TP.HCM đề xuất hỗ trợ tối đa 20 triệu đồng cho người dân chuyển sang xe điện

Đây là đề xuất được trình bày tại hội thảo công bố kết quả nghiên cứu “Vùng phát thải thấp - Lộ trình thực hiện chuyển đổi và chính sách hỗ trợ phương tiện giao thông”, thuộc Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông do Sở Xây dựng TP.HCM chủ trì.

Theo đơn vị tư vấn, quá trình chuyển đổi giao thông xanh của TP.HCM được xây dựng trên ba trụ cột gồm: điện hóa phương tiện, hình thành vùng phát thải thấp (LEZ) và xây dựng hạ tầng cùng hệ thống chính sách hỗ trợ. Thành phố dự kiến sẽ triển khai lộ trình này theo hai giai đoạn.

Giai đoạn 2025 - 2026 là giai đoạn khởi động, tập trung hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế tài chính và thực hiện một số dự án thí điểm, với tổng kinh phí dự kiến khoảng 734 tỷ đồng.

Giai đoạn 2026 - 2030 là thời kỳ triển khai toàn diện, tập trung vào việc chuyển đổi đội xe buýt, mở rộng các chương trình ưu đãi cho doanh nghiệp tư nhân, phát triển hạ tầng trạm sạc và phương tiện công cộng, với tổng vốn đầu tư hơn 14.800 tỷ đồng, trong đó 80% nguồn vốn đến từ ngân sách nhà nước và phần còn lại huy động từ khu vực tư nhân.

Trong lộ trình này, từ năm 2026, TP.HCM dự kiến thiết lập các vùng phát thải thấp (Low Emission Zone - LEZ) tại khu vực trung tâm để hạn chế xe xăng, dầu không đạt tiêu chuẩn khí thải.

Bên cạnh đó, Cần Giờ và Côn Đảo cũng được chọn làm khu vực thí điểm, hướng đến mục tiêu bảo vệ khu dự trữ sinh quyển và phát triển du lịch bền vững. Phạm vi vùng LEZ trung tâm dự kiến bao gồm các quận cũ như quận 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú và Phú Nhuận, giới hạn bởi 15 cây cầu và hơn 17 tuyến đường chính. Đây là khu vực có khoảng 3,2 triệu dân, với 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày, thường xuyên ghi nhận nồng độ bụi mịn PM2.5 và PM10 vượt ngưỡng cho phép.

Khi vùng phát thải thấp được áp dụng, các nhóm xe cũ, tiêu hao nhiên liệu và phát thải cao sẽ bị kiểm soát nghiêm ngặt. Dự kiến, từ năm 2026, xe tải nặng chạy dầu diesel sẽ bị cấm hoàn toàn trong vùng LEZ.

Các loại ô tô thương mại không đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 4 và xe máy không đạt chuẩn Euro 2 sẽ bị hạn chế lưu thông theo khung giờ hoặc khu vực nhất định. Đến năm 2027, khi quy định kiểm định khí thải xe máy được thực thi trên toàn quốc, phạm vi kiểm soát sẽ mở rộng, bao phủ toàn bộ phương tiện không đáp ứng tiêu chuẩn khí thải.

Để hỗ trợ người dân trong quá trình chuyển đổi, TP.HCM đề xuất chính sách trợ cấp tài chính theo nhóm đối tượng. Cụ thể, hộ thường được hỗ trợ 10% chi phí mua xe điện, tối đa 5 triệu đồng; hộ cận nghèo được hỗ trợ 80% chi phí, tối đa 16 triệu đồng; và hộ nghèo được hỗ trợ 100% chi phí, tối đa 20 triệu đồng.

Ngoài ra, người dân sẽ được giảm 50% lệ phí đăng ký, biển số và được hỗ trợ lãi suất vay khi mua xe điện. Thành phố dự kiến hỗ trợ 20% lãi suất vay bằng đồng Việt Nam, tính trên giá trị hợp đồng vay trong thời gian tối đa 5 năm, dựa theo lãi suất bình quân của bốn ngân hàng thương mại lớn trên địa bàn.

Đối với doanh nghiệp vận tải, chính sách ưu đãi bao gồm miễn 100% lệ phí trước bạ, giảm 50% phí bảo trì đường bộ và lệ phí cấp biển số, đồng thời hỗ trợ 50% lãi suất đầu tư xe trong năm đầu tiên. Riêng doanh nghiệp xe buýt chuyển sang xe điện sẽ được vay tối đa 85% chi phí đầu tư và hưởng ưu đãi lãi suất trong 7 năm.

Các chính sách này được kỳ vọng sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí đầu tư ban đầu, đồng thời thúc đẩy nhanh quá trình điện hóa trong vận tải công cộng - một trong những mục tiêu trọng tâm của đề án.

Song song với các chính sách hỗ trợ, TP.HCM cũng lên kế hoạch đầu tư mạnh cho hạ tầng giao thông xanh. Trong giai đoạn 2025 - 2030, thành phố dự kiến mở mới 72 tuyến buýt điện với hơn 1.100 xe, triển khai ít nhất 8.000 xe đạp công cộng, đồng thời xây dựng hành lang xanh ưu tiên cho người đi bộ và xe đạp.

Ngoài ra, khoảng 750 đến 1.300 trạm sạc điện sẽ được lắp đặt tại các bãi đỗ xe, trung tâm thương mại và trục giao thông chính, nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng xe điện ngày càng tăng.

Theo thống kê, TP.HCM hiện là địa phương có mật độ xe máy cao nhất cả nước với hơn 13 triệu phương tiện, chưa kể xe vãng lai. Giao thông đường bộ chiếm tới 88% lượng bụi mịn phát sinh từ hoạt động giao thông, gây thiệt hại kinh tế ước tính hơn 3.000 tỷ đồng mỗi năm.

Việc áp dụng vùng phát thải thấp và chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện xanh được kỳ vọng sẽ giảm đáng kể lượng khí thải CO₂, bụi mịn PM2.5, góp phần cải thiện chất lượng không khí và nâng cao sức khỏe cộng đồng.

Theo đại diện Sở Xây dựng TP.HCM, đề án này không chỉ nhằm giảm ô nhiễm môi trường mà còn là bước đi chiến lược trong quy hoạch giao thông đô thị hiện đại, hướng đến mục tiêu xây dựng TP.HCM trở thành đô thị phát thải thấp đầu tiên của Việt Nam.

Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030, 50% phương tiện cá nhân sử dụng năng lượng sạch, toàn bộ hệ thống xe buýt chuyển sang vận hành bằng điện, và hạ tầng sạc phủ khắp các khu vực nội - ngoại thành. Đây được xem là nền tảng quan trọng để TP.HCM tiến tới mô hình đô thị xanh, thông minh và bền vững trong tương lai.