Góp ý Nghị quyết 98: Cần cơ chế đặc biệt để TP.HCM đón làn sóng đầu tư chiến lược

Theo báo cáo, các kiến nghị tập trung vào hai trụ cột chính: sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội và xây dựng các chính sách chiến lược mang tính đột phá cho sự phát triển dài hạn của TP.HCM.

Kiến nghị sửa Nghị quyết 98 theo hướng “mở khóa” thể chế

Theo báo cáo, việc sửa đổi Nghị quyết 98 được đánh giá là yêu cầu cấp thiết nhằm tháo gỡ các vướng mắc trong quản lý, phát triển đô thị và huy động nguồn lực, tạo nền tảng pháp lý để TP.HCM phát huy vai trò đầu tàu kinh tế trong giai đoạn mới.

Đối với thu hút nhà đầu tư chiến lược, nhiều ý kiến cho rằng cần mở rộng danh mục dự án ưu tiên sang các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao như du lịch - nghỉ dưỡng cao cấp, y tế chuyên sâu, năng lượng sạch, xử lý chất thải, logistics và hạ tầng đô thị hiện đại.

TP.HCM được kiến nghị trao quyền chủ động hơn trong lựa chọn nhà đầu tư có năng lực tài chính và công nghệ, áp dụng linh hoạt hình thức chỉ định trong một số trường hợp đặc thù, đồng thời tối giản hóa trình tự, thủ tục đầu tư đối với các dự án trọng điểm.

Một số đề xuất đáng chú ý gồm việc giao thẩm quyền quyết định cao hơn cho HĐND, UBND TP.HCM; cho phép triển khai dự án song song với hoàn thiện thủ tục pháp lý trong thời hạn xác định; mở rộng quyền thu hồi, tạm giao đất nhằm đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư công và PPP.

Đề xuất cho TP.HCM giữ lại 100% nguồn thu từ quỹ đất TOD

Liên quan đến mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), các chuyên gia kiến nghị mở rộng thẩm quyền cho TP.HCM trong công tác bồi thường, tạo quỹ đất, điều chỉnh chỉ tiêu quy hoạch xung quanh các ga metro và tuyến vành đai. Điểm nhấn quan trọng là đề xuất cho phép TP.HCM được giữ lại toàn bộ nguồn thu từ quỹ đất TOD để tái đầu tư cho hệ thống đường sắt đô thị và hạ tầng liên quan, qua đó hình thành nguồn lực tài chính ổn định, lâu dài.

Bên cạnh đó, các ý kiến cũng cho rằng cần thống nhất đầu mối quản lý đối với các dự án hạ tầng mang tính liên vùng và áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt cho các khu công nghiệp, khu công nghệ trọng điểm nhằm rút ngắn thời gian triển khai.

Đối với Khu thương mại tự do TP.HCM, báo cáo đề xuất mở rộng thẩm quyền cho TP.HCM trong việc quyết định thành lập, mở rộng và tổ chức quản lý. Ban Quản lý các Khu chế xuất - Khu công nghiệp TP.HCM được kiến nghị làm đầu mối quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ hành chính công.

Nhà đầu tư trong khu vực này sẽ được hưởng các cơ chế ưu đãi vượt trội về đất đai (giao, cho thuê đất không qua đấu giá), thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, cùng các thủ tục thuận lợi về hải quan, logistics và thương mại quốc tế, qua đó tạo sức hấp dẫn cạnh tranh với các trung tâm trung chuyển trong khu vực.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền để TP.HCM bứt phá

Nhóm kiến nghị thứ hai nhấn mạnh yêu cầu xây dựng các chính sách chiến lược mang tính “vượt khung” để TP.HCM thực sự trở thành siêu đô thị, trung tâm tài chính, sản xuất, logistics và đổi mới sáng tạo tầm khu vực và toàn cầu.

Trọng tâm là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo hướng tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của TP.HCM, đúng với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. TP.HCM được kiến nghị trao thêm thẩm quyền trong các lĩnh vực quy hoạch, đầu tư, quản lý đô thị, tài nguyên - môi trường và ban hành chính sách đặc thù trên cơ sở khung pháp luật chung của Trung ương.

Đối với những vấn đề vượt thẩm quyền, cơ chế báo cáo trực tiếp và xử lý nhanh từ Trung ương, với thời hạn rõ ràng, được đề xuất nhằm tránh tình trạng kéo dài, chồng chéo thủ tục.

Các chuyên gia thống nhất quan điểm nhà đầu tư chiến lược không chỉ được đánh giá qua quy mô vốn mà quan trọng hơn là năng lực lan tỏa công nghệ, nâng cấp chuỗi giá trị và dẫn dắt hệ sinh thái doanh nghiệp của TP.HCM.

Danh mục dự án đầu tư chiến lược được đề xuất tập trung vào ba nhóm: nhóm tạo sức lan tỏa (công nghiệp công nghệ cao, logistics); nhóm công nghệ mới như AI, bán dẫn, dữ liệu lớn nhằm định vị TP.HCM là trung tâm công nghệ khu vực; và nhóm thiết yếu chiến lược như năng lượng sạch, kinh tế xanh, bảo đảm an ninh kinh tế.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh với các trung tâm tài chính - công nghệ như Singapore hay Dubai, TP.HCM được kiến nghị áp dụng các công cụ thể chế đặc biệt như “hợp đồng đầu tư”, cơ chế visa ưu đãi cho chuyên gia và nhân lực chất lượng cao, cùng các chính sách thuế mang tính đột phá.

Hình thành hệ thống sandbox và bộ máy thực thi chuyên nghiệp

Một nội dung quan trọng khác là đề xuất xây dựng hệ thống sandbox đa tầng cho các lĩnh vực tài chính - fintech, đô thị thông minh, logistics và cảng biển, cho phép thử nghiệm các mô hình công nghệ mới dưới sự giám sát linh hoạt của cơ quan quản lý.

Song song đó, TP.HCM cần thành lập một đơn vị chuyên trách về thu hút và hỗ trợ nhà đầu tư chiến lược, hoạt động theo mô hình tinh gọn, minh bạch, đóng vai trò “một cửa” trong xử lý thủ tục đầu tư, điều phối liên ngành và đồng hành với nhà đầu tư trong suốt vòng đời dự án.

Ngoài ra, báo cáo cũng kiến nghị thành lập các tổng công ty 100% vốn nhà nước trong các lĩnh vực then chốt như hạ tầng số, đường sắt đô thị, dịch vụ công ích và đầu tư tài chính, nhằm giữ vai trò dẫn dắt, tạo nền tảng cho sự phát triển nhanh và bền vững của TP.HCM trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt để thu hút dòng vốn đầu tư chiến lược toàn cầu.