Khi hạt vi nhựa tấn công não bộ - nguy cơ sa sút trí tuệ hiện hữu?

Một đánh giá mới đây từ giới khoa học vừa mở ra hướng nghiên cứu bất ngờ và đáng lo ngại về căn bệnh sa sút trí tuệ do rối loạn mạch máu não (vascular dementia), khi cho thấy một mối liên hệ tiềm tàng giữa tình trạng này với sự hiện diện của các hạt vi nhựa trong não.

Về cơ bản, sa sút trí tuệ do rối loạn mạch máu não là một trong những dạng mất trí nhớ phổ biến nhất, gây ra bởi các vấn đề về lưu lượng máu cung cấp cho não bộ con người. Tuy nhiên, so với các dạng khác như Alzheimer, tình trạng này lại chưa được nghiên cứu và hiểu rõ một cách toàn diện.

Nhà bệnh học thần kinh Elaine Bearer từ Đại học New Mexico đang nỗ lực thay đổi điều này. Trong bài đánh giá nghiên cứu của mình, bà đã đề xuất các phân loại mới cho sa sút trí tuệ mạch máu, mỗi loại tương ứng với những thay đổi sinh học độc đáo trong mô và cơ quan. Bearer nhận định rằng giới nghiên cứu trước đây đã "bay trong mù" vì thiếu sự định nghĩa toàn diện về các bệnh lý mạch máu và quan trọng hơn không hề biết rằng các hạt nano và microplastic đang tồn tại trong bức tranh bệnh lý này.

Thông qua việc phân tích công trình hiển vi tiên tiến của chính mình cùng các nghiên cứu khác, Bearer đã phân loại kết quả nhuộm hóa chất trên các mạch máu não của những người đã qua đời vì sa sút trí tuệ. Quá trình phân tích này đã giúp xác định một số quá trình bệnh lý khác nhau có thể góp phần gây ra chứng sa sút trí tuệ do rối loạn mạch máu, bao gồm sự dày lên của động mạch, tình trạng chảy máu nhỏ và các cơn đột quỵ nhỏ có khả năng gây tổn thương thần kinh. Các nhà khoa học hy vọng những phân loại chi tiết này sẽ được sử dụng trong các nghiên cứu sa sút trí tuệ trong tương lai, nhằm khám phá sâu hơn mối quan hệ giữa tổn thương mạch máu và sự tiến triển của bệnh.

Đáng chú ý nhất, phương pháp hiển vi mới của nhóm nhà khoa học Đại học New Mexico nói trên đã làm sáng tỏ một nhân tố mới trong bệnh lý não, đó chính là các hạt vi nhựa. Các mảnh nhựa siêu nhỏ này vốn có mặt ở khắp mọi nơi trong môi trường sống. Giờ đây hạt vi nhựa còn được phát hiện có khả năng xâm nhập cả vào não bộ. Mặc dù các nhà nghiên cứu vẫn chưa hoàn toàn rõ về tác động sức khỏe cụ thể, nhưng những chất ô nhiễm này được cho là có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm các trường hợp sa sút trí tuệ do rối loạn mạch máu.

Bà Bearer cho biết nhóm của bà đã tìm thấy lượng vi nhựa trong não của những người mắc chứng sa sút trí tuệ nhiều hơn đáng kể so với những người bình thường. Điều này theo quan sát từ nhóm nghiên cứu dường như có sự tương quan với mức độ và loại sa sút trí tuệ mà họ mắc phải. Khám phá về hạt nano-plastic trong não là một bước ngoặt lớn. Bearer khẳng định rằng tất cả những suy nghĩ hiện tại của chúng ta về bệnh Alzheimer và các chứng sa sút trí tuệ khác cần phải được xem xét lại từ phát hiện của nghiên cứu này.

Hạt vi nhựa đang dần trở thành những "vị khách không mời" trong cơ thể con người - từ máu, phổi thậm chí được tìm thấy trên cả não bộ. Dù khoa học vẫn đang tiếp tục giải mã mức độ ảnh hưởng của chúng, nhưng thực tế này đủ để gióng lên hồi chuông cảnh báo về thói quen tiêu dùng hiện đại. Giảm dùng nhựa một lần, chọn thực phẩm tươi sạch, hạn chế hâm nóng đồ ăn trong hộp nhựa… tuy là những bước nhỏ, nhưng có thể giúp bảo vệ sức khỏe và cả sự minh mẫn của chúng ta về lâu dài. Bởi đôi khi, chính những thứ nhỏ bé nhất lại âm thầm để lại hậu quả lớn nhất.