Đọc, để không “tụt hậu” trong thời đại công nghệ

Tôi chọn đọc sách để “nạp” công nghệ bởi sách cho tôi nhiều hơn thông tin, cho tôi sự thấu hiểu. Sách dẫn ta đi từ nguyên lý đến ứng dụng, từ bối cảnh đến mô hình, từ khái niệm đến tình huống cụ thể. Nhờ vậy, doanh nhân vừa có thể nhìn bức tranh toàn cảnh, vừa nhận diện chi tiết cần thiết để tự xây dựng phương pháp cho công việc.

Tất nhiên, giữa biển sách công nghệ được xuất bản liên tục, việc chọn cuốn nào đáng để đọc không hề đơn giản. Với kinh nghiệm từ cá nhân, tôi luôn cân nhắc dựa trên ba yếu tố. Trước hết là uy tín của tác giả và nhà xuất bản. Tiêu chí thứ hai là tính cập nhật. Một cuốn sách dù từng được xem là “kinh điển” nhưng nếu không còn phản ánh đúng dòng chảy hiện tại thì giá trị ứng dụng sẽ giảm đi rất nhiều. Những cuốn sách bắt kịp với các xu hướng mới như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn hay chuyển đổi số đáng để ta lưu tâm đặc biệt, bởi đó không chỉ là câu chuyện học thuật mà còn đang là sức ép thực tế lên từng doanh nghiệp.

Và cuối cùng, quan trọng nhất là khả năng áp dụng. Sách hay không chỉ nằm ở chỗ nó “nói đúng” về thế giới, mà phải cho ta công cụ, phương pháp hay ít nhất là một góc nhìn hành động cụ thể để có thể mang công nghệ vào môi trường doanh nghiệp Việt Nam - nơi chúng ta vừa phải thích ứng với thay đổi toàn cầu, vừa phải giải bài toán đặc thù của mình.

Lấy một ví dụ rất thực tế, trong ngành ngân hàng, việc áp dụng công nghệ luôn vừa cấp thiết vừa đầy thách thức. Chính vì vậy, những cuốn sách về công nghệ không chỉ đơn thuần là tài liệu tham khảo, mà nhiều khi trở thành kim chỉ nam để định hình cách chúng tôi đi. Có những cuốn thực sự để lại dấu ấn rõ rệt trong tư duy quản trị. Digital Transformation của Lindsay Herbert là một ví dụ. Cuốn sách dạy ta rằng hãy bắt đầu từ những sáng kiến nhỏ, có thể tạo ra kết quả nhanh chóng để chứng minh giá trị, rồi từ đó lan tỏa tinh thần đổi mới. Nhờ Herbert, ta thấm thía rằng chuyển đổi số không thể khởi đầu bằng khẩu hiệu hoành tráng, mà phải xuất phát từ những hành động cụ thể, gần gũi với đời sống khách hàng.

Trong khi đó, Bank 4.0 của Brett King lại đưa ta đến một tầm nhìn khác: Một tương lai nơi ngân hàng hiện diện ở khắp mọi điểm chạm của khách hàng - từ chiếc điện thoại, ứng dụng thương mại điện tử cho đến những nền tảng thanh toán nhỏ nhất. Đó là viễn cảnh rộng mở, khiến ta hình dung rõ ràng hơn về con đường dài hạn mà tổ chức mình cần hướng tới. Điều đáng quý nhất là khi kết hợp cả hai góc nhìn: Một bên là thực tiễn “đi từng bước” của Herbert, một bên là tầm nhìn chiến lược của King. Ta học được cách vừa hành động trong hiện tại với nguồn lực có giới hạn, vừa nuôi dưỡng khát vọng dài hạn về một ngân hàng số toàn diện. Và trên hết, hai trải nghiệm đọc này cho ta thấy một sự thật: sách hay không phải ở chỗ nó kể về công nghệ, mà ở chỗ nó làm cho công nghệ trở nên gần gũi, có thể chạm vào thực tiễn quản trị và định hướng cho những quyết định quan trọng.

Tuy nhiên, trong lĩnh vực công nghệ, khoảng cách giữa lý thuyết trong sách và cách nó vận hành ngoài đời thực thường rất lớn. Sách có thể trình bày những mô hình hoàn hảo, những lộ trình trơn tru, thậm chí những “công thức thành công” nghe qua rất thuyết phục. Nhưng thực tế triển khai trong doanh nghiệp lại luôn gắn với những ràng buộc cụ thể: ngân sách có hạn, hạ tầng chưa hoàn chỉnh, con người chưa sẵn sàng và đặc thù thị trường Việt Nam khác xa với bối cảnh nơi cuốn sách được viết ra. Nói cách khác, không phải bài học nào từ sách cũng có thể áp dụng nguyên vẹn - đây là điều mà doanh nhân cần lưu tâm.

Trở lại cuốn sách có thể gọi là “nằm lòng” của tôi. Tôi từng thử hiện thực hóa tư duy “banking everywhere” trong Bank 4.0 của Brett King bằng việc triển khai dịch vụ số đồng loạt trên nhiều điểm chạm cùng lúc. Trên lý thuyết, đó là một ý tưởng hấp dẫn, đầy hứa hẹn. Nhưng khi bước vào thực tế, mọi thứ phức tạp hơn nhiều: nguồn lực hạn chế, hệ thống tích hợp chưa đồng bộ khiến kết quả không đạt kỳ vọng. Cuối cùng, tôi phải điều chỉnh lại, rút gọn phạm vi, tập trung vào những điểm chạm then chốt, nơi thực sự mang lại giá trị thiết thực cho khách hàng.

Trải nghiệm dạy tôi rằng, sách mở ra tầm nhìn nhưng sách không phải là “bản vẽ thi công”, mà là nền tảng để ta thiết kế con đường riêng cho doanh nghiệp. Đừng đặt áp lực phải nhớ hết từng trang, từng dòng. Khi đọc, tôi thường chỉ đặt ra một vài câu hỏi: “Điều này có ý nghĩa gì cho doanh nghiệp của mình? Mình có thể thử áp dụng ở đâu, trong phạm vi nhỏ nào, ngay lập tức?”. Khi gắn tri thức với hành động, ta thấy mình nhớ lâu hơn, và quan trọng hơn, học được nhiều từ cả thành công lẫn thất bại.

Một bí quyết khác là hãy đọc xen kẽ. Đọc sách thuộc lĩnh vực mình yêu thích để giữ hứng thú, đồng thời đọc cả những lĩnh vực khác để mở rộng tư duy. Sao ta không chọn kết hợp giữa sách nền tảng - về quản trị, dữ liệu, tư duy công nghệ; với sách cập nhật xu hướng như AI, blockchain, hay điện toán đám mây… Hãy thử, chắc chắn bạn sẽ vừa giữ được “gốc rễ” vững chắc, vừa không lạc nhịp với thời đại.

Đọc sách không phải là thói quen để duy trì hình ảnh “doanh nhân tri thức”, mà là hành trình ta kiên trì theo đuổi. Bởi suy cho cùng, một cuốn sách không chỉ cho ta tri thức, mà còn cho ta dũng khí để thay đổi - và với doanh nhân trong kỷ nguyên số, đó chính là thứ quý giá nhất.

(*) Giám đốc Trung tâm Phát triển, Khối Công nghệ thông tin,
Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội (SHB)

Hưng Khánh ghi