Thông tư 25 của Ngân hàng Nhà nước: Bước tiến nâng hạng chứng khoán

Ngày 31/8/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư số 25/2025/TT-NHNN, sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 17/2024/TT-NHNN về mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán. Đây là bước tiến quan trọng, đặc biệt khi một số quy định liên quan đến nâng hạng có hiệu lực ngay từ ngày ký ban hành, tạo tiền đề cho kỳ đánh giá phân loại thị trường cổ phiếu sắp tới của FTSE Russell.

Điểm mới nổi bật là Điều 6 cho phép nhà đầu tư nước ngoài không cư trú được ủy quyền cho tổ chức tài chính mở, đóng và sử dụng tài khoản thanh toán. Ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có trách nhiệm nhận diện khách hàng và tổ chức được ủy quyền theo pháp luật về phòng, chống rửa tiền.

Thông tư cũng lược bỏ yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự, mở rộng giấy tờ định danh ngoài hộ chiếu, đồng thời loại bỏ nghĩa vụ ngân hàng phải theo dõi hiệu lực giấy tờ tùy thân hoặc lưu giữ mẫu chữ ký, mẫu dấu khách hàng.

Ngoài ra, nhà đầu tư nước ngoài được phép sử dụng hệ thống SWIFT trong việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán; mở tài khoản ngoại tệ bằng phương tiện điện tử; và không bắt buộc đối chiếu thông tin sinh trắc học khi giao dịch thanh toán điện tử.

Theo quy định mới, quy trình mở tài khoản chứng khoán cho nhà đầu tư nước ngoài được rút ngắn đáng kể. Sau khi được cấp mã số giao dịch chứng khoán điện tử (e-STC) tại Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC), nhà đầu tư có thể mở tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán và tài khoản đầu tư gián tiếp tại ngân hàng lưu ký.

Trước đây, thủ tục kéo dài do vướng yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự, gặp mặt trực tiếp và chưa công nhận vai trò ngân hàng lưu ký toàn cầu. Sự cải cách lần này giúp tháo gỡ nút thắt lớn, đáp ứng yêu cầu của các tổ chức xếp hạng thị trường quốc tế.

Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và sự phối hợp giữa Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, hàng loạt văn bản pháp lý đã được ban hành. Tiêu biểu là Thông tư số 03/2025/TT-NHNN (29/4/2025) và Thông tư số 20/2025/TT-BTC, vốn đã đơn giản hóa hồ sơ, rút ngắn thời gian mở tài khoản và tăng cường minh bạch. Bộ Tài chính cho biết, thời gian hoàn thiện hồ sơ hiện khoảng 2 tuần, bao gồm cả trao đổi, hướng dẫn nhà đầu tư hoặc ngân hàng lưu ký toàn cầu, cơ bản đáp ứng kỳ vọng của khối ngoại.

Trước đó, Thông tư số 68/2024/TT-BTC và Thông tư số 18/2025/TT-BTC đã giúp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài giao dịch mà không cần đảm bảo đủ 100% tiền trước khi đặt lệnh. Tiếp nối, Thông tư số 20/2025/TT-BTC, Thông tư số 03/2025/TT-NHNN và nay là Thông tư số 25/2025/TT-NHNN đã mở ra hành lang pháp lý thuận lợi hơn, đặc biệt cho các quỹ đầu tư nước ngoài mở mới hoặc mở rộng tài khoản đầu tư gián tiếp.

Những thay đổi này có ý nghĩa rất lớn trong kỳ đánh giá phân loại thị trường cổ phiếu tháng 9/2025 của FTSE Russell, dự kiến công bố vào ngày 7/10/2025.

Theo ước tính, nếu Việt Nam được FTSE nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi, các quỹ bị động theo chỉ số có thể giải ngân khoảng 1 tỷ USD, trong khi các quỹ chủ động có thể phân bổ thêm từ 4-6 tỷ USD. Đây sẽ là dòng vốn quan trọng, gia tăng thanh khoản và chiều sâu cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Các chuyên gia nhận định, việc nâng hạng không chỉ thu hút vốn ngoại mà còn củng cố niềm tin của nhà đầu tư trong nước, thúc đẩy minh bạch, chuẩn hóa và nâng cao chất lượng thị trường. Khi môi trường đầu tư trở nên minh bạch, chuẩn mực, Việt Nam sẽ hấp dẫn hơn với cả nhà đầu tư cá nhân lẫn tổ chức, trong và ngoài nước.

Về dài hạn, những cải cách này sẽ góp phần phát triển thị trường chứng khoán ổn định, bền vững, đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế quốc gia. Thông tư 25, cùng chuỗi cải cách trước đó, được ví như “chiếc chìa khóa” mở cánh cửa hội nhập, đưa thị trường chứng khoán Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu nâng hạng - một cột mốc chiến lược trên hành trình phát triển kinh tế - tài chính của đất nước.