3,5 triệu người rút bảo hiểm xã hội một lần trong giai đoạn 2016-2022

Phiên thảo luận chuyên đề 2 với chủ đề “Nâng cao năng suất lao động, đảm bảo an sinh xã hội trong bối cảnh mới” trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam 2023 sáng 19/9/2023 đã thảo luận về nhiều vấn đề liên quan đến BHXH tại Việt Nam được đông đảo dư luận trong nước quan tâm.

Tại Việt Nam hiện nay, việc phát triển BHXH sẽ là tiền đề và điều kiện để thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 và năm 2024, Luật BHXH (sửa đổi) sẽ được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023) và dự kiến thông qua tại kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2024).

Tuy nhiên, trong thời gian qua, vấn đề gia tăng rút BHXH một lần đang nhận được nhiều sự quan tâm và cần có những sửa đổi, bổ sung các luật có liên quan để khắc phục những vướng mắc hiện nay cho người đăng ký BHXH Việt Nam.

Theo nhận định của Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Nguyễn Văn Hồi thì 70% số người rút BHXH một lần thường rơi vào các trường hợp đóng dưới 5 năm. Nguyên nhân được chỉ ra là do người lao động chưa nhận thức được hết vai trò của BHXH trong bảo đảm an sinh xã hội trong cả cuộc đời, một phần do hoàn cảnh khó khăn của người lao động… Đây là một thực trạng rất day dứt cho ngành BHXH tại Việt Nam.

Ông Hồi cho rằng, để giảm thiểu tình trạng này, ngoài việc tuyên truyền cần có các chính sách để tăng tính hấp dẫn của bảo hiểm xã hội; các chính sách hỗ trợ tạm thời cho người lao động trong các hoàn cảnh khó khăn trước mắt… Bên cạnh đó, khi sửa đổi Luật BHXH năm 2014, Chính phủ đã đề xuất với Quốc hội bổ sung nhóm lực lượng lao động là chủ hộ gia đình, có khoảng 2 triệu chủ hộ gia đình có đăng ký kinh doanh và có đóng thuế.

Chính phủ cũng đã bổ sung nhóm đối tượng quản lý hợp tác xã và cơ sở kinh doanh; bổ sung nhóm chế độ hưu trí bảo hiểm xã hội cho những người cao tuổi từ 75 tuổi trở lên. Qua đó, giúp gia tăng độ bao phủ chính sách BHXH. Vì thế, hiện nay Việt Nam có 5 nhóm chính sách lớn trong Luật BHXH (sửa đổi) trình lên Quốc hội, đáng chú ý là sửa đổi quy định mức đóng, mức hưởng BHXH, quy định thu - chi quỹ BHXH; giải quyết việc trốn đóng; giải quyết việc rút BHXH một lần…

Cũng liên quan đến vấn đề này, Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Đặng Thuần Phong cho biết, hiện tại Ủy ban Xã hội của Quốc hội đã tiến hành thẩm tra nội dung này tại phiên họp lần thứ 10 vừa qua. Tuy nhiên, với các chính sách này, cần nhận diện rõ đâu là chính sách thể chế hóa nghị quyết, đâu là giải pháp tình thế. Do đó, các cơ quan soạn thảo đang lắng nghe, tiếp thu các ý kiến này. Riêng quan điểm của Ủy ban Xã hội của Quốc hội là bất kể chọn phương án nào nhưng phải đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho người lao động.

Theo ông Đặng Thuần Phong, ngoài giải pháp trực tiếp là sửa luật thì có giải pháp gián tiếp là cơ chế tín dụng, chính sách bảo đảm việc làm ổn định... để đáp ứng yêu cầu, giải quyết bài toán đặt cho cho việc rút BHXH một lần hiện nay.

Bên cạnh đó, Ủy ban Xã hội của Quốc hội cũng đang tích cực tham vấn ý kiến chuyên gia, nhà khoa học để có căn cứ rõ hơn về vấn đề này. Tuy nhiên, quan trọng nhất là cần phải đảm bảo chính sách BHXH thực sự minh bạch mới là giải pháp lâu dài cho người lao động. Còn việc rút bao nhiêu, một lần hay nhiều lần thì cần nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng.

Kết thúc phiên thảo luận chuyên đề 2, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển nhận xét, các chuyên gia hiện có nhiều chia sẻ xoay quanh vấn đề sửa đổi Luật BHXH theo định hướng linh hoạt, mở rộng diện bao phủ đối tượng thụ hưởng, đối tượng thu, đa dạng hóa danh mục cơ cấu quỹ đầu tư bảo hiểm, hạn chế tình trạng rút BHXH một lần. Vì thế, sau khi trao đổi với các chuyên gia cũng như các tham luận gửi về diễn đàn, ban tổ chức sẽ rút ra những khuyến nghị chính sách để đóng góp vào hoàn thiện việc triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới.