Vị trí khá cao nhưng điều đáng buồn là Việt Nam đã tụt 4 bậc so với năm trước và mất ngôi vị đầu bảng trong nhóm các nước có thu nhập trung bình thấp. Theo tôi, thập niên 2020-2030 là thời cơ duy nhất còn lại để Việt Nam bứt phá và trở thành một cường quốc, giống như chuyến tàu cuối cùng sắp rời sân ga, không chỉ riêng lĩnh vực xây dựng mà ở tất cả ngành nghề.
Doanh nhân Việt cần có tư duy toàn cầu
Trong cuốn sách Thập kỷ vàng, trang sử mới của tôi phát hành hồi tháng 6/2020 và trong hội nghị, hội thảo của Trung ương và TP.HCM, tôi đã nhiều lần kiến nghị các doanh nhân Việt Nam cần có tư duy phát triển kinh doanh ra toàn cầu và khai thác tối đa các lợi thế sẵn có của Việt Nam.
Chúng ta không thể chậm chân được nữa mà phải nhanh chóng để không lỡ chuyến tàu. Dân số vàng của Việt Nam chỉ còn khoảng 12 năm nữa (theo dự báo kể từ năm 2035, dân số Việt Nam sẽ bắt đầu già đi) do đó doanh nhân chúng ta cần nỗ lực gấp 3-4 lần. Trong điều kiện thuận lợi này mà chúng ta không vượt qua được bẫy thu nhập trung bình thì Việt Nam sẽ mãi là một nước nhược tiểu.
Quốc gia hay doanh nghiệp đều như nhau: muốn có sự bứt phá chỉ có một con đường là phải mở rộng thị trường ra nước ngoài - nơi có quy mô gấp hàng trăm lần thị trường nội địa.
Công nghiệp xây dựng Việt Nam là một trường hợp điển hình. Hiện nay, ngành xây dựng đang làm dịch vụ cho gần 100 triệu dân tại thị trường trong nước với giá trị tổng sản lượng năm 2021 khoảng 82 tỷ USD. Trong khi đó, nếu phát triển ra nước ngoài, chúng ta có cơ hội phục vụ cho 8 tỷ người với thị trường có xu hướng tăng hằng năm khoảng 3-5%.
Năm 2021, tổng sản lượng ngành xây dựng trên thế giới trên 13.500 tỷ USD/năm và dự báo sẽ lên đến 20.000 tỷ USD vào cuối thập niên 2030 và 40.000 tỷ USD vào năm 2045 (theo McKinsey).
Công nghiệp xây dựng toàn cầu là thị trường lớn đầy tiềm năng để Việt Nam khai thác. Xuất khẩu dịch vụ xây dựng tổng hợp, Việt Nam sẽ thúc đẩy chuỗi cung ứng sản phẩm và dịch vụ liên quan trong ngành xây dựng cùng phát triển mạnh mẽ.
Tôi nghĩ chúng ta hoàn toàn có thể nhắm đến mục tiêu đó vì năng lực về quản lý tổ chức thi công trong vai trò tổng thầu của các nhà thầu Việt Nam hiện nay đã vượt các doanh nghiệp xây dựng trong khu vực và không thua kém các nhà thầu lừng danh của Nhật Bản, Hàn Quốc trong một số công trình.
Để có thể "đem chuông đi đánh xứ người" thành công, chúng ta cần phải tập hợp các nguồn lực bao gồm nhân lực, vật lực, tài lực, nghiên cứu thị trường bài bản, am hiểu luật pháp và phong tục tập quán văn hóa nước sở tại cùng ý chí kiên định, khát vọng vươn xa của từng doanh nghiệp.
 |
Xây dựng văn hóa kinh doanh Việt Nam phù hợp
Trước tiên, chúng ta cần xây dựng văn hóa doanh nghiệp dựa trên Bộ Tiêu chí văn hóa kinh doanh Việt Nam đã được công bố ngày 14/7/2021 và đã được Thủ tướng Chính phủ chuẩn y và chỉ đạo Hiệp hội Phát triển Văn hóa Doanh nghiệp Việt Nam ban hành và vận động áp dụng. Theo tôi, bộ tiêu chí có nội dung khá toàn diện, được sắp xếp thành hai phần.
Phần một là điều kiện bắt buộc mà doanh nghiệp phải vượt qua. Đó là 5 nội dung cụ thể (5 vùng cấm): 1/không buôn lậu; 2/không trốn thuế; 3/không sản xuất, kinh doanh hàng giả, sản phẩm độc hại; 4/không nợ lương và bảo hiểm xã hội của người lao động; 5/không lừa đảo, lợi dụng tín nhiệm làm hại các tổ chức, cá nhân khác.
Phần hai là các tiêu chí đánh giá chi tiết, phân thành 5 nhóm: 1/lãnh đạo doanh nghiệp phát triển bền vững; 2/xây dựng và thực thi văn hóa doanh nghiệp; 3/thượng tôn pháp luật; 4/đạo đức kinh doanh; 5/trách nhiệm xã hội.
Việc đánh giá có đạt chuẩn hay không khá rõ ràng và khoa học trên cơ sở xem xét 51 chỉ số, với yêu cầu cung cấp các bằng chứng cụ thể.
Với tư cách là Phó chủ tịch Hiệp hội Phát triển Văn hóa Doanh nghiệp Việt Nam và cũng là người tham gia góp ý hoàn thiện bộ tiêu chí này, tôi đề nghị Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) chủ trì và phối hợp các hội, ban ngành thành phố áp dụng; cùng các cơ quan báo chí thành phố truyền thông sâu rộng. Đồng thời, chúng ta có trách nhiệm góp ý để hoàn thiện dần bộ tiêu chí này trong quá trình triển khai.
HUBA nên sử dụng ngay Bộ Tiêu chí văn hóa kinh doanh Việt Nam để làm căn cứ đánh giá bình chọn "Doanh nghiệp tiêu biểu TP.HCM", "Doanh nhân tiêu biểu TP.HCM".
Ngoài ra, theo tôi, các doanh nghiệp Việt Nam và TP.HCM khi hội nhập với nền kinh tế thế giới còn cần tạo sự khác biệt và thể hiện bản sắc văn hóa của dân tộc.
Bản sắc văn hóa nổi bật và đáng quý nhất của dân tộc ta là khi quốc gia bị đe dọa, người dân sẵn sàng hy sinh lợi ích bản thân, gia đình, để bảo vệ cái chung, lợi ích của quốc gia, dân tộc. Chúng ta nhận thức rõ rằng không có cái chung thì cũng sẽ không có cái riêng. Điều đó đã thể hiện rất rõ qua nhiều giai đoạn lịch sử.
Trong thời đại toàn cầu ngày càng có nhiều mối nguy cơ đe dọa như ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên, thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh... hơn lúc nào hết chúng ta cần xác định sứ mệnh của doanh nghiệp Việt Nam còn phải đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế toàn cầu, quan trọng nhất là gìn giữ hòa bình cho thế giới. Đóng góp đó cần được xem là một sứ mệnh thiêng liêng của doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam chứ không chỉ là trách nhiệm xã hội. Lợi ích chung của nhân loại phải được đặt lên trên lợi ích riêng của dân tộc.
Với tinh thần đó, chắc chắn doanh nhân Việt Nam chúng ta sẽ được cả thế giới tôn trọng, ủng hộ và nhất định sẽ mang lại sự thịnh vượng cho quốc gia và đó là sự thịnh vượng vững bền!
(*) Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp và Vật liệu Xây dựng TP.HCM, Phó chủ tịch Hiệp hội Phát triển Văn hóa Doanh nghiệp, Chủ tịch Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình
