Xuất khẩu thủy sản những tháng cuối năm: “Vừa thách thức vừa kỳ vọng”

Theo số liệu Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu thủy sản tháng 7/2025 đạt 971 triệu USD, tăng 6,1% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 7 tháng, xuất khẩu đạt 6,22 tỷ USD, tăng 17,2%. Kết quả này có được nhờ nhiều doanh nghiệp gấp rút đẩy đơn hàng sang Hoa Kỳ trước ngày 1/8/2025 - thời điểm áp dụng thuế đối ứng mới mà Mỹ công bố từ đầu tháng 7.

Tôm, cá tra và cá ngừ - ba mặt hàng chủ lực đều chịu tác động từ thuế đối ứng 20% của Hoa Kỳ (có hiệu lực từ 7/8/2025). So với đối thủ như Ecuador (15%), Indonesia và Philippines (19%), sản phẩm Việt Nam có nguy cơ mất lợi thế cạnh tranh.

Cá tra đạt 1,22 tỷ USD sau 7 tháng, tăng 11,1%, nhưng đứng trước nguy cơ giảm lợi nhuận khi thị trường Trung Quốc chững lại do tồn kho cao. Doanh nghiệp buộc phải mở rộng xuất khẩu sang ASEAN, Nam Mỹ, Trung Đông.

Tôm đạt 2,49 tỷ USD, tăng 23,6%, nhưng thị trường Mỹ - vốn chiếm tỉ trọng lớn có dấu hiệu giảm đơn hàng do thuế cao. Thêm vào đó, kết quả sơ bộ POR19 của Bộ Thương mại Hoa Kỳ (tháng 6/2025) áp thuế CBPG tới 33,29% với nhiều doanh nghiệp. Nếu kết quả cuối cùng tháng 12 không thay đổi, tôm Việt Nam sẽ gặp khó khăn nghiêm trọng.

Cá ngừ giảm 2,8% trong 7 tháng, còn 542 triệu USD; riêng tháng 7 giảm gần 19%. Nguyên nhân chính là các quy định bất cập tại Nghị định 37, như cấm trộn nguyên liệu trong nước với nhập khẩu và yêu cầu kích thước tối thiểu 0,5m đối với cá ngừ vằn. Kết hợp với thuế cao hơn Ecuador, Philippines và Indonesia, xuất khẩu cá ngừ càng yếu thế.

Bà Tô Thị Tường Lan - Phó Tổng thư ký VASEP, nhận định thị trường Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản đang phục hồi mạnh. Tín hiệu gỡ bỏ rào cản kỹ thuật từ EU và lợi thế thuế quan từ EVFTA, CPTPP, UKVFTA sẽ mở ra dư địa tăng trưởng cho sản phẩm chế biến sâu.

Dự báo cả năm 2025, xuất khẩu thủy sản đạt 9-9,5 tỷ USD: tôm 3,6-3,8 tỷ USD, cá tra 2 tỷ USD, cá ngừ 850-900 triệu USD, các hải sản khác gần 3 tỷ USD.

Để đạt mục tiêu, doanh nghiệp cần chủ động nguồn nguyên liệu, nâng cao chất lượng, đầu tư công nghệ chế biến hiện đại, phát triển sản phẩm tiện lợi. Đồng thời, phải khai thác thị trường ngách trong CPTPP, ASEAN, nội khối châu Á và mở rộng sang Trung Đông, châu Phi, Nhật Bản, Australia, EU khi thị trường Mỹ gặp rào cản thuế.

Song song, công tác quảng bá và xây dựng thương hiệu thủy sản Việt Nam cần đẩy mạnh, định vị là sản phẩm chất lượng cao, tốt cho sức khỏe, giá hợp lý và thân thiện môi trường, nhằm chinh phục người tiêu dùng ở các thị trường mới.