Bill Gates và thuyết âm mưu trốn thuế quanh Quỹ từ thiện

Quỹ từ tiện lớn nhất thế giới

Nguồn vốn này được dùng để tài trợ cho rất nhiều nghiên cứu khoa học, nhấn mạnh vào các dự án giúp cải thiện vệ sinh, giáo dục, chữa bệnh hay bảo vệ môi trường. Theo New York Times, mỗi năm quỹ này tài trợ khoảng 5 tỷ USD. 

Một quỹ do Bill Gates thành lập bằng tiền bán cổ phiếu và cổ tức của Tập đoàn Microsoft, Cascade Investment đã chuyển số chứng khoán trị giá hơn 1,8 tỷ USD cho Melinda một ngày sau khi họ tuyên bố ly hôn. Melinda Gates đang là chủ sở hữu thực sự của 14,1 triệu cổ phiếu của Công ty Đường sắt Quốc gia Canada trị giá khoảng 1,5 tỷ USD, theo hồ sơ của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch ngày 3/5.

Dù tâm hồn không còn đồng điệu, cả hai vẫn tiếp tục điều hành Quỹ từ thiện nhân đạo The Bill & Melinda Gates Foundation. Quỹ này đã chi hơn 50 tỷ USD trong hai thập kỷ qua cho các sáng kiến chống lại đói nghèo trên thế giới. Tuy cả hai đều khẳng định sẽ tiếp tục cùng nhau quản lý quỹ từ thiện này sau chia tay, nhưng dư luận vẫn thắc mắc về quỹ chung của hai nhà đồng sáng lập sẽ đi về đâu.

Thành công với Microsoft, nhưng cổ phần tại công ty chỉ chiếm 19.6%, khoảng 26.1 tỷ USD, trong số tài sản Bill xây dựng. Đa phần tài sản của ông gắn liền với quỹ Bill & Melinda Gates Foundation. Trong 2019, Bill và Melinda đã chuyển 20 tỷ USD vào quỹ. Việc phân chia trách nhiệm và quyền lợi từ quỹ trị giá hơn 51 tỷ USD này sẽ rất phức tạp đối với hai đồng sáng lập đã từng là hôn phối. Hơn nữa, số tiền chính xác mà Bill đầu tư vào quỹ vẫn chưa được tiết lộ.

Hiện nay, quỹ Bill và Melinda ảnh hưởng mạnh mẽ đến các chương trình sức khỏe của cộng đồng toàn cầu như xóa bỏ bệnh sốt rét, bại liệt, dinh dưỡng cho trẻ em và nghiên cứu vắc xin. Năm ngoái quỹ đã cam kết khoảng 1,75 tỷ USD để cứu trợ Covid-19. 

Theo số liệu trên trang web, tài sản chung của quỹ Bill & Melinda Gates trị giá 43,3 tỷ USD vào cuối năm 2019. Quỹ đã cho đi 23,5 tỷ USD trong vòng 5 năm nhưng lợi nhuận đầu tư của họ lại đạt tới 28,5 tỷ USD.

Một người nữa không thể thiếu khi nhắc đến Bill & Melinda Gates Foundation là nhà đầu tư tỷ phú Warren Buffett. Năm ngoái, Warren Buffett đã trao tặng cổ phiếu trị giá hơn 2 tỷ đô của Berkshire Hathaway Inc. cho Bill & Melinda Gates Foundation. Bill và Melinda cũng thành lập quỹ Giving Pledge kêu gọi tỷ phú cho đi phân nửa tài sản của họ để cống hiến vào công việc từ thiện. Warren Buffett sẽ là cổ đông có trọng lượng trong những thay đổi của quỹ.

Bên cạnh việc tài trợ cho những nghiên cứu, bản thân Bill Gates cũng đóng vai trò là người phát ngôn và cổ vũ những hành động chống biến đổi khí hậu. Ông khuyến khích mọi người ăn thịt bò nhân tạo để giảm khí thải nhà kính, và gần đây là ra mắt một cuốn sách về biến đổi khí hậu.

Những thuyết âm mưu nhắm đến Bill Gates

Mặc dầu vậy, không phải mọi hoạt động của Bill Gates đều được ủng hộ tuyệt đối. Đã có nhiều bài viết cho rằng quỹ từ thiện Gates chỉ là vỏ bọc cho việc trốn thuế, hoặc luân chuyển tài sản giữa các tỉ phú. Bill Gates cũng là nạn nhân của nhiều thuyết âm mưu.

Những thuyết âm mưu liên quan đến Bill Gates thường có các giả thuyết rất hoang đường, như ông đã cài sẵn con chip bên trong vaccine Covid-19 để theo dõi loài người, hay dùng sóng 5G để điều khiển mọi người từ xa. Khi được hỏi về thuyết âm mưu, Bill Gates cho biết ông rất ngạc nhiên. “Khá là khó để từ chối những loại chuyện này vì chúng quá ngốc hoặc kỳ quặc, và nhắc tới thì chỉ càng khiến cho chúng có vẻ đáng tin hơn”, Gates trả lời báo chí vào tháng 6/2020 về những thuyết âm mưu nhắm tới ông.

Tuy nhiên, có những quan điểm nhắm vào quỹ Gates như một cách để làm lợi cho những siêu tỉ phú trên thế giới. Trong số đó, công phu nhất là các bài viết của tác giả Tim Schwab trên The Nation năm 2020. Tim Schwab khẳng định đã điều tra hơn 19.000 khoản tài trợ của quỹ Gates trong suốt hai thập kỷ, và đưa ra nhiều chứng cứ, lập luận từ các chuyên gia.

Bằng loạt bài viết này, Tim Schwab cho thấy hình ảnh quỹ Gates với những mối quan hệ chồng chéo giữa các tỷ phú ở phía sau, các khoản tài trợ nhằm lợi ích riêng, trong đó có cả mục đích trốn thuế. “Bill và Melinda Gates tự tính và cho biết họ đã tiết kiệm khoảng 11% tiền thuế trong số tiền từ thiện 36 tỷ USD năm 2018, tương đương khoảng 4 tỷ USD. Tính toán độc lập từ các chuyên gia như Ray Madoff, Giáo sư luật tại đại học Boston, ước lượng các siêu tỷ phủ tiết kiệm ít nhất 40% nếu tính cả các ưu đãi thuế khác từ quỹ từ thiện. Con số này với Bill Gates tương đương 14 tỷ USD”, Tim Schwab cho biết.

Theo Schwab, trong số những khoản tài trợ đã điều tra được, có 2 tỷ USD tiền quyên góp từ thiện được khấu trừ thuế cho các công ty tư nhân. Danh sách này gồm những tập đoàn hàng đầu thế giới như GlaxoSmithKline, Unilever, IBM và NBC Universal Media. Các doanh nghiệp này được giao nhiệm vụ phát triển thuốc mới, cải thiện vệ sinh tại những nước đang phát triển, phát triển sản phẩm tài chính cho người dùng theo đạo Hồi, và cuối cùng là truyền thông tích cực cho những hoạt động trên.

Trong bài viết tiếp theo công bố vào tháng 10/2020, Tim Schwab khẳng định dịch Covid-19 càng kéo dài, Bill Gates càng giàu có. Theo Schwab, khoản đầu tư 40 triệu USD vào hãng dược phẩm CureVac chỉ là một trong hàng chục khoản đầu tư liên quan đến vaccine, trị liệu và chẩn đoán Covid-19 của quỹ từ thiện Bill & Melinda Gates Foundation.

Quỹ khẳng định sẽ “tận dụng một phần của Quỹ Đầu tư Chiến lược trị giá 2,5 tỷ USD” để thúc đẩy cuộc chiến chống Covid-19. Mặc dầu vậy, Tim Schwab nhận định các khoản đầu tư có khả năng lên tới hơn 250 triệu USD. Như vậy, quỹ Gates Foundation - quỹ từ thiện nổi tiếng, gây ảnh hưởng nhất thế giới trong cuộc chiến chống dịch Covid-19 - có thể kiếm lời đáng kể từ đại dịch. Trong bài viết cuối cùng, Tim Schwab khẳng định quỹ Gates đã tìm cách can thiệp vào dữ liệu y tế toàn cầu để hưởng lợi.

Bill Gates, như thường lệ, im lặng trước những thuyết âm mưu/ cáo buộc này.