Ba trụ cột chiến lược đưa Việt Nam bứt phá: Khoa học công nghệ - Đổi mới sáng tạo - Chuyển đổi số

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: “Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực trung tâm, then chốt và đột phá cho phát triển nhanh và bền vững. Đây không chỉ là phương tiện mà còn là tầm nhìn, là con đường để Việt Nam vươn lên trong kỷ nguyên AI, dữ liệu lớn, năng lượng xanh và kinh tế số”.

Ông khẳng định, nếu đổi mới 1986 là cột mốc mở cửa hội nhập và đưa Việt Nam thoát nghèo, thì đổi mới hiện nay, với trụ cột là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là con đường để thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, trở thành quốc gia phát triển.

Diễn đàn lần này không chỉ dừng ở chia sẻ định hướng mà còn là nơi các bên cùng cam kết hành động: Làm chủ các công nghệ chiến lược, xây dựng quốc gia khởi nghiệp sáng tạo, thúc đẩy toàn dân chuyển đổi số và củng cố chủ quyền công nghệ quốc gia.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, chuyển đổi số toàn dân là chuyển đổi mà mọi người dân đều tham gia, được thụ hưởng và không ai bị bỏ lại phía sau. Toàn diện là chuyển đổi diễn ra ở mọi lĩnh vực, từ quản lý nhà nước, sản xuất - kinh doanh đến giáo dục, y tế, nông nghiệp. Trên nền tảng đó, KHCN - Đổi mới sáng tạo - Chuyển đổi số cần được biến thành “sức mạnh nội sinh” để Việt Nam không chỉ đuổi kịp, mà còn vượt lên trên nhiều nước trong khu vực.

Báo cáo tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh nêu bật nhiều kết quả tích cực và khoảng cách mà Việt Nam cần vượt qua để hiện thực hóa khát vọng phát triển.

Về khoa học công nghệ, Việt Nam đã có những bước tiến rõ nét trong công nghệ sinh học, vật liệu mới, năng lượng tái tạo. Đặc biệt, năng lực nội tại về sản xuất vaccine, công nghệ phục vụ nông nghiệp và các mô hình công nghệ xanh đã được nâng tầm. Tuy nhiên, chi tiêu cho R&D chỉ ở mức 0,5% GDP, khá thấp so với mức trung bình toàn cầu là 2,4%. Mục tiêu đến năm 2030 là nâng lên 2%, với trên 60% chi từ khu vực tư nhân.

Về đổi mới sáng tạo, nếu tính riêng tác động vào tăng trưởng GDP, đổi mới sáng tạo được kỳ vọng chiếm tới 3% trong tổng 4% mà bộ ba trụ cột mang lại. Hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam đang khá sôi động với hơn 3.000 startup và vốn đầu tư mạo hiểm năm 2024 đạt gần 1 tỷ USD. Tuy vậy, số lượng bằng sáng chế còn khiêm tốn và tỷ lệ thương mại hóa chỉ ở mức 5-7%. Nghị quyết số 57-NQ/TW đặt mục tiêu tăng trưởng số lượng sáng chế 16-18%/năm và nâng tỉ lệ thương mại hóa lên 8-10%.

Về chuyển đổi số, Việt Nam đạt 80% tỉ lệ dịch vụ công mức 4, xếp hạng 52/193 theo chỉ số Chính phủ điện tử (EGDI). Kinh tế số chiếm 16% GDP năm 2024, nhưng vẫn còn thách thức về hạ tầng chưa đồng đều, kỹ năng số và an toàn thông tin. Mục tiêu đến 2030 là kinh tế số chiếm 30% GDP, phủ sóng 5G toàn quốc và 80% giao dịch không tiền mặt.

Diễn đàn diễn ra với 4 phiên làm việc:

Phiên 1: Tập trung vào tương lai khoa học công nghệ, nhấn mạnh các công nghệ nền tảng, công nghệ chiến lược.

Phiên 2: Bàn giải pháp thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia.

Phiên 3: Thảo luận về chuyển đổi số toàn diện, từ hạ tầng số đến ứng dụng trong y tế, giáo dục, tài chính, nông nghiệp.

Phiên 4: Tọa đàm chuyên sâu với 4 nhóm vấn đề: Phát triển nguồn nhân lực, hoàn thiện chính sách, tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao vai trò doanh nghiệp công nghệ trong vai trò dẫn dắt.

Một điểm nhấn tại Diễn đàn là vai trò trung tâm của doanh nghiệp trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Theo các chuyên gia, chính doanh nghiệp là nơi ứng dụng thực tiễn, là “đầu kéo” để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, là nơi tạo ra động lực và áp lực đổi mới. Từ các tập đoàn lớn như Vingroup, FPT đến các start-up công nghệ trẻ, Việt Nam đang dần hình thành lớp doanh nghiệp tiên phong với khát vọng toàn cầu.

Diễn đàn không chỉ là dịp để cộng đồng KHCN, đổi mới sáng tạo và doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài nước cùng chia sẻ tầm nhìn, kết nối nguồn lực, mà còn là sự kiện khẳng định quyết tâm đưa KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực trung tâm cho phát triển nhanh và bền vững của Việt Nam trong giai đoạn mới.