Lùi một bước để tiến xa

Nghe thì đơn giản, nhưng một bước lùi sẽ giúp các nhà điều hành nhìn vấn đề dưới ánh sáng mới.

Mời các bạn theo dõi bài "Lùi một bước để tiến xa", do Bảo Chiêu trình bày.

Có hai điều quan trọng trong việc lùi bước. Trước tiên là để thấy được hình ảnh khác khi nhìn vào bức tranh rộng lớn hơn. Thứ hai là để bước ra khỏi vị trí hiện tại, ra khỏi những giả định đã được hình thành từ trước. Trong chuyển động đơn giản này có hai bài học quan trọng cho các nhà quản lý: đổi mới nhiều hơn và sử dụng phương pháp thiết kế trong công việc hàng ngày.

Lùi trong “thái độ quyết định”

Nhiều năm qua, các nhà nghiên cứu đã cải tiến nhiều mô hình để quyết định nên dự trữ hàng trong kho bao nhiêu là tốt nhất. Điều này liên quan đến dự đoán nhu cầu và tính toán chi phí giữ hàng phòng khi hết. Tuy vậy, cuối cùng thì họ đã nghĩ đến một điều hoàn toàn khác: Có thể thiết kế một hệ thống không cần dự trữ chút nào không?

Như vậy, cách tập trung vào thiết kế này “cho phép ta thoát khỏi những quyết định đã có, và đặt ra câu hỏi nền tảng hơn: ‘Ta đang cố gắng thực hiện điều gì?’ Kết quả là, những thay đổi trong hệ thống phân phối hàng đúng lúc và trong quản lý dây chuyền cung cấp đã tạo ra nhiều tiến bộ bất ngờ hơn so với tập trung vào cải tiến dự đoán. Cải tiến thiết kế của những hệ thống lớn hơn như trên có thể cũng hiệu quả trong những hoàn cảnh khác.

Lùi khỏi người sử dụng

Trong quyển Design-Driven Innocation, tác giả Roberto Verganti kêu gọi các nhà điều hành hãy lùi bước trước những điều người sử dụng đang mong muốn để nhìn được bức tranh rộng lớn hơn, trong đó bao gồm những điều người sử dụng có thể sẽ muốn. Vì ý nghĩ về sản phẩm thường bị qui định bởi kinh nghiệm của người sử dụng, nên những doanh nghiệp quan tâm đến việc đổi mới triệt để phải cẩn thận, tránh tiếp xúc quá gần với ý muốn của người tiêu dùng. Thay vào đó, những doanh nghiệp này nên lùi một bước và nghiên cứu sự phát triển của xã hội, kinh tế, văn hóa, nghệ thuật, khoa học và công nghệ.

Hiểu người sử dụng thôi chưa đủ. Theo quan sát của Steve Job, người sử dụng khó mà nói cho bạn biết họ muốn gì khi chưa từng nhìn thấy điều tương tự. Còn Walt Disney thì tuyên bố đơn giản: “Bạn là người biết mọi người muốn gì, và cũng chính bạn sẽ tạo ra điều đó”. Dù vậy, tôi đặc biệt thích câu nói của Denys Lasdun: việc của nhà kiến trúc là đem đến cho khách hàng “không phải điều họ muốn, nhưng là điều họ chưa từng mơ về chúng. Khi nhận được sản phẩm, họ biết rằng đó là điều họ đã luôn mong ước từ lâu”.

Lùi khỏi giả định

Trong quyển The Design of Business, tác giả Roger Martin minh họa việc lùi lại để đặt nghi vấn về giả định của chính mình. Khi thiết kế chiếc ghế Aeron, nhà thiết kế Bill Stumpf và Don Chadwick đã phải “thoát khỏi giả định của chính mình về kiểu dáng và chất liệu, để tạo ra một loại ghế hoàn toàn mới”.

Điều này ép họ phải nhìn vào chỗ ngồi văn phòng bằng đôi mắt rất mới, để quan sát “dấu hiệu tinh vi của tình trạng thiếu thoải mái, thay đổi vị trí khó khăn hoặc mặt ghế quá nóng”. Tạp chí Time đánh giá sản phẩm ghế khi ra đời là “mẫu thiết kế của thập kỷ”, trong khi đó, các nhóm thăm dò ban đầu cho rằng sản phẩm ghế thậm chí trông không ra ghế. Kể từ đó, mẫu ghế này có mặt khắp nơi trong văn phòng và các nơi làm việc khác.

Tôi thích hình ảnh lùi lại. Dù thoát ra khỏi giả định của chính mình hay những điều người sử dụng kể với ta, thì luôn có sự chuyển động trong hành động đơn giản đó. Lùi lại về mặt vật lý giúp ta nhìn được bức tranh rộng lớn hơn, nhắc nhở ta đặt nghi vấn cho những giả định nền tảng nhất tưởng như đã là giải pháp của vấn đề. Nhờ lùi lại, ta có thể bước tới, bước vào trong, và bước về phía ta sẽ phục vụ.