Nhiều nhiệm vụ phải giải quyết để phát triển vùng Đông Nam bộ

Sáng 18/7/2023, tại TP.HCM, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị Hội đồng Điều phối vùng Đông Nam bộ.

Tham dự hội nghị có Ủy viên bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Văn Nên; Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng; Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng; Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị; Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng; Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh.

Cùng tham dự có Ủy viên Trung ương Đảng, Phó bí thư Thường trực Thành ủy TP.HCM, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi; Phó bí thư Thành ủy TP.HCM, Chủ tịch HĐND TP.HCM Nguyễn Thị Lệ và các lãnh đạo bộ, ngành, các địa phương trong vùng.

Đối diện nhiều thách thức

Đông Nam bộ có khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh và năng động, với 281.100 doanh nghiệp, chiếm 41% số doanh nghiệp cả nước; thu hút 5,4 triệu lao động, chiếm 36,6% tổng số lao động làm việc trong doanh nghiệp. Đây cũng là địa bàn thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất, với khoảng 23.000 doanh nghiệp FDI từ gần 100 quốc gia, vùng lãnh thổ đầu tư, chiếm 41,1 % tổng vốn FDI cả nước. Các lĩnh vực đầu tư chủ yếu tập trung vào công nghiệp chế biến, chế tạo với trên 5.300 dự án, chiếm khoảng 60% tổng vốn FDI của vùng.

Cùng với số lượng doanh nghiệp hiện hữu, Đông Nam bộ cũng là nơi có số lượng doanh nghiệp thành lập mới cao nhất cả nước. Chỉ riêng trong năm 2022, Đông Nam bộ có hơn 60.000 doanh nghiệp thành lập mới, với số vốn đăng ký gần 646 ngàn tỷ đồng. Trong 6 tháng đầu năm 2023 có hơn 31.500 doanh nghiệp thành lập mới, với số vốn đăng ký hơn 287 nghìn tỷ đồng.

Bên cạnh đó, Đông Nam bộ có diện tích cây cao su chiếm 63,34% và sản lượng mủ cao su chiếm 73,92%; cây điều chiếm 60,61% diện tích và 71,24% sản lượng; cây hồ tiêu chiếm 33,73% diện tích và 71,24% sản lượng của cả nước.

Trình bày tham luận tại hội nghị, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, mặc dù có vai trò hết sức quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của cả nước nhưng theo đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, phát triển vùng Đông Nam bộ đối mặt với nhiều thách thức và bộc lộ nhiều hạn chế.

Cụ thể, mạng lưới kết cấu hạ tầng nội vùng và liên vùng còn thiếu và chưa đồng bộ, chênh lệch về phát triển giữa các địa phương trong vùng chưa được rút ngắn. Liên kết trong vùng vẫn còn hạn chế, chưa thực chất và hiệu quả. Việc xây dựng không gian kinh tế thống nhất chưa hiệu quả, nguồn lực bị phân tán. Lợi ích kinh tế của từng địa phương bó buộc theo địa giới hành chính, thậm chí còn cạnh tranh nhau, làm triệt tiêu lợi thế chung của toàn vùng. Bên cạnh đó, các vấn đề về ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước, úng ngập cục bộ tại TP.HCM và một số địa phương trong vùng chưa được giải quyết.

Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 7/10/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã xác định rõ việc cần đổi mới cách thức hoạt động, điều phối và phương thức liên kết giữa các địa phương trong vùng nhằm thu hẹp khoảng cách chênh lệch về trình độ phát triển giữa các địa phương trong vùng, đồng thời phát huy hiệu quả hơn nữa sức mạnh tổng hợp của toàn vùng Đông Nam bộ.

Vùng Đông Nam bộ được định hướng phát triển là vùng có cơ cấu kinh tế hiện đại, có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, động lực tăng trưởng lớn nhất cả nước. Đây sẽ là trung tâm khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, công nghiệp công nghệ cao, logistics và trung tâm tài chính quốc tế có tính cạnh tranh cao trong khu vực; tham gia chuỗi giá trị toàn cầu ở một số chuyên ngành, lĩnh vực có cơ hội và lợi thế.

Vùng sẽ phát triển các khu công nghiệp - dịch vụ - đô thị hiện đại và các khu công nghiệp công nghệ cao. Phát triển dịch vụ có chất lượng và giá trị gia tăng cao trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, công nghệ thông tin - viễn thông, khoa học - công nghệ, du lịch, logistics. Đi đầu trong đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển đổi số, xây dựng chính quyền số, kinh tế số, xã hội số. Phát triển nhanh hệ thống đô thị thông minh và hiện đại.

Trong đó, TP.HCM phải là thành phố văn minh, hiện đại, năng động sáng tạo, là nơi thu hút nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao đến sinh sống và làm việc; trung tâm tài chính quốc tế, phát triển không gian ngầm, giải quyết ùn tắc giao thông, úng ngập, tạo nên một không gian, địa điểm đáng sống; nơi tập trung của các định chế tài chính quốc tế, các tập đoàn kinh tế lớn của thế giới.

Cần giải quyết nhiều nhiệm vụ

Để thực hiện mục tiêu chung cho vùng theo định hướng quy hoạch, tạo nên một không gian rộng lớn, thống nhất, theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, có nhiều nhiệm vụ phải giải quyết.

Trước tiên, phải đề xuất các cơ chế, chính sách phát triển đồng bộ hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội của vùng và của vùng với các địa phương lân cận, nhất là hạ tầng giao thông, xem đây là vấn đề có ý nghĩa chiến lược.

Bên cạnh đó, phải giảm tải cho các đô thị lớn cùng với việc đẩy mạnh hạ tầng giao thông và phương tiện công cộng, thúc đẩy phát triển các đô thị vệ tinh, giảm số lượng xe gắn máy cùng với cơ chế hỗ trợ đủ mạnh để vừa giảm ùn tắc giao thông vừa cải thiện môi trường không khí tại các đô thị lớn.

Phát triển hệ thống logistics gắn với cảng biển, cảng hàng không quốc tế Long Thành và các cảng khác để giải quyết hài hòa bài toán giữa cảng Cát Lái, cảng Cái Mép - Thị Vải, cảng trung chuyển Cần Giờ để khai thác hiệu quả công suất của các cảng đã đầu tư, đồng thời đảm bảo không bị xung đột lợi ích giữa các địa phương.

TP.HCM cần quyết tâm, đi đầu thu hút đầu tư các dự án có giá trị gia tăng cao, sử dụng tiết kiệm năng lượng và đất đai, các dự án chip bán dẫn, điện tử, công nghệ cao. Đối với dự án sử dụng nhiều đất, dự án thâm dụng lao động cần nhường cho các địa phương lân cận còn nhiều quỹ đất, dồi dào lao động. Đối với các khu công nghiệp, khu chế xuất khi hết thời hạn sử dụng đất, không còn phù hợp với quy hoạch thì cần sớm nghiên cứu chuyển đổi chức năng và di dời ra khỏi thành phố.

Nghiên cứu đề xuất các cơ chế đặc thù của vùng Đông Nam bộ. Trong đó, nghiên cứu đề xuất cơ chế chính sách đặc thù để phát triển thành công trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM.

Song song đó, áp dụng các giải pháp huy động vốn đầu tư, bao gồm nghiên cứu hình thành quỹ phát triển hạ tầng vùng, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trên cơ sở đầu tư công dẫn dắt, kích hoạt nguồn lực ngoài nhà nước nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của vùng. Ưu tiên nguồn ngân sách trung ương từ nguồn dự phòng, tăng thu để đầu tư các dự án cấp bách liên vùng.

Riêng với TP.HCM, cần tiếp tục nghiên cứu, đề xuất cơ chế cho phép thành phố vay một khoản đủ lớn khoảng trên dưới 20 tỷ USD để hoàn thành đồng bộ các tuyến đường sắt đô thị theo quy hoạch nhằm giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông.

Cần nghiên cứu xây dựng, hoàn thiện và chia sẻ hệ thống cơ sở dữ liệu chung về các tỉnh, thành phố thuộc vùng Đông Nam bộ, nhất là về lĩnh vực đất đai, đầu tư, chỉ số phát triển kinh tế xã hội để phục vụ công tác điều phối các hoạt động liên kết vùng hiệu quả, chính xác, kịp thời. Tập trung đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng thực tiễn…