Mưu sinh nghề làm thang tre

Xe "cầm lô" trên quốc lộ 54 (đoạn qua huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long).

Dừng chiếc xe thồ chất đầy thang, giường tre giữa buổi trưa nắng cháy da người để chuẩn bị đẩy xe lên dốc cầu khá cao trên quốc lộ 54, anh Thạch Sên kể đứt quãng: "Tui 50 tuổi nhưng làm nghề này 32 năm rồi. Toàn đi bộ thôi. Hồi mới cưới, vợ tui cũng đi theo cho có bạn, được 3 tháng thì bả ở nhà vì đi hết xiết".

"Bình quân mỗi ngày, tui kéo xe từ 30 - 40 cây số là chuyện thường. Riết rồi quen. Làm nghề này, nắng mưa cũng cực như nhau thôi. Cực nhưng có tiền đón Tết". Cái nghề mà anh Sên kể là làm thang tre, giường tre rồi đi bán dạo.

Anh Sên kể quê anh ở ấp Trà Tro B, xã Hàm Giang, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh, nơi đang có gần 100 hộ dân đeo bám với cái nghề "cha truyền, con nối" này, trong đó có trên 95% hộ người Khmer.

Sản phẩm chủ yếu hiện nay tại ấp Trà Tro B là thang tre, giường tre hoặc tầm vông với nhiều mẫu mã, kích thước. Bình quân giá bán hiện nay là 400.000đ/thang tre cao 3m; 450.000đ/thang 5m; 500.000đ/giường tre dài 1,7m x 1m; loại giường 1,4m x 2m có giá 900.000đ…

Các sản phẩm này được tiêu thụ tại chỗ hoặc được các hộ dân bán dạo trên các xe kéo tay không gắn động cơ (gọi là xe "cầm lô"). Giá xe cầm lô từ 4 - 5 triệu đồng/chiếc, phụ thuộc chất lượng xe.

Anh Kim Suôn Thon, người có trên 20 năm đi bán thang, giường tre dạo kể: "Tuy cực nhưng thu nhập cũng tạm đủ sống. Sau mỗi chuyến bán lưu động từ 7 - 10 ngày, tui kiếm được từ 2,5 - 3 triệu đồng, đủ nuôi sống gia đình nhưng 'chua' lắm, nhất là vào các ngày mưa bão".

Link bài viết

Thấy chúng tôi thắc mắc, vì sao không chở thang, giường tre đi bán trên các phương tiện mô tô, có thùng phía sau để đỡ vất vả. Anh Thon nói rất thật: "Mình lấy công làm lời, đi bán bằng mô tô thì tốn xăng lắm. Đã vậy, đây là sản phẩm cồng kềnh, lỡ có gặp công an giao thông sẽ bị phạt rất nặng. Thôi thì kéo xe bằng tay cho chắc ăn".

Theo nhiều người làm nghề thủ công này, yếu tố quan trọng đầu tiên là khâu chọn nguyên liệu tre gai già để đảm bảo độ bóng, bền, sử dụng được từ 10 - 20 năm. Tre gai già có màu đen xanh đậm, xanh đỏ… Để đánh giá độ tuổi của tre, căn cứ vào các bụt măng, xung quanh bụi. Giá tre cây hiện nay từ 30.000 - 35.000đ/cây. 

Một số công đoạn làm thang, giường tre ở xã Hàm Giang, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh.

Việc đốn tre khá vất vả, phụ thuộc vào hợp đồng giữa người bán và người mua để xem ai là người thực hiện. Khó khăn trong nghề vẫn là khâu khoan, đục để bắt trụ giường, bắt thanh ngang của các cây thang vì đều thực hiện bằng phương pháp thủ công.

Ngoài đội quân bán dạo trên khắp nẻo đường hiện nay là nam giới, lực lượng lao động tại nhà đa phần là phụ nữ, người già, trẻ em, người tàn tật có nhiệm vụ sản xuất sản phẩm để các xe "cầm lô" hết hàng, quay về có hàng "quay vòng" đi ngay.

Bình quân mỗi lao động tại chỗ có thu nhập từ 130.000 - 200.000đ/người/ngày, phụ thuộc công việc dễ hay khó như đốn tre, chẻ tre, vót thanh, lắp ráp… Số tiền tuy không lớn nhưng là chiếc phao cứu sinh cho hàng trăm lao động quanh năm.

Cứ như thế, hàng chục xe "cầm lô" độc nhất vô nhị của đồng bằng sông Cửu Long lăn bánh trên khắp nẻo đường bất kể nắng, mưa, lũ, bão và họ chỉ vắng mặt trong những ngày Tết Nguyên đán hay Tết cổ truyền của dân tộc Khmer.

Chạnh lòng khi bắt gặp lỉnh kỉnh chiếu, mùng để tá túc qua đêm tại một nơi nào đó. Chạnh lòng khi bắt gặp những tài xế "cầm lô" oằn mình đẩy xe lên những chiếc cầu cao thăm thẳm. Chạnh lòng khi bắt gặp những đôi chân vạn dặm rong ruổi khắp các tỉnh đồng bằng. Vậy mà họ vẫn cười, lạc quan với cái nghề đạm bạc vất vả của mình.

Anh Thạch Sên nói chắc nịch: "Tui chưa bỏ nghề đâu. Đôi chân vẫn còn khỏe để đi bán khắp các tỉnh. Ở nhà buồn lắm. Về nghỉ vài hôm là cứ muốn tiếp tục đi bán thôi. Bây giờ người ta ít xài đồ tre, tầm vông lắm, thôi thì chừng nào người ta nghỉ mua thì mình nghỉ đi bán". Anh cười nhưng thật buồn.

Chia tay. Chúng tôi cứ đau đáu nhìn theo những chiếc "cầm lô" chất đầy sản phẩm lặng lẽ lên đường mang theo những nụ cười chân chất, tự tin rất lạ.

Xuân đã về trên khắp nẻo đường.