Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc vẫn tự nhận “đang phát triển”

Mặc dù đã vươn lên vị trí nền kinh tế lớn thứ hai toàn cầu cũng như là đầu tàu xuất khẩu trên thế giới, Trung Quốc vẫn tự xem bản thân là một nước đang phát triển.

Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) hiện xếp Trung Quốc vào nhóm các nước đang phát triển, giúp quốc gia đông dân nhất thế giới hưởng quyền “được đối xử đặc biệt và khác biệt” dành cho những thành viên thuộc nhóm này. Theo đó, Trung Quốc được phép trợ giá nông nghiệp và thiết lập hàng rào thuế quan cao hơn so với các nền kinh tế phát triển hơn.

Quốc gia này cho biết sẽ không từ bỏ quyền “được đối xử đặc biệt và khác biệt” mà bản thân thụ hưởng với tư cách là một nước đang phát triển thuộc WTO. Nội dung này được đưa ra trong một tuyên bố nhằm bác bỏ đề xuất từ phía Hoa Kỳ với nội dung bỏ bớt những đặc quyền mà Trung Quốc và các quốc gia khác đang thụ hưởng trên trường thương mại.

Từ lâu, Mỹ đã than phiền về việc có quá nhiều thành viên WTO (khoảng 2/3) tự nhận bản thân là nước đang phát triển để được hưởng những đặc quyền có lợi trong giao dịch thương mại. Có thể nói, những tranh luận liên quan đến vấn đề nói trên đã phản ánh sự chia rẽ về mặt căn bản trong nội bộ WTO, vốn đe dọa tới tương lai của hệ thống thương mại đa phương toàn cầu. Thậm chí, Tổng thống Donald Trump từng lên tiếng công kích WTO và gọi tổ chức này là “một thảm họa”.

Tuy nhiên, khác với Hoa Kỳ, các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ lại khẳng định, những ưu đãi đặc biệt mà họ đang thụ hưởng là nền móng quan trọng của hệ thống thương mại toàn cầu. Và, mặc dù đã vươn lên vị trí nền kinh tế lớn thứ hai toàn cầu cũng như là đầu tàu xuất khẩu trên thế giới, Trung Quốc vẫn tự xem bản thân là một nước đang phát triển.

Phát biểu tại một cuộc họp báo vào tuần trước, phát ngôn viên Bộ Thương mại Trung Quốc Gao Feng cho biết, Bắc Kinh sẽ giữ nguyên lập trường của mình, ngay cả khi Brazil gần đây đã đồng ý từ bỏ vị trí nước đang phát triển nhằm đổi lấy sự hậu thuẫn của Mỹ trong việc gia nhập Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) - một tổ chức kinh tế liên chính phủ có tầm ảnh hưởng trên thế giới với 36 quốc gia thành viên.

“Chúng tôi không né tránh các trách nhiệm quốc tế và luôn sẵn sàng thực hiện các nghĩa vụ trong WTO nếu chúng phù hợp với trình độ phát triển kinh tế và năng lực của chúng tôi. Trên thực tế, chúng tôi đã làm như thế từ trước đến nay và vẫn sẽ tiếp tục làm như vậy. Đồng thời, chúng tôi sẽ phối hợp với những nước thành viên đang phát triển khác để duy trì quyền lợi cơ bản, tạo tiếng nói chung cũng như bảo vệ các lợi ích phát triển của chúng tôi”, ông Feng nhấn mạnh.

Song, phía Mỹ khẳng định, những quy tắc hiện hành của WTO đã đi quá xa trong việc cho phép Trung Quốc trợ cấp cho các ngành công nghiệp của nước này, hỗ trợ nhiều doanh nghiệp nhà nước và đối xử thiếu bình đẳng với nhà đầu tư nước ngoài. Washington lập luận rằng, chính những điều khoản như thế đã dẫn đến một loạt vấn đề như cưỡng ép chuyển giao công nghệ hay đánh cắp sở hữu trí tuệ.

Tại Diễn đàn châu Á Bác Ngao ở Hải Nam cách đây 2 tuần, cựu thống đốc ngân hàng trung ương Trung Quốc Zhou Xiaochuan đã thừa nhận một số chỉ trích của Mỹ là đúng. Tuy nhiên, ông cũng nói thêm, đã có một vài hiểu lầm liên quan tới hoạt động thương mại của Trung Quốc giữa các thành viên WTO.

“Chúng tôi đã giảm đáng kể những méo mó trên thị trường và các khoản trợ cấp phi lý (trong quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh tế thị trường), nhưng vì là thời kỳ quá độ nên có thể sẽ mất nhiều năm, do đó một số méo mó vẫn còn tồn tại", ông Zhou nói trong một phiên thảo luận về cải tổ WTO.

Được biết, Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Phi và Venezuela đã lên tiếng phản đối đề xuất cải cách quyền ưu đãi dành cho các nước đang phát triển của WTO từ phía Mỹ. Cả 4 quốc gia đã đệ trình bản đề nghị lên WTO, nói rằng việc xếp loại các nước thành viên đang phát triển là chuẩn mực lâu đời và phục vụ tốt nhất cho các mục tiêu của WTO.

Bản đề nghị còn khẳng định, nhiều quy tắc của WTO thực sự có lợi cho Mỹ và các nước đã phát triển khác, cụ thể như trong hỗ trợ nông nghiệp, hạn ngạch dệt may và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.