Startup dẫn người tiêu dùng Việt vào thói quen "mua trước trả sau"

Hai nhà sáng lập của Fundiin: Võ Hoàng Nam và Nguyễn Ảnh Cường

Mô hình “né” được nhiều đối thủ

Võ Hoàng Nam và Nguyễn Ảnh Cường sáng lập Fundiin, công ty nằm giữa lĩnh vực thương mại điện tử (TMĐT) và công nghệ tài chính. Đó là lĩnh vực tài chính tiêu dùng. Startup này tài trợ tín dụng ngắn hạn để người tiêu dùng mua hàng nhận hàng ngay, nhưng có thể chia khoản thanh toán thành nhiều đợt trong tương lai.

Thị trường tiêu dùng Việt Nam ước tính trị giá khoảng 1.177,6 ngàn tỷ đồng và được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh, theo Konrad Adenauer Việt Nam. Nhiều công ty công nghệ nhảy vào thị trường với mô hình thương mại điện tử và tài chính tiêu dùng để khai thác thị trường này. Mô hình "mua trả sau" (Buy Now Pay Later - BNPL) đã xâm lấn lĩnh vực bán lẻ, hứa hẹn khuấy động tiềm năng nhưng cũng không thiếu những rủi ro. 

Hình thức BNPL đã xuất hiện từ lâu với những mặt hàng đắt tiền như xe máy, xe ô tô và nhà cửa. Những startup công nghệ gần đây sàng lọc liên tục phiên bản kinh doanh để cạnh tranh và mang lại màu sắc mới cho lĩnh vực tài chính tiêu dùng. 

Fundiin mang đến cho hơn 6.000 người dùng trên nền tảng những mặt hàng trả góp từ 3 triệu đồng. Lựa chọn dòng sản phẩm có giá trị thanh toán thấp đã giúp Fundiin tránh đối đầu với nhiều đối thủ cạnh tranh có mặt trên thị trường trước khi startup này ra đời.

Link bài viết

Đầu tiên là với ngân hàng, những nơi cung cấp khả năng mua hàng trước trả sau cho khách hàng sử dụng thẻ tín dụng mua hàng theo hình thức trả góp quen thuộc. Startup này cũng tránh cạnh tranh cùng những đại gia sản xuất sẵn sàng cho khách mua trả góp ti vi, tủ lạnh, đồ nội thất có trị giá hàng chục triệu. Thứ ba là với các startup ngành fintech, vốn cho phép người dùng đầu tư những khoản tiền nhỏ, thậm chí chỉ cần 50 ngàn đồng là có thể đầu chứng khoán như Finhay.

Bên cạnh các fintech có nhiều mô hình kinh doanh sáng tạo, Fundiin còn phải cạnh tranh với một số công ty tài chính tiêu dùng nước ngoài có vốn khổng lồ như Tập đoàn SMBC (Nhật Bản). Tập đoàn này đã mua lại 49% vốn điều lệ của Công ty tài chính TNHH MTV Việt Nam Thịnh Vượng (FE Credit) với mức định giá 2,8 tỷ USD.

Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, năm 2020, Việt Nam đã có 16 công ty tài chính đăng ký hoạt động với tổng số vốn điều lệ khoảng 22.000 tỷ đồng.

Rủi ro trở thành bài học quý giá

Theo nghiên cứu của McKinsey, BNPL còn phải cạnh tranh cùng với đối thủ khác nữa đó là những cửa hàng bán lẻ tại chỗ. Nhưng từ khi TMĐT lên ngôi hưởng lợi từ đại dịch, BNPL cũng cuốn theo làn sóng này. Tại thị trường Úc chỉ có 30% người tiêu dùng trưởng thành sử dụng dịch vụ BNPL nhưng giá trị giao dịch đã tăng 55% trong năm 2020. 

Tại thị trường Mỹ, 56% người tiêu dùng đã sử dịch vụ BNPL vào năm 2020, trong khi chỉ ở mức 38% vào năm 2019. Các thương vụ đầu tư đổ dồn vào thị trường này trong năm nay nằm ở mức chục triệu USD. Afterpay, ngôi sao mới nổi nhận trong lĩnh vực đã bán được 29 triệu USD cổ phiếu. Apple cũng hợp tác cùng PayBright để bán điện thoại trả góp, theo CNBC.

Trong khi thị trường BNPL ở Mỹ thu hút khách hàng ở độ tuổi Gen-Zs, thì khách hàng của Fundiin lại là những người nội trợ và sinh viên chuyên săn các khóa học, thời trang và mỹ phẩm… 

Nguyễn Ảnh Cường (trong ảnh) hiện làm công tác điều hành trong khi Võ Hoàng Nam phụ trách mảng công nghệ

Đây là những người nằm ngoài danh sách khách hàng của các nhà băng. Họ không cần chứng minh thu nhập và các thủ tục rườm rà như khi đăng ký thẻ tín dụng khi là khách hàng của Fundiin. Họ cũng không phải trả phí lãi suất như khi dùng thẻ tín dụng, vì vậy mang lại rủi ro cho startup này. 

Fundiin đã phải trải qua bài học trước kia khi bán xe máy trả góp cho nhà cung cấp. Vòng đời thanh toán quá dài, và mất 500.000 USD vì bị lừa đảo. Vì vậy Nam và Cường đã có bài học đủ lớn về quản trị rủi ro mà Nam ngậm ngùi nhắc lại: “Rủi ro không chỉ đến từ khả năng thanh toán của khách hàng mà còn từ việc đoán đúng hay không sản phẩm thị trường cần.”

Sau bài học này, Fundiin thay đổi chiến lược kinh doanh và chọn những dòng sản phẩm giá trị nhỏ vào năm 2020. Dòng sản phẩm này thích hợp với những khách hàng không có tài khoản ngân hàng. Họ sẽ phải trả trước một phần giá trị sản phẩm trước khi trả góp. 

Link bài viết

Một bài học khác mà startup cũng vấp phải khi khởi nghiệp là thị trường Việt Nam quá ít dữ liệu người dùng nên việc thẩm định khách hàng (Know Your Customer - KYC) cũng gặp nhiều khó khăn. Phải hơn 2 năm sau khi khởi nghiệp, Fundiin mới có thể hoàn thiện được việc số hóa dữ liệu khách hàng. Cũng trong thời gian đó, Fundiin giúp khách hàng chưa quen với việc mua hàng trên mạng làm quen với thói quen mua sắm trả góp bằng công cụ công nghệ.

Thẳng tiến thị trường Đông Nam Á

Thành lập từ cuối 2019, Fundiin đã có trong tay hơn 40 nhà cung cấp. Nam khoe thành tích của anh là giúp các nhà cung cấp tăng 20-30% giá trị thị trường. Tuy nhiên, cũng như bất cứ startup nào trong thời điểm giãn cách xã hội này khi việc lưu thông trên thị trường bị đứt gãy, Fundiin đang dậm chân tại chỗ trong những tháng giãn cách vì nhà cung cấp không giao hàng được.

Nền tảng Fundiin trên phiên bản mobile

Tuy nhiên, Fundiin đang chuẩn bị “tấn công” thị trường Thái Lan, Malaysia và Indonesia vào năm 2022 họ tự tin vào thành công của mô hình này ở Việt Nam. Trong thời gian giãn cách xã hội, các khóa học trực tuyến là chìa khóa giúp Fundiin trụ lại tốt trong thị trường.

Và quỹ mạo hiểm 1982 Ventures và Zone Startups Ventures cũng tin vào tiềm năng của hai người bạn cùng chung trường cấp 3 rồi cùng khởi nghiệp, là Nam và Cường. Hai quỹ này đã đầu tư vào vòng gọi vốn hạt giống của Fundiin vào tháng 4 năm nay.

Mới đây, Fundiin vừa khép lại vòng hạt giống được dẫn dắt bởi Genesia Ventures, với sự tham gia của JAFCO Asia, Trihill Capital và các cựu quản lý cấp cao Affirm (Xffirmers), ông Phạm Lê Nhật Quang, cũng như từ các nhà đầu tư hiện tại bao gồm 1982 Ventures, Zone Startups Ventures và các nhà đầu tư thiên thần khác.

Vòng gọi vốn lần này nhận được cam kết đầu tư vượt trị giá 1,8 triệu USD, giúp Fundiin củng cố đội ngũ và phục vụ nhu cầu tăng cao từ cả người tiêu dùng và đối tác bán lẻ, đặc biệt là 100.000 đơn vị bán lẻ trên nền tảng Sapo.