớn: tuyến phía Bắc từ Mai Sơn đến Cam Lộ dài 415 km với tổng mức đầu tư khoảng 59.632 tỷ đồng; tuyến phía Nam từ Quảng Ngãi đến Dầu Giây dài 551 km với vốn khoảng 67.127 tỷ đồng. Ưu điểm của cách chia này là có thể cân đối hiệu quả giữa các đoạn, hạn chế sử dụng ngân sách. Tuy nhiên, quy mô dự án lớn có thể gây khó khăn trong việc tìm kiếm nhà đầu tư.

Phương án thứ hai là phân chia thành 5 - 6 dự án nhỏ hơn. Cách này thuận lợi hơn trong việc huy động đầu tư tư nhân do mức vốn cho từng dự án thấp. Tuy nhiên, nguy cơ mất cân đối vẫn hiện hữu khi các dự án gần Hà Nội và TP.HCM có thể thu hút nhiều nhà đầu tư, trong khi các đoạn qua miền Trung lại kém hấp dẫn. Điều này có thể khiến việc triển khai mở rộng không đồng bộ.

Sau khi phân tích, Bộ Xây dựng đánh giá phương án chia thành 2 dự án lớn là hợp lý, vừa thuận lợi cho vận hành, vừa tạo điều kiện cho các nhà đầu tư liên doanh thực hiện trọn gói từng đoạn cao tốc. Trong quá trình chuẩn bị, nếu cần thiết, bộ sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền để áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù.

Theo kế hoạch, sau khi hoàn tất thiết kế cơ sở, thời gian thi công mỗi đoạn khoảng 2 năm. Một số đoạn có thể khởi công sớm nhất vào quý II/2026 và đưa vào khai thác cuối năm 2028. Toàn bộ tuyến cao tốc Hà Nội - TP.HCM dự kiến hoàn thành mở rộng trong giai đoạn 2026 - 2030.

PGS-TS Trần Chủng - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam, nhận định chủ trương mở rộng cao tốc Bắc - Nam được đưa ra đúng thời điểm Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Ông kỳ vọng đây sẽ là khởi đầu thuận lợi để toàn tuyến hoàn thiện quy mô 6 làn xe trước năm 2030, đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng gia tăng và khai thác hiệu quả vai trò trục xương sống của hệ thống giao thông quốc gia.