Ông Phan Minh Thông - Chủ tịch Phúc Sinh Group: “Phải tự lực ra thế giới”

* Năm 2022, câu chuyện truyền cảm hứng của ông là sáng tạo, vượt khó. Năm 2023 là câu chuyện vượt qua giới hạn bản thân để đem sách ra nước ngoài, ông nói gì về hai câu chuyện truyền cảm hứng của mình?

- Hơn 10 năm nỗ lực phấn đấu để trở thành một công ty tư nhân có tên tuổi và vị trí top đầu trong lĩnh vực, đặc biệt là vị trí đầu trong xuất khẩu hồ tiêu, không chỉ về số lượng mà còn chất lượng, với tôi, đó không chỉ là thành tích mà còn là di sản rất lớn cho ngành xuất khẩu nông sản, đặc biệt là lĩnh vực hồ tiêu và cà phê. Đó cũng là lý do Phúc Sinh được rất nhiều người yêu thương, tín nhiệm.

Cũng vì vị trí hàng đầu mà cái tên “Vua hồ tiêu” đến với tôi. Lúc đầu tôi cũng cảm thấy rất ngại ngùng. Nhưng nghĩ, những gì mình làm được, có mang lại con số trong ngành hồ tiêu và được anh em đồng nghiệp, báo chí trao cho “cái tên”, trao cho danh hiệu, thì đó là điều đáng tự hào.

Năm 2022, 2023, kinh tế vô cùng khó khăn, nhưng với tinh thần luôn phải vượt qua thử thách, Phúc Sinh đã có những kết quả đáng mừng, nhưng lớn hơn cả là chúng tôi đã tìm ra bí quyết và chìa khóa “thành công” ngay trong lúc khó khăn. Đó là tinh thần “sáng tạo, vượt lên thách thức”. Đó cũng là câu chuyện truyền cảm hứng của tôi trong hai năm qua và cũng là ý tưởng cho hai cuốn sách đã được ra mắt, được đông đảo bạn đọc trẻ, startup, doanh nhân trong nước yêu thích và vươn ra thế giới, được bạn đọc nhiều nước đón nhận.

Với những danh hiệu được trao cho, có rất nhiều câu chuyện tôi đã ghi lại trên sách nhưng vẫn còn nhiều câu chuyện muốn kể còn ấp ủ cho những cuốn sách mới. Với tình cảm yêu thương, tin cậy của nhiều bạn đọc, startup trẻ đang tìm đến Phúc Sinh để học hỏi và mong muốn được truyền cảm hứng, tôi luôn sẵn sàng để giúp họ bớt đi những vấp váp mà chúng tôi đã đi, đã làm và đã trải nghiệm.

* Câu hỏi mà nhiều startup muốn ông chia sẻ, đó là kinh nghiệm chuyển mình từ một công ty nhỏ trở thành công lớn mạnh...

- Khi còn là một startup với doanh thu xuất khẩu mấy chục triệu USD/năm và làm việc trong một văn phòng nhỏ nhưng năm 2002, tôi đã nghĩ sản xuất mới là hướng đi tồn tại và bền vững hơn nhiều so với làm thương mại. Dù khi đó tài chính rất eo hẹp nhưng tôi quyết tâm phải dồn lực tập trung vào sản xuất. Đặc biệt là chế biến sâu.

Thời điểm đó, mọi người đều chọn cách làm chế biến nhanh đơn giản, có tiền liền nhưng tôi cho rằng, làm như thế thì lợi nhuận rất ít, chỉ chế biến sâu mới tạo ra các sản phẩm có giá trị và thương hiệu. Sau bao nỗ lực, xoay sở, năm 2004 tôi đã xây dựng được nhà máy gia vị đầu tiên tại Việt Nam. Phải nói rằng, đây là bước chuyển mình rất lớn về tư duy vì chính nhà máy này đã giúp Phúc Sinh có được nền tảng phát triển bền vững.

Ngay sau khi nhà máy xây dựng, Phúc Sinh đã trở thành công ty công ty đầu tiên sản xuất tiêu trắng và chúng tôi đã có những container xuất khẩu mang lại giá trị lớn, được thị trường thế giới đón nhận, từ đó chúng tôi có thêm động lực để tiếp tục làm nhiều sản phẩm giá trị cao hơn như tiêu sạch, mở rộng các nhà máy để thương hiệu tiêu Phúc Sinh bán khắp nơi trên thế giới. Đó cũng là lúc Phúc Sinh bắt đầu có lợi nhuận và lớn mạnh, tạo ra cách biệt lớn với các doanh nghiệp cùng ngành.

Nếu hỏi kinh nghiệm chuyển mình của Phúc Sinh, tôi cho rằng: Phải tự lực ra thế giới. Thời điểm hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu đều bán cho các văn phòng đại diện tại Việt Nam, Phúc Sinh đã tạo ra làn sóng “xuyên thủng” các hệ thống phân phối để đi khắp nơi trên thế giới và đã được chào đón.

Chúng tôi đã tạo ra cảm hứng cho các doanh nghiệp trong ngành và các doanh nghiệp nông nghiệp từ việc chế biến sâu hạt tiêu, đến cà phê… rồi làm các thiết kế bao bì, làm tư duy về sản phẩm khác biệt.

Tôi tự hào vì bản thân luôn thay đổi tư duy truyền được cảm hứng cho rất nhiều doanh nghiệp để họ làm theo biến cái không thể thành hiện thực.

* Bản thân ông thay đổi thế nào so với ngày đầu mới khởi nghiệp?

- Với tôi, mọi việc phải thay đổi nhưng bản thân thì vẫn như thế, giản dị và đơn giản. Chỉ khi đơn giản thì người làm kinh doanh mới không bị lóa mắt bởi sự hào nhoáng của thành công, hào nhoáng của tiền bạc, hào nhoáng của danh vọng. Với tôi, đơn giản cũng là cách tiếp cận mọi thứ một cách trong trẻo, hồn nhiên, đó chính là điều giúp cho mình thành công.

*Với nhiều người, bảo tồn danh hiệu được vinh danh rất áp lực, còn ông thì sao?

- Tôi không bị quá nhiều áp lực, bởi bản tính của tôi xưa nay vẫn sáng tạo, không ai yêu cầu thì năm nào chúng tôi cũng có rất nhiều sản phẩm mới, mẫu mã bao bì được nhiều người yêu thích. Cho nên, tôi không có bất cứ áp lực nào từ bên ngoài mà chỉ áp lực bản thân.

Với Phúc Sinh, sự sáng tạo là một trong những điều quan trọng nhất. Nếu năm 2022, chúng tôi sáng tạo kinh doanh quốc tế, năm 2023 - vẫn là chủ đề sáng tạo, nhưng là sáng tạo sách. Tôi tìm cách để đưa những sách xuất bản ra nước ngoài. Rất nhiều khách hàng của tôi đọc sách, rất tò mò, yêu thích và cả sự ngưỡng mộ về Việt Nam, con người Việt Nam và dành tình cảm cho Phúc Sinh. Đấy cũng là một trong những mục đích của tôi khi phát hành sách ra thế giới.

* Nói vậy, sự sáng tạo chính là “chìa khóa” giúp cho Phúc Sinh có được kết quả kinh doanh khả quan trong năm 2021, 2022, mặc dù kinh tế đang rất ảm đạm?

- Tôi yêu thích nông nghiệp. Kinh doanh trong nông nghiệp giúp tôi tìm thấy nguồn cảm hứng bất tận. Cho nên, tôi đầu tư rất sâu vào ngành này và ngành nông nghiệp cũng cho chúng tôi gặt hái rất nhiều thành quả. Năm 2021 và 2022 là năm tôi cảm nhận được nhiều giá trị, trong đó, việc đầu tư chiều sâu vào nông nghiệp là đúng đắn, sự sáng tạo trong sản phẩm, phát triển thị trường mới đa dạng hơn… đã giúp chúng tôi luôn tiến lên phía trước và có kết quả tốt.

* Năm 2023 được xem là một năm doanh nhân Việt Nam mở cánh cửa Go Global (ra thế giới), câu chuyện Go Global của Phúc Sinh năm 2023 là gì?

- Khi nền kinh tế mở, doanh nhân cũng chịu rất nhiều áp lực, Phúc Sinh cũng không tránh khỏi. Năm 2023, chúng tôi đã đa dạng hóa rất nhiều các mặt hàng, đồng thời tìm cách đa dạng hóa nguồn nguyên liệu, đầu tư vào chế biến sâu hơn nữa và đã kịp hoàn thành hai nhà máy, ra mắt rất nhiều sản phẩm, tìm được các thị trường mới để kinh doanh.

Với làn sóng kinh tế hội nhập ngày càng rộng và sâu, các sản phẩm trên thế giới ngập tràn ở Việt Nam, việc kinh doanh cũng sẽ rất thách thức, cho nên sự sáng tạo sẽ cần hơn bao giờ hết.

Tôi đã đi nhiều nơi trên thế giới, đến Columbia và làm những sản phẩm mà 50 năm trước họ đã làm, đó là trà Cascara mà Việt Nam hầu như chưa ai sản xuất mang tính quy mô công nghiệp lớn. Tôi đã làm việc với các chuyên gia của Columbia để mang loại trà này về Việt Nam. Khi lượng đặt hàng sản phẩm tăng, nhiều người yêu thích, Phúc Sinh quyết định lập nhà máy, mua dây chuyền để sản xuất theo quy mô công nghiệp. Khi mọi người chưa làm thì mình làm. Đấy là sự sáng tạo, là bản lĩnh.

Không thể nghĩ được là trong hai năm khó khăn như vậy nhưng Phúc Sinh đã bán hàng đến 102 nước trên toàn thế giới. Thị trường khó khăn đến mấy chúng tôi cũng vẫn đi, vẫn làm và với nỗ lực từng ngày, tôi đã có kết quả kinh doanh năm 2023 khả quan. Cuối năm 2023, chúng tôi xuất khẩu rất nhiều cà phê trên khắp thế giới, sản lượng tăng gần như là gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái.

* Được xem là người có nhiều kinh nghiệm kinh doanh quốc tế, điều gì ông cho rằng quan trọng với một doanh nghiệp cũng muốn như Phúc Sinh?

- Hơn 20 năm trước khi Việt Nam mới mở cửa hội nhập Phúc Sinh đã ra các nước Đông Nam Á, sau đó đi xa hơn là châu Âu, châu Mỹ và Bắc Mỹ. Kinh nghiệm của tôi là muốn đến đích ước mơ, hãy luôn tìm cách vươn lên, đừng ngại khó, đừng ngại thách thức. Chúng tôi luôn khám phá và nhận thấy, có rất nhiều nước nhỏ bé có thể làm được thì tại sao chúng ta không làm được. Nhưng quan trọng là phải có tầm nhìn về kinh doanh quốc tế.

Muốn ra nước ngoài thì phải chủ động, chủ động kết nối, giới thiệu sản phẩm và phải liên tục kiểm soát về chất lượng và phải xây dựng nhà máy chế biến. Điều này rất thách thức nhưng phải làm mới kết nối, giữ được nguồn cảm hứng cho khách hàng. Và điều quan trọng hơn là đừng có tư duy chỉ quanh quẩn bán hàng trong nội địa hay những nước lân cận mà phải tìm cách ra vượt ra khỏi thế giới với tư duy rộng mở toàn cầu.

Phải chịu khó đi và cứ đi, bạn sẽ nhìn thấy các điều khác lạ trên toàn thế giới, từ đó sẽ thay đổi và khắc phục những cái đã cũ tìm ra hướng đi mới cho mình.

“

Tôi vẫn mong muốn được cung cấp các sản phẩm tốt cho những người Việt trung lưu, những người có thu nhập chưa cao. Hành trình chinh phục thị trường của chúng tôi còn dài, còn rất nhiều thách thức nhưng chưa bao giờ từ bỏ giấc mơ và từ bỏ định hướng hay tham vọng của mình.

Ông Phan Minh Thông - Chủ tịch Phúc Sinh Group

* Chiến lược quay lại nội địa với việc mở chuỗi cà phê của ông có thách thức không khi chuỗi cà phê đang rất cạnh tranh?

- Thực sự đó là một thách thức lớn. Tuy nhiên, tôi đã mở nhiều điểm rồi và tiếp tục muốn mở rộng thêm nữa vì tôi học hỏi được rất nhiều điều mới mẻ trong kinh doanh nội địa. Việc anh có sản phẩm tốt, không có nghĩa là người ta chấp nhận anh, nhưng tôi vẫn mong muốn được cung cấp các sản phẩm tốt cho những người Việt trung lưu, những người có thu nhập chưa cao có thể uống cà phê ngon, sạch, nguyên chất. Tôi xem đó là nhiệm vụ và biết rằng, hành trình chinh phục thị trường của chúng tôi còn dài, còn rất nhiều thách thức nhưng chưa bao giờ tôi từ bỏ giấc mơ, từ bỏ định hướng hay tham vọng của mình.

* Năm 2023 sắp kết thúc, nhìn lại năm qua, điều gì ông hài lòng và chưa?

- 22 năm điều hành doanh nghiệp, 22 năm là CEO nhưng năm 2023 là một năm vô cùng thách thức và khó khăn. Lần đầu tiên trong vòng 30 năm, chúng tôi không có cà phê để bán, giá cà phê tăng gấp đôi gây khủng hoảng cho cả ngành cà phê, ảnh hưởng doanh thu của chúng tôi với gần 60% đến từ cà phê. Đấy là một thách thức nhưng chúng tôi đã tìm cách để vượt qua, 4 tháng đầu năm nay doanh thu tăng 40% so với so với cùng kỳ năm 2022.

Năm 2023 cũng là năm khủng hoảng triền miên từ cuộc xung đột chiến tranh, gây ra những bất ổn rất lớn. Nếu doanh nhân không có một cái đầu bình tĩnh và lạnh lùng để điều hành thì thật sự rất tồi tệ. Với hoạt động sản xuất, kinh doanh ngày càng lớn, doanh thu mỗi cửa hàng vài trăm triệu đồng, chúng tôi phải tìm mọi cách để kiểm soát. May mắn năm 2023 cũng là một năm chúng tôi có nhiều tín hiệu tốt, sản phẩm mới được nhiều người chấp nhận hơn, có nhiều người giỏi đến làm việc. Chúng tôi đã tái cơ cấu lại công ty và có rất nhiều quỹ trên thế giới muốn là đối tác của Phúc Sinh và gần như chúng tôi đã đạt thỏa thuận với họ.

* Theo ông, xu hướng phát triển xanh của ngành cà phê, liệu có là thách thức cho xuất khẩu trong năm 2024?

- Hiện nay, mọi người không nhận thức một cách nghiêm trọng rằng, châu Âu đang quy định chống phá rừng rất nghiêm túc và quyết liệt. Tất cả các công ty lớn hàng đầu trên thế giới đều cảnh báo nhưng gần như chúng ta chưa làm một cái gì đó nghiêm túc, cũng chưa có quy định rõ ràng về vấn đề này, trong khi châu Âu vẫn siết chặt. Rất nhiều doanh nghiệp nước ngoài nói với tôi là bắt đầu từ tháng 6, họ yêu cầu rất khắt khe xuất khẩu, sản xuất phải có vùng nguyên liệu, phải có nhà máy chế biến...

Vì thế, chỉ vài năm nữa nếu Việt Nam không chuẩn bị thì sẽ rất khó xuất khẩu.

* Xu hướng quản trị mới có khái niệm doanh nghiệp hạnh phúc, ông thực hành hạnh phúc doanh nghiệp thế nào?

- Nhiều năm rồi, chúng tôi đã xây dựng được một Phúc Sinh Group hạnh phúc, nhân viên của chúng tôi được quan tâm đến đời sống tinh thần và vật chất đầy đủ.

Chúng tôi có nhà hàng cho họ sinh hoạt để ăn uống, thường xuyên chia sẻ những kiến thức về phát triển cộng đồng cũng như cho nhân viên nhiều trải nghiệm trong cuộc sống như du lịch đó đây. Khái niệm hạnh phúc của tôi là làm thế nào để nhân viên có đời sống vật chất và tinh thần, cải tiến cuộc sống và có một môi trường làm việc tốt hơn.

* Thú chơi tranh của ông năm nay có gì thay đổi, có mối liên hệ nào giữa tranh và cà phê không?

- Năm 2023 tôi tiếp tục mua tất các bộ sưu tập sáng tạo về tranh, mua rất nhiều các tác phẩm hội họa của năm 2023 và rất vui vì giá trị nghệ thuật của các tác phẩm hội họa tăng lên rất là nhiều trong vòng năm năm gần đây, có nghĩa là người Việt Nam đã quan tâm đến nghệ thuật, đã quan tâm đến văn hóa nhiều hơn, điều đó đồng nghĩa với việc xã hội cũng phồn vinh tốt hơn, giàu hơn về tri thức, văn hóa.

* Bước sang năm mới, điều ông muốn trao gửi là gì?

- Có một câu nói là thành công đã là quá khứ. Tôi muốn gửi đến thông điệp rằng, năm 2024 vẫn còn nhiều khó khăn và cuộc sống luôn có nhiều thách thức. Đôi khi phải linh hoạt mỗi ngày trước thế giới đang biến động, nhưng phải luôn suy nghĩ tích cực, biến những thách thức thành thành công. Với những khó khăn, thách thức hãy đối mặt, tìm cách ứng phó và xem đó để tôi luyện kiến thức, không phải lúc nào cũng thành công, nhưng khi thất bại thì cũng tìm cách để đứng lên, vượt qua được khó khăn.

* Ông kỳ vọng gì vào năm 2024?

- Các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) đang tạo ra nhiều cơ hội thuận lợi cho ngành nông sản Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu. Ở ngành cà phê rang xay đang hưởng lợi từ mức thuế giảm từ 30% xuống 5%. Thuế ở các mặt hàng nông sản khác đều đã giảm sâu. Đây là một thuận lợi lớn cho Phúc Sinh và các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản vào thị trường châu Âu. Quý IV/2023, Phúc Sinh đã khai trương dây chuyền chế biến trà Cascara để tận dụng lợi thế này. Tính đến thời điểm hiện tại, Phúc Sinh Group đã có 6 nhà máy nông sản tại Bình Dương, Đắk Lắk và Sơn La.

Sản lượng chế biến nông sản của Phúc Sinh sẽ tăng lên 20%, đây là động lực phát triển mạnh mẽ cho Phúc Sinh vào năm 2024 trong lĩnh vực chế biến sâu nông sản xuất khẩu. Việc chế biến sâu sẽ tăng giá trị nông sản Việt Nam vào thị trường thế giới và tăng tính cạnh tranh trên thị trường thế giới nhờ vào lợi thế sản xuất với chi phí giảm so với thị trường châu Âu. Phúc Sinh cũng tuyển dụng hàng trăm công nhân để phục vụ việc sản xuất xuất khẩu trong năm 2024, tại Bình Dương, Đắk Lắk và Sơn La.

Tuy nhiên, giá cả nông sản đang tăng rất cao, Phúc Sinh và các doanh nghiệp trong ngành sẽ cần nguồn vốn lớn để nhập hàng và sản xuất.

Ngoài ra, FTA cũng đang tạo ra rất nhiều cạnh tranh và sẽ tiếp tục năm 2024. Doanh nghiệp nông sản các nước đã mở rất nhiều nhà máy sản xuất chế biến nông sản ở Việt Nam. Doanh nghiệp Việt đang phải cạnh tranh thu mua hàng đầu vào với các doanh nghiệp nước ngoài với cùng một mức giá.

* Xin cảm ơn ông về những chia sẻ cuối năm với nhiều thông tin thú vị.

Tản mạn về bản thân

Làm rất nhiều, đi rất nhiều, thời gian đâu ông dành cho gia đình?

Dù làm nhiều, đi nhiều nhưng tôi có quản lý, phân công việc và quản lý có hệ thống quản trị rõ ràng, minh bạch. Cho nên, tôi vẫn có nhiều thời gian dành cho gia đình, cho bản thân và các việc yêu thích của mình như là viết lách và hội họa.

Thời gian để tập luyện thể dục thể thao

Khi chúng ta gần 50 tuổi thì sức khỏe vô cùng quan trọng. Tôi nhận thấy điều đấy trong vòng ba năm gần đây và đã thực hành sức khỏe rất kỷ luật. Từ một người không thích tập thể dục lắm, tôi nhận thấy việc tập thể dục đào tạo cho mình một tư duy khỏe mạnh, lành mạnh, sáng suốt hơn. Thể dục giúp tôi ăn uống ngon hơn rất nhiều, giấc ngủ và mọi sinh hoạt cũng dễ chịu hơn. Và tôi vẫn tìm cách cân bằng giữa công việc và gia đình hợp lý.