Bảo hộ:Tiêu chuẩn kép

Tăng trưởng thương mại thế giới chậm lại buộc các nhà đàm phán phải tăng gấp đôi nỗ lực.

Đọc E-paper

Các vòng đàm phán về tự do thương mại có một sự "yên tĩnh" đáng ngại từ năm 2008. Để phá vỡ sự yên tĩnh này, trong tuần đầu tiên của tháng 10, bộ trưởng thương mại các nước đã gặp nhau tại Bali, Indonesia, nhằm đạt được một số tiến bộ về đàm phán tự do thương mại. Tại đây, các đại biểu bày tỏ lo ngại vì tăng trưởng trong thương mại thế giới đã giảm dưới mức trung bình trong hai năm liên tiếp 2011 và 2012. Theo đánh giá của The Economist, một cú sốc của tự do hóa có thể hình thành từ sự sụt giảm này.

Đi xa nhất trong các đàm phán thương mại gần đây là Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Mặc dù thừa nhận thỏa thuận không được "hoàn thành đáng kể” nhưng lãnh đạo các nước nhấn mạnh rằng nó vẫn có thể được hoàn thành trong năm nay. Tiếp theo đó, các nhà đàm phán sẽ trở lại Bali vào tháng 12 cho một cuộc họp của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Cuộc họp này hy vọng có thể mang lại thỏa thuận có ý nghĩa đầu tiên của WTO kể từ khi kết thúc vòng đàm phán Uruguay vào năm 1994. Một thỏa thuận dự kiến sẽ tập trung vào việc "tạo thuận lợi cho thương mại", các thủ tục hải quan minh bạch được thiết kế để giảm bớt rào cản thương mại.

Cho đến nay, những bất đồng về thị trường nông nghiệp của các nước đang phát triển vẫn là hòn đá tảng ngăn cản các đàm phán tự do thương mại. Các nước nghèo, dẫn đầu là Ấn Độ, đang đẩy mạnh hỗ trợ sản xuất lương thực trong nước với ngọn cờ "an ninh lương thực" để ngăn cản làn sóng nhập khẩu sản phẩm lương thực từ các nước như Mỹ, EU.

Tuy nhiên, Roberto Azevedo, tân Tổng giám đốc của WTO, đã vận động Ấn Độ có những nhượng bộ. Chẳng hạn, Ấn Độ có thể chấp nhận một thỏa thuận tạm thời về an ninh lương thực có thể được xem xét lại sau một thỏa thuận đạt được ở Bali. Tại diễn đàn APEC, Trung Quốc cũng đã nhượng bộ để cập nhật các quy tắc của WTO về tự do thương mại trong lĩnh vực công nghệ thông tin và xem xét tự do hóa một loạt các ngành công nghiệp từ vận chuyển đến tài chính.

Vấn đề hiện nay lại nằm ở nước kêu gọi tự do hoá nhiều nhất là Mỹ. Tổng thống Barack Obama đã lỡ hẹn về đàm phán TPP tại Bali, cũng đồng thời phải hủy bỏ các vòng đàm phán thứ hai thương mại giữa Mỹ và Liên minh Châu Âu.

Có thể thấy sự lưỡng lự của ông Obama khi các tập đoàn đa quốc gia của Mỹ cảnh báo Washington không nên thỏa hiệp và làm suy yếu thỏa thuận thương mại tự do TPP với 12 quốc gia châu Á - Thái Bình Dương để kịp hoàn tất trước cuối năm nay.

Tập đoàn bán lẻ Wal-Mart và Công ty Vận chuyển FedEx bày tỏ lo ngại rằng hạn chót gần kề có thể khiến các nhà thương thuyết Mỹ phải thỏa hiệp. Wal-Mart muốn Mỹ đạt được một thỏa thuận toàn diện trong đó không có lĩnh vực hay sản phẩm nào bị loại trừ.

Trong các cuộc đàm phán, Mỹ đang chịu áp lực loại bỏ hạn chế nhập khẩu đối với các sản phẩm được xem là nhạy cảm như đường, sữa, giày dép và quần áo. Cho đến nay, ông Obama đôi khi vẫn chơi trò "bảo hộ”.

Chẳng hạn, mới tuần trước, Ủy ban Thương mại Quốc tế của Mỹ đã cấm nhập khẩu một số sản phẩm của Samsung, sau cáo buộc của Apple về việc Samsung vi phạm bản quyền.

Trong khi đó, EU dự định mở điều tra các nhà sản xuất thiết bị điện thoại di động Trung Quốc bán phá giá vi phạm luật cạnh tranh. Còn hồi đầu tháng 5/2013, Ủy ban Châu Âu đã thông qua việc áp thuế hải quan tới 47% đối với pin Mặt trời của Trung Quốc với lý do là để bảo vệ các nhà công nghiệp châu Âu...

Trong khi đó, theo báo cáo về các biện pháp (loại bỏ) tình trạng hạn chế thương mại của EU, có khoảng 150 biện pháp siết chặt và hạn chế thương mại mới đã được EU đưa ra trong năm ngoái, trong khi chỉ có 18 biện pháp được bãi bỏ. Tổng cộng đã có tới gần 700 biện pháp mới được "nêu danh" kể từ tháng 10/2008.