Thủy điện tích năng cần cơ chế giá khác biệt với điện truyền thống

Theo Bộ Công Thương, việc xây dựng thông tư dựa trên cơ sở Luật Điện lực năm 2024 và yêu cầu thực tiễn từ triển khai Quy hoạch điện VIII điều chỉnh. Mặc dù hiện nay chưa có nhà máy thủy điện tích năng nào vận hành tại Việt Nam, nhưng theo định hướng phát triển, đến năm 2030, cả nước sẽ đưa vào vận hành khoảng 2.400-6.000MW thủy điện tích năng, và có thể đạt hơn 20.000MW vào năm 2050.

Thủy điện tích năng là giải pháp lưu trữ năng lượng quy mô lớn, sử dụng nước bơm từ hồ thấp lên hồ cao trong giờ thấp điểm để tích trữ, sau đó xả xuống phát điện trong giờ cao điểm. Nhờ đặc tính này, loại hình điện năng này được xem là "pin khổng lồ" cho hệ thống điện, đặc biệt hữu ích khi tỉ trọng năng lượng tái tạo ngày càng tăng.

Tuy nhiên, với chức năng và kỹ thuật đặc thù, cơ chế giá cho thủy điện tích năng không thể áp dụng tương tự các nhà máy điện truyền thống. Do đó, thông tư mới nhằm thiết lập phương pháp tính giá điện phù hợp, minh bạch, hỗ trợ vận hành hệ thống hiệu quả và tạo điều kiện thu hút đầu tư vào lĩnh vực còn mới mẻ này tại Việt Nam.

Dự thảo thông tư đề xuất áp dụng cơ chế giá hai thành phần gồm:

Giá công suất: Tính theo độ khả dụng và mức độ sẵn sàng vận hành của tổ máy;

Giá điện năng: Tính theo sản lượng điện phát thực tế.

Bên cạnh đó, bên bán và bên mua điện có thể thỏa thuận giá cố định theo từng năm, được cập nhật theo yếu tố trượt giá, lạm phát và tỉ giá ngoại tệ. Trong đó:

Chi phí vận hành và bảo dưỡng được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng (CPI), nhưng không vượt quá 2,5% mỗi năm;

Chi phí vay bằng ngoại tệ được tính theo chênh lệch tỷ giá, cụ thể theo từng loại ngoại tệ và chu kỳ thanh toán.

Việc đưa ra khung tính giá linh hoạt theo từng năm nhằm bảo vệ lợi ích nhà đầu tư, kiểm soát rủi ro tài chính trong dài hạn và phù hợp với thông lệ quốc tế đối với các dự án có quy mô đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn dài.

Trước đó, tại Quyết định số 1198/QĐ-BCT ngày 26/4/2025, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã phê duyệt khung giá phát điện năm 2025 cho nhà máy thủy điện tích năng, với mức giá tối đa là 3.457,02 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng). Đây sẽ là cơ sở tham chiếu cho các dự án đầu tiên chuẩn bị đầu tư và vận hành thử nghiệm trong những năm tới.

Việc ban hành khung giá và xây dựng thông tư chuyên biệt cho thủy điện tích năng cho thấy định hướng rõ ràng và quyết tâm của Chính phủ trong việc phát triển hệ thống điện hiện đại, ổn định và xanh, góp phần thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.