Thông tư 01 sẽ gây áp lực lên chính sách tiền tệ

Ngày 13/3/2020, Ngân hàng Nhà nước đã ký ban hành Thông tư số 01/2020/TT-NHNN Quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch Covid-19 (sau đây gọi tắt là Thông tư 01). 

Một trong những điểm đáng lưu ý trong Thông tư 01 là phạm vi giải pháp hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Theo đó, dường như Thông tư 01 chỉ đề cập đến giải pháp như cơ cấu lại thời hạn trả nợ (gốc và lãi), miễn giảm lãi, phí, và giữ nguyên nhóm nợ. Như vậy, Thông tư 01 không quy định giải pháp hỗ trợ là cho vay khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch, như đã có một số người nhận định trước đó. Đây là một điểm tích cực, nếu xét từ góc độ rủi ro tín dụng, nợ xấu và tác động lên chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Vẫn có rủi ro, tác động tiêu cực đối với tổ chức tín dụng...

Khi tổ chức tín dụng (TCTD) tái cơ cấu thời hạn trả nợ cho các khoản tín dụng hiện hữu thì có nghĩa là sẽ có một lượng vốn cho vay đến hạn trả lại cho TCTD để từ đó TCTD cho vay lại các đối tượng khác. Khi TCTD hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh bằng cách giảm lãi, phí cho các khoản tín dụng thì sẽ làm giảm nguồn thu, đồng thời cũng làm giảm nguồn vốn sẵn sàng cho vay các đối tượng khác.

Ngay cả việc giữ nguyên nhóm nợ một số khoản cho vay cũng góp phần gia tăng rủi ro, thiệt hại cho TCTD trên một số phương diện nào đó. Ví dụ, tuy khách hàng vay vốn đã ở tình trạng mất khả năng thanh toán nhưng khoản vay vẫn được giữ nguyên phân loại (tốt) nên TCTD không thể phạt trả nợ chậm, trả nợ không đúng hạn, hoặc tệ hơn, không thể thanh lý tài sản thế chấp để thu hồi nợ. Như thế, nguồn thu và chất lượng tài sản của TCTD cũng bị ảnh hưởng, từ đó thu hẹp nguồn vốn có thể cho vay khách hàng khác.

... Và thêm gánh nặng cho Ngân hàng Nhà nước

Trên danh nghĩa, Thông tư 01 giao nhiệm vụ cho TCTD tự quyết định việc hỗ trợ (và tự chịu hậu quả, thiệt hại). Tuy nhiên, việc nguồn vốn sẵn sàng cho vay của TCTD bị sụt giảm bởi phải tái cơ cấu khoản vay, miễn, giảm lãi, phí cho khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch sẽ có thể tạo ra áp lực lên mặt bằng lãi suất chung. Nếu tổn thất của TCTD tham gia hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 lớn đến một mức nào đó thì sẽ có kiến nghị NHNN có giải pháp hỗ trợ để giúp TCTD giảm thiểu thiệt hại. Giải pháp này có thể là cho vay tái cấp vốn, vay ưu đãi với lãi suất thấp, giảm tỷ lệ tiền gửi dự trữ bắt buộc hoặc tăng lãi suất trả cho tiền gửi dự trữ bắt buộc. 

Nợ xấu gia tăng bởi khách hàng mất khả năng thanh toán cũng gây sức ép đối với NHNN bởi NHNN phải đảm bảo thanh khoản trong hệ thống, đảm bảo tăng trưởng tín dụng ở mức cần thiết để giúp kéo giảm tỷ lệ nợ xấu (vì tỷ lệ nợ xấu được tính trên tổng dư nợ).

Những điều trên hợp lại sẽ gây áp lực lên chính sách tiền tệ của NHNN. Thực ra, vấn đề này không phải của riêng Việt Nam mà còn của nhiều nước. 

Nhưng sẽ đỡ rủi ro hơn khi phải hỗ trợ vay mới

Thông tư 01 không quy định TCTD phải tiếp tục cho vay khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Quy định này trước tiên giúp TCTD không phải tăng cường huy động vốn để đáp ứng nhu cầu vay mới sẽ giúp TCTD hạn chế nợ xấu gia tăng. Bởi đối tượng khách hàng này có tương lai khá bất định nên rủi ro trả nợ cũng sẽ tăng lên, kéo theo tỷ lệ nợ xấu chung của TCTD nếu TCTD tiếp tục cho các đối tượng này vay.

Cả hai điều trên cũng sẽ giúp giảm gánh nặng lên chính sách tiền tệ của NHNN do áp lực đáp ứng nhu cầu vốn và kiềm chế tỷ lệ nợ xấu như khi TCTD bị ép buộc phải cho vay khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch. 

Như vậy việc yêu cầu TCTD hỗ trợ khách hàng vay bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 có thể là việc phải làm và sẽ gây ra thêm rủi ro, gánh nặng không chỉ cho TCTD mà còn cho cả chính sách tiền tệ của NHNN. 

Tuy nhiên, điểm tích cực trong Thông tư 01 là đã không ép buộc TCTD phải cho vay mới khách hàng chịu ảnh hưởng bởi dịch như dư luận kỳ vọng ban đầu, nhờ đó hạn chế rủi ro, thiệt hại liên quan cho TCTD nói chung và cho NHNN nói riêng.