Bài học bán khoai tây từ người Bỉ

Bỉ là quốc gia xuất khẩu khoai tây đông lạnh lớn nhất thế giới. Sau khi nghiên cứu về nhu cầu khoai tây ở châu Á, Bỉ đã mở rộng thị trường khoai tây chiên tại Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Singapore và Việt Nam, với sự trợ giúp của VLAM (Ban Tiếp thị Nông nghiệp vùng Flanders) và Belgapom (Hiệp hội Ngành công nghiệp chế biến và sản xuất khoai tây Bỉ).

Người Bỉ có cách xúc tiến thương mại về khoai tây rất khác được triển khai tại Việt Nam. Đầu tiên là ông Geert Bourgeois - Bộ trưởng, Thủ hiến vùng Flanders dẫn đoàn 5 doanh nghiệp xuất khẩu khoai tây lớn nhất của Bỉ đến Việt Nam tìm kiếm cơ hội tăng thị phần khoai tây và các sản phẩm từ khoai tây, cũng như nâng cao hiểu biết của người tiêu dùng Việt Nam về khoai tây Bỉ.

Phần "thăm dò thị trường" bị bỏ qua, thay vào đó là một bản nghiên cứu chi tiết các vấn đề liên quan đến khoai tây của Việt Nam. Ông Romain Cools - Tổng thư ký Belagpom cho biết, tại Việt Nam chỉ có khoảng 21.000ha được sử dụng để trồng khoai tây, với sản lượng thấp, chỉ khoảng 14tấn/ha/năm.

Năm 2017, lượng khoai tây Bỉ xuất khẩu sang Việt Nam tăng 50%, nhưng Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu khoai tây chính của Việt Nam, đặc biệt là khoai tây tươi. Nhu cầu khoai tây tại Việt Nam hiện nay khoảng 4kg/người/năm, trong khi tại Bỉ là 70 - 75kg/người/năm. Nhưng nhu cầu khoai tây sẽ tiếp tục tăng nhanh song song tốc độ tăng dân số, khoảng 1% mỗi năm, sẽ đạt 130 triệu người vào năm 2050.

Link bài viết

Gần như không có rào cản nào với khoai tây của Bỉ tại Việt Nam, đặc biệt với khoai tây chiên. Trong khi đó, khoai tây chiên của Bỉ là món ăn có lịch sử lâu đời và đã trở thành một phần di sản của quốc gia, năm 2004 được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới.

Khi đến Việt Nam, người Bỉ khen ngợi sự tinh tế trong việc lựa chọn món ăn của người Việt và đưa ra món khoai tây chiên vàng ruộm về hình thức, hương vị cũng vô cùng hấp dẫn, trong mềm ngoài giòn, có thể ăn kèm với Beefsteak (bò bít tết), hoặc dùng như một món khai vị chấm cùng sốt mayonnaise.  

Dù vậy, việc bán khoai tây tươi hay các sản phẩm từ khoai tây của Bỉ vào Việt Nam vẫn có những khó khăn nhất định. Không tính lượng khoai vào Việt Nam theo đường tiểu ngạch, theo ước tính của Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), hằng năm Việt Nam vẫn phải nhập khoảng 30.000 tấn khoai tây từ Trung Quốc. Như vậy, khoai tây của Bỉ sẽ phải cạnh tranh với khoai tây của Trung Quốc để mở rộng thị phần tại Việt Nam.

Theo Tổng thư ký Belagpom, khoai tây của Bỉ sẽ vào Việt Nam như một "thị trường ngách", không cạnh tranh trực tiếp với các sản phẩm làm từ khoai tây đến từ Trung Quốc, Mỹ hay Canada. Về kênh phân phối khoai tây đã qua chế biến, các doanh nghiệp Bỉ đã nghĩ đến chiều hướng mới, như việc mở cửa hàng bán khoai tây chiên. Nhưng doanh nghiệp Bỉ không trực tiếp mở cửa hàng, thay vào đó sẽ hỗ trợ cho doanh nghiệp Việt Nam tạo ra chuỗi cửa hàng, từ đó từng bước phát triển thị phần khoai tây Bỉ ở Việt Nam.

Việt Nam đang tái cơ cấu nền nông nghiệp, cơ cấu cây trồng có nhiều thay đổi. Theo ông Romain Cools, Việt Nam cần trồng nhiều khoai tây hơn lúa gạo, cần áp dụng công nghệ và kỹ thuật mới để tăng sản lượng. Chỉ khi sản lượng khoai tây tăng lên, Việt Nam mới ít bị phụ thuộc mặt hàng này của Trung Quốc .

Từ nhiều năm nay, đầu ra vẫn là nút thắt đối với nông sản của Việt Nam. Hiện, xu hướng "được mùa, mất giá" hay "giải cứu nông sản" ở nước ta vẫn tiếp diễn, bất chấp những nỗ lực của Bộ Công Thương về xúc tiến thương mại. Năm 2017, Bộ Công Thương đã phê duyệt 33 đề án thuộc nhóm ngành nông sản với tổng kinh phí hỗ trợ 31 tỷ đồng, chiếm 34,76% tổng kinh phí hỗ trợ chương trình xúc tiến thương mại.

Nhưng tổng giá trị hợp đồng và giao dịch trực tiếp từ các sự kiện xúc tiến thương mại năm 2017 chỉ đạt 569 triệu USD và 324 tỷ đồng. Cách thức xúc tiến thương mại cho sản phẩm từ khoai tây của người Bỉ là bài học hữu ích cho Việt Nam trong việc tìm kiếm đầu ra cho nông sản.