10 sự kiện nổi bật của ngành Hải quan Việt Nam trong năm 2023

1. Đăng cai tổ chức thành công Hội nghị và Triển lãm Công nghệ năm 2023 với hơn 1000 đại biểu đến từ 95 quốc gia.

Được sự phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ, Tổng cục Hải quan đã phối hợp với WCO đăng cai tổ chức Hội nghị và Triển lãm Công nghệ năm 2023 của WCO từ ngày 10 – 12/10/2023 tại Hà Nội với chủ đề “Đón đầu kỷ nguyên số: Ứng dụng công nghệ, Thúc đẩy đổi mới và Nuôi dưỡng thế hệ hải quan kế cận chuyên nghiệp.” Sự kiện được tổ chức với quy mô toàn cầu thu hút hơn 1000 đại biểu đến từ 95 quốc gia, bao gồm đại biểu đến từ các Cơ quan Hải quan thành viên WCO, các Cơ quan Bảo vệ Biên giới của các nước, các Tổ chức quốc tế, các Đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam, các Doanh nghiệp đa quốc gia cung cấp các giải pháp công nghệ về hải quan. Đặc biệt, Tổng cục Hải quan vinh dự được đón Lãnh đạo Chính phủ đến dự và phát biểu khai mạc Hội nghị và Lãnh đạo các Bộ, Ngành có liên quan đến dự Hội nghị.

Đây được xem là dấu mốc quan trọng của Hải quan Việt Nam trong việc hợp tác với Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO) tổ chức thành công Hội nghị và Triển lãm Công nghệ năm 2023. Đồng thời là cơ hội để học hỏi, trao đổi kinh nghiệm và thực tiễn các thông lệ tiên tiến của các cơ quan hải quan trên thế giới, các tổ chức quốc tế và các doanh nghiệp đa quốc gia trong việc ứng dụng các công nghệ mới nổi, trong đó trọng tâm là Chuyển đổi Số, phân tích dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, chuỗi khối, máy học, internet vạn vật... cho ngành hải quan Việt Nam.

2. Đấu tranh phòng, chống ma túy với kết quả bắt giữ được trên 2,8 tấn ma tuý các loại và 303 đối tượng

Trong năm 2023, toàn ngành Hải quan (tính từ ngày 16/12/2022 đến 15/12/2023) đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng phát hiện, bắt giữ: 263 vụ/303 đối tượng, trong đó cơ quan Hải quan chủ trì 121 vụ. Tang vật thu được trên 2,8 tấn ma túy các loại gồm: 3,1kg thuốc phiện, 108,7kg cần sa, 112,8kg heroin, 330,9kg cocain, 1.547kg ketamin và 14.552 viên ketamin (dạng viên), 703kg ma túy tổng hợp, 4.224 viên ma túy tổng hợp (dạng viên), 10,1kg ma túy khác; 1.155 viên ma túy khác (dạng viên), 96,36 gram cỏ Mỹ và 300 túi nước vui.

Đây được xem là chiến công của toàn ngành Hải quan trong công tác đấu tranh, phòng, chống ma túy trong một năm có tình hình tội phạm ma túy, hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới diễn ra hết sức phức tạp, có chiều hướng gia tăng.

3. Thành công của Chiến dịch Con rồng Mekong lần thứ V

Chiến dịch Con rồng Mekong giai đoạn 5 là chương trình hành động chung giữa các cơ quan Hải quan và các cơ quan thực thi pháp luật khác của khu vực Châu Á – Thái Bình Dương về chống buôn bán bất hợp pháp ma tuý, động vật, thực vật hoang dã và các sản phẩm từ động, thực vật hoang dã thuộc danh mục CITES trên các tuyến đường vận chuyển do Hải quan Việt Nam, Hải quan Trung Quốc đồng sáng kiến, khởi động từ năm 2018 với sự hỗ trợ kỹ thuật của Cơ quan phòng chống ma túy Liên hợp quốc (UNODC), Văn phòng liên lạc tình báo khu vực châu Á Thái Bình Dương (RILO AP).

Kết quả của chiến dịch đã thành công bắt giữ 1.715 vụ vi phạm, tăng 111% so với Chiến dịch giai đoạn IV. Đây được xem là thành công của Hải quan Việt Nam trong các vấn đề kiểm soát khu vực và đã được cộng đồng Hải quan quốc tế và các tổ chức thực thi pháp luật đánh giá cao về chất lượng hợp tác, thái độ làm việc nghiêm túc, trách nhiệm, góp phần nâng cao hình ảnh của Hải quan Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

4. Chủ động triển khai thực hiện Hải quan Số

Năm 2023, Tổng cục Hải quan đã không ngừng đẩy mạnh cải cách hiện đại hóa, với mục tiêu vừa tạo thuận lợi thương mại vừa đảm bảo nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về hải quan. Một trong những giải pháp Chuyển đổi Số quan trọng nhất mà ngành Hải quan đang tập trung triển khai hiện nay là Chuyển đổi Số trong lĩnh vực nghiệp vụ hải quan với nội dung cốt lõi là thực hiện tái thiết kế tổng thể quy trình nghiệp vụ hải quan và xây dựng hệ thống CNTT thực hiện Hải quan số.

Từ nay đến năm 2025, Tổng cục Hải quan cho biết sẽ tập trung xây dựng hệ thống CNTT thực hiện Hải quan số đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ trong thông quan được Bộ Tài chính phê duyệt tại Quyết định số 1957/QĐ-BTC ngày 15/9/2023 của Bộ trưởng Bộ Tài chính về việc phê duyệt chủ trương đầu tư dự án xây dựng Hệ thống công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số đáp ứng yêu cầu các nghiệp vụ trong thông quan.

5. Tiếp tục giữ vững thành tích đứng đầu về cải cách hành chính khối

Đây là năm thứ 7 liên tiếp, Tổng cục Hải quan giữ vững thành tích đứng đầu về cải cách hành chính khối các đơn vị Tổng cục và tương đương thuộc Bộ Tài chính, trong đó thực hiện 10 chỉ tiêu cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại năm 2023.

Trong năm 2023, Tổng cục Hải quan đã tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp về cải cách thủ tục hành chính. Cụ thể, tổng số đề xuất cắt giảm giai đoạn 2020-2023 đạt 8%, cắt giảm chi phí tuân thủ đạt 10,2 tỷ đồng/năm đồng thời rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính nội bộ...

6. Thúc đẩy hợp tác và hội nhập quốc tế trong lĩnh vực hải quan

Dưới sự chỉ đạo của Lãnh đạo các cấp, gắn liền với việc thực hiện các mục tiêu của ngành hải quan trong năm 2023, cụ thể là mục tiêu chuyển đổi số hướng tới hải quan số, hải quan thông minh, công tác hợp tác và hội nhập quốc tế ngành Hải quan năm 2023 đã đạt được những chuyển biến sâu sắc và kết quả rõ nét thông qua các hoạt động hợp tác song phương đa dạng, đi vào chiều sâu, tập trung vào các nước trọng điểm, có quan hệ đối tác chiến lược hoặc toàn diện với Việt Nam; hợp tác đa phương hiệu quả, thực chất góp phần khẳng định và nâng cao vị thế, vai trò của Hải quan Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế.

Trong đó, Hải quan Việt Nam đã mở rộng, củng cố và tăng cường hợp tác song phương với hải quan các nước đối tác, đặc biệt là các nước có quan hệ đối tác chiến lược hoăc chiến lược toàn diện, các đối tác có quan hệ kinh tế thương mại quan trọng của Việt Nam như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Anh, Hà Lan, Bỉ, Úc... Đồng thời, đã tích cực thể hiện vai trò, chủ động tham gia và đóng góp thiết thực vào các hoạt động hợp tác hải quan trên các diễn đàn hợp tác hải quan đa phương thông qua việc tiếp tục triển khai thực hiện các cam kết/nghĩa vụ trong khuôn khổ ASEAN, WCO, APEC, ASEM, GMS theo đúng lộ trình cam kết.

7. Quán triệt triển khai công tác kiểm tra, giám sát

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã tập trung, quyết liệt trong hành động, kiên quyết đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý, điều hành, xây dựng ngành Hải quan liêm chính gắn với cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa thủ tục, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng.

Tại các Hội nghị, các đơn vị đã tổ chức triển khai rà soát, đánh giá thực trạng công tác kiểm tra, giám sát hải quan, quản lý thuế, kiểm tra sau thông quan; quán triệt đến từng cán bộ công chức, viên chức các quy định pháp luật, chức năng, nhiệm vụ đối với từng vị trí việc làm. Đồng thời nâng cao tinh thần trách nhiệm, đổi mới về nhận thức, tư duy trong triển khai nhiệm vụ, chủ động, sáng tạo, ứng dụng triệt để công nghệ mới, thành tựu khoa học mới trong thực hiện quy trình nghiệp vụ, bố trí nguồn lực triển khai thành công Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030; Kế hoạch Cải cách, phát triển và hiện đại hoá ngành Hải quan đến năm 2025; Kế hoạch chuyển đổi số ngành Hải quan đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

8. Hỗ trợ khuyến khích doanh nghiệp tuân thủ pháp luật Hải quan

Tính đến ngày 31/12/2023 cơ quan Hải quan đã ký kết biên bản ghi nhớ với 289 doanh nghiệp tham gia chương trình thí điểm hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan (Quyết định 1399/QĐ-TCHQ ngày 15/7/2022). Đây được xem là nỗ lực của toàn ngành Hải quan Việt Nam trong nỗ lực triển khai Chương trình hỗ trợ khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật Hải quan. Kết quả tại giai đoạn 2 - Chương trình tăng 36% số lượng doanh nghiệp thành viên so với năm 2022, vượt 16% chỉ tiêu đề ra theo Quyết định số 123/QĐ-TCHQ ngày 31/01/2023.

9. Tăng cường và nâng cao kỷ luật, kỷ cương hành chính trong thực thi công vụ

Với quyết tâm “không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn”, Tổng cục Hải quan đã ban hành Quy chế kiểm tra công vụ và xử lý vi phạm đối với công chức, viên chức trong ngành Hải quan tại Quyết định số 799/QĐ-TCHQ ngày 12/4/2023 (thay thế Quyết định số 2799/QĐ-TCHQ ngày 26/9/2018). Phạm vi điều chỉnh của Quy chế đã có sự phân định việc kiểm tra công vụ với các hoạt động kiểm tra theo các Quy chế kiểm tra khác của Tổng cục Hải quan. Tổng số hơn 980 hành vi vi phạm được xây dựng tại 12 Phụ lục, mỗi Phụ lục là danh mục hành vi vi phạm của một lĩnh vực công tác, quản lý tương ứng (tại Quy chế ban hành kèm theo Quyết định 2799/QĐ-TCHQ quy định khoảng 400 hành vi vi phạm).

10. Không ngừng đổi mới công tác báo chí, tuyên truyền cho toàn ngành Hải quan

Trong năm qua, Tổng cục Hải quan đã nỗ lực triển khai các hoạt động tuyên truyền trên báo, đài, bám sát các hoạt động thời sự của ngành đồng thời chủ động tuyên truyền những vấn đề mới phát sinh thông qua nhiều hình thức đa dạng. Đồng thời, chủ động tích cực cung cấp thông tin cho báo chí định kỳ và trong trường hợp đột xuất. Thực hiện điểm báo hàng ngày, kịp thời báo cáo Bộ Tài chính những nội dung báo, đài tuyên truyền và những vấn đề được dư luận quan tâm. Kết quả có gần 9.000 tin, bài, phóng sự về ngành Hải quan được đăng trên các báo (giấy, điện tử), tạp chí (giấy, điện tử), trang tin, các đài phát thanh và truyền hình.