Đối thoại với tương lai

Người dân, doanh nghiệp và chính quyền quan tâm hơn đến việc sử dụng công nghệ trong mọi hoạt động để an toàn phòng dịch Covid.

Tương lai doanh nghiệp

Lúc này đây, nhiều DN bắt đầu nghĩ đến thay đổi phương thức tổ chức sản xuất kinh doanh sao cho thích ứng với bối cảnh dịch bệnh kéo dài. Công nghệ số là mấu chốt để thay đổi. Doanh nghiệp nhận ra hành vi tìm kiếm thông tin sản phẩm, đặt hàng, nhận hàng, kiểm soát chất lượng từ xa của khách hàng. Theo đó, sản phẩm dịch vụ sẽ được định vị lại cho phù hợp với nhu cầu đó. Chẳng hạn như để giao hàng thông qua người vận chuyển trung gian thì sản phẩm phải được thiết kế, đóng gói, hướng dẫn lắp đặt, sử dụng phù hợp. 

Tương tự, khách hàng cũng bắt đầu thay đổi thói quen tìm kiếm thông tin sản phẩm qua những kênh mới, nên DN phải thay đổi phương pháp xúc tiến cho phù hợp. Khách hàng không thể đến DN sản xuất để kiểm tra chất lượng sản phẩm, buộc lòng DN phải có hệ thống thông tin kết nối với khách hàng để kiểm soát chất lượng từ xa,…Những thay đổi đó đòi hỏi có đội ngũ nhân sự thích ứng.

Làm việc đi kèm với thực hiện an toàn chống dịch buộc lòng DN phải thay đổi phương thức tổ chức sản xuất bảo đảm 5K, đồng thời sẽ bố trí làm việc từ xa cho nhiều vị trí lao động gián tiếp. Các cuộc họp, hội nghị, đào tào nội bộ được tổ chức trực tuyến sẽ tiếp tục được DN sử dụng trong tương lai.

Các cuộc họp, hội nghị, đào tào nội bộ được tổ chức trực tuyến sẽ tiếp tục được DN sử dụng trong tương lai.

Xu hướng hợp tác giữa DN với lao động tự do

Làm việc từ xa là xu hướng nên sẽ hình thành lực lượng lao động tự do chuyên nghiệp. Doanh nghiệp có thể thuê ngoài một số vị trí mà không cần phải tuyển dụng nhân sự cho vị trí này, chẳng hạn như người giao hàng, vì có đội ngũ giao hàng chuyên nghiệp là các lao động tự do. 

Các công việc khác như thiết kế sản phẩm, kế toán, quản lý nhân sự, tổ chức sự kiện… cũng không nhất thiết phải tuyển dụng mà có thể thuê các công ty hoặc cơ sở chuyên nghiệp trong lĩnh vực này. Tương lai sẽ có rất nhiều lao động tự do ở những ngành nghề khác nhau, bộ máy nhân sự của DN sẽ tinh gọn.

Xu hướng hợp tác giữa DN với lao động tư do là tất yếu, dịch Covid chỉ là một tác nhân thúc đẩy tiến trình này diễn ra nhanh hơn. Hợp tác này mang lại lợi ích cho cả hai bên và xã hội. 

Người lao động tự do sẽ tạo ra nhiều giá trị và sáng tạo hơn khi họ làm chủ được công việc của mình. Chẳng hạn như một chuyên gia thiết kế có thể thoả sức sáng tạo nhiều mẫu sản phẩm để bán cho nhiều DN khác nhau, còn làm cho một DN thì không tận dụng được hết năng lực sáng tạo đó. Người giao hàng chuyên nghiệp sẽ thoải mái lựa chọn nguồn cung cấp và khách hàng để vận chuyển nhanh nhất và tiết kiệm chi phí nhất. Tương tự, số lao động tự do chuyên nghiệp khác sẽ có động lực để lao động với năng suất tối đa.

Doanh nghiệp cũng giảm được chi phí cố định khi hợp tác với các lao động tự do. Chẳng hạn như trong trường hợp không có hàng để giao thì DN không mất chi phí trả lương cho nhân viên giao hàng. Thuê thiết kế thì DN chỉ trả tiền cho mẫu sản phẩm, thay vì trả lương hằng tháng cho dù họ có làm ra sản phẩm hay không. Lúc đó, DN chuyên môn hoá vào lĩnh vực mình có thế mạnh mà không phải đau đầu với bài toán sử dụng hiệu quả nhân sự cho nhiều vị trí khác nhau.

Tương lai giao tiếp cộng đồng

Những buổi hội họp, sinh hoạt cộng đồng ở các khu dân cư có lẽ sẽ không còn diễn ra dưới hình thức tập trung đông người trong các nhà sinh hoạt cộng đồng hoặc hội trường. Những ngày giãn cách xã hội đã hình thành các nhóm trên nền tảng mạng xã hội để trao đổi thông tin, lấy kiến thức hoặc biểu quyết các vấn đề chung của cộng đồng.

Người dân đã dần quen thuộc và xem các nhóm cộng đồng trên mạng xã hội là ngôi nhà chung của nơi mình sinh sống. Họ bắt đầu cảm nhận được hiệu quả của việc lấy ý kiến, biểu quyết bằng các công cụ khảo sát, thăm dò…trên mạng. Cũng nhờ các nhóm này mà những người cần được hỗ trợ cũng được cộng đồng phát hiện kịp thời và nhanh chóng hơn. 

Các chợ tự phát và chợ truyền thống sẽ bị thu hẹp khi dịch bệnh được kiểm soát và thay thế bàng hình thức buôn bán thông qua các nhóm chợ quận/huyện trên mạng xã hội.

Hình thành chợ online ở từng khu dân cư

Đợt giãn cách xã hội vừa qua, các chợ truyền thống bị thu hẹp, chợ tự phát ngưng hoạt động hẳn, những người buôn bán và người mua vẫn có cách giao dịch. Bởi từ trước các nhóm chợ trên mạng xã hội đã có nhưng chưa thu hút được nhiều người tham gia. Trong các đợt giãn cách xã hội người ta vẫn mua được lương thực, thực phẩm và đồ dùng gia đình trên các chợ online, không nhất thiết phải đến siêu thị để xếp hàng chờ. 

Khi đã tiếp cận và quen với chợ online ai cũng có thể đăng sản phẩm mình cần bán và ai cũng có thể tìm sản phẩm mình cần mua mà không cần gặp trực tiếp. Giao hàng có lực lượng lao động tự do đảm nhận. Người mua, người bán, người giao hàng đều cảm nhận được có lợi và thấy được tiện ích của chúng. Việc thanh toán được chuyển khoản nhanh chóng. Có thể các chợ tự phát và chợ truyền thống sẽ bị thu hẹp khi dịch bệnh được kiểm soát và thay thế bàng hình thức buôn bán thông qua các nhóm chợ quận/huyện trên mạng xã hội.

Tương lai của Y tế

Khám và điều trị bệnh từ xa sẽ là một xu hướng, khi bác sĩ cần bảo vệ mình trước bệnh nhân. Tương lai nhiều trường hợp khám bệnh sẽ không cần tiếp xúc mà chỉ cần đưa ra một số chỉ dẫn để bệnh nhân cung cấp thông tin về tình trạng bệnh.

Dựa vào đó, bác sĩ có thể chẩn đoán và đưa ra lời khuyên. Thậm chí, một số xét nghiệm cũng có thể hướng dẫn cho bệnh nhân tự thực hiện thông qua dụng cụ y tế có bán sẵn. 

Các chương trình y tế cộng đồng hướng dẫn người dân phòng bệnh, tự điều trị khi mắc bệnh, xử lý trường hợp khẩn cấp khi bệnh chuyển nặng cũng dễ dàng truyền tải sâu rộng đến cộng đồng. 

Thời gian qua, nhiều cơ quan báo đài đã xây dựng các chương trình phổ biến kiến thức chăm sóc sức khoẻ cộng đồng. Các chương trình này đã thu hút sự quan tâm của nhiều người hơn trong thời gian giãn cách xã hội. Nhiều người bắt đầu cảm nhận được giá trị của các chương trình nên tương lai các chương trình y tế cộng đồng trực tuyến sẽ tiếp tục phát triển. 

Học sinh, sinh viên cũng phải có kỹ năng học và hành trong thời đại công nghệ số và sống chung với dịch Covid.

Tương lai của dạy và học

Khi thầy và trò không nhất thiết gặp nhau để truyền đạt kiến thức thì các trường học phải quan tâm nhiều hơn đến hạ tầng công nghệ phục vụ cho dạy trực tuyến. Chương trình đào tạo, tài liệu giảng dạy, kỹ năng giáo viên và đánh giá kết quả học tập cũng phải thay đổi cho phù hợp. 

Không chỉ là sự thay đổi của giáo viên và trường học, học sinh sinh viên cũng phải có kỹ năng học và hành trong thời đại công nghệ số và sống chung với dịch Covid. 

Hai năm qua nhà trường và phụ huynh đã quen dần với việc dạy và học trực tuyến và khi dịch bệnh lắng dịu, sẽ có những trường học tiếp tục duy trì dạy trực tuyến một phần nào đó. Bên cạnh đó, học sinh sinh viên cũng nảy sinh nhu cầu lựa chọn các chương trình đào tạo từ xa.

Chính phủ và chính quyền địa phương cũng quen dần với việc họp hành trực tuyến, khảo sát và lấy ý kiến người dân bằng các nền tảng công nghệ miễn phí

Tương lai quản trị nhà nước

Trong gần 2 năm qua, Chính phủ và chính quyền địa phương cũng quen dần với việc họp hành trực tuyến, khảo sát và lấy ý kiến người dân bằng các nền tảng công nghệ miễn phí. Người dân tham gia ý kiến, phản hồi về chính sách, thực thi chính sách của chính quyền thông qua các mạng xã hội. 

Các cơ quan hành chính còn lập ra nhiều nhóm trên mạng xã hội để thông tin việc hỗ trợ thực phẩm, tiền mặt, tiêm vaccine, hỗ trợ điều trị, thu hút sự quan tâm của người dân. Từ đây, người dân đã bắt đầu làm quen với việc giao tiếp, góp ý với chính quyền từ xa một cách hiệu quả.

Các thủ tục hành chính trực tuyến được đẩy mạnh chưa từng thấy trong thời gian diễn ra dịch Covid như bảo hiểm y tế, kê khai quyết toán thuế, thủ tục hải quan, khai báo y tế, đăng ký doanh nghiệp…đã được sử dụng triệt để. Người dân và doanh nghiệp đã hình thành được thói quen này nên việc quản trị nhà nước từ xa sẽ đơn giản và hiệu quả trong tương lai.

Chiêm nghiệm những điều đã và đang xảy ra có thể thấy đại dịch Covid là tác nhân của mọi sự thay đổi đã có mầm móng từ trước. Mấu chốt của sự thay đổi này là quá trình chuyển số. Dịch Covid đưa con người đến gần hơn, thân thiện hơn với công nghệ số để định hình tương lai của tất cả các chủ thể và các hoạt động trong nền kinh tế.  

                                                                                                                (*) Giáng viên trường Đại học Nguyễn Tất Thành