Quốc hội thông qua việc tăng số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao

Theo quy định mới, hệ thống tòa án sẽ được tổ chức theo mô hình ba cấp gồm: Tòa án nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân khu vực. So với quy định hiện hành, mô hình mới bỏ cấp Tòa án nhân dân cấp cao và thay thế Tòa án nhân dân cấp huyện bằng Tòa án nhân dân khu vực.

Đáng chú ý, Luật quy định mở rộng thẩm quyền xét xử sơ thẩm cho Tòa án nhân dân khu vực. Cụ thể, từ ngày 1/7/2025, các Tòa án khu vực sẽ chịu trách nhiệm thụ lý, xét xử sơ thẩm toàn bộ các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh - thương mại, lao động, hành chính và các loại vụ việc khác mà hiện nay thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện.

Luật cũng điều chỉnh cơ cấu tổ chức nội bộ của Tòa án nhân dân khu vực, thiết lập các Tòa chuyên trách như: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Gia đình và người chưa thành niên, nhằm nâng cao tính chuyên môn hóa trong công tác xét xử.

Ở cấp tỉnh, Tòa án nhân dân có thẩm quyền phúc thẩm đối với các bản án, quyết định sơ thẩm của Tòa án nhân dân khu vực bị kháng cáo, kháng nghị. Đồng thời, Luật bổ sung quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm cho Chánh án TAND cấp tỉnh và Viện trưởng VKSND cấp tỉnh đối với các bản án đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực.

Một trong những nội dung quan trọng được Quốc hội thông qua là việc tăng số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, từ mức 13 - 17 người hiện nay lên 23 - 27 người.

Việc điều chỉnh này nhằm đáp ứng yêu cầu giải quyết kịp thời và hiệu quả khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm gia tăng do TAND cấp cao chuyển giao, đồng thời phù hợp với các chỉ tiêu và yêu cầu do Quốc hội đặt ra. Luật cũng bổ sung quy định cụ thể về nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa phúc thẩm thuộc Tòa án nhân dân tối cao.

Ngoài ra, Luật sửa đổi, bổ sung nhiều quy định liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh án TAND cấp tỉnh, tiêu chuẩn bổ nhiệm Thẩm phán TAND tối cao, việc bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Hội thẩm nhân dân cũng như các điều khoản kỹ thuật khác nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật tố tụng.

Trước khi thông qua, Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí đã trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo luật. Đáng lưu ý, theo ý kiến đại biểu Quốc hội, việc xử lý các yêu cầu hủy phán quyết trọng tài thương mại sẽ do Tòa Kinh tế TP.HCM phụ trách, thay vì duy trì thẩm quyền ở cấp tỉnh như trước. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ được giao quy định rõ ràng về thẩm quyền theo lãnh thổ đối với loại hình vụ việc này.

Liên quan đến hoạt động thanh tra, kiểm tra và hỗ trợ nghiệp vụ, Quốc hội đã thống nhất phương án giao Chánh án TAND tối cao phân cấp cho Chánh án TAND cấp tỉnh thực hiện công tác thanh tra công vụ và kiểm tra nghiệp vụ đối với các TAND khu vực.

Bên cạnh đó, các Tòa án được yêu cầu tăng cường trao đổi chuyên môn, nghiệp vụ nhằm nâng cao trình độ, kỹ năng xét xử của đội ngũ Thẩm phán, qua đó nâng cao chất lượng xét xử và hiệu quả giải quyết các loại vụ án trong bối cảnh cải cách tư pháp ngày càng sâu rộng.