Phải thúc đẩy khả năng của nông dân

Tăng đầu tư vào nông nghiệp, TS. Đào Thế Anh - Phó Viện trưởng Viện Cây lương thực - Cây thực phẩm nói "cần có tư duy bất cứ ai cũng có thể kinh doanh ở nông thôn". 

Đọc E-paper

* Báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy chưa tới 1% doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn. Sau nhiều năm đổ tiền vào xây dựng nông thôn mới, theo ông, tại sao có con số thấp đến vậy?

- Việt Nam đã có nhiều năm xây dựng nông thôn mới, nhưng một tiêu chí chưa làm được là tạo ra các nguồn để phát triển sản xuất nhằm tăng thu nhập cho nông dân, trong đó có liên quan đến phát triển hợp tác xã, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp.

Cạnh đó, việc phát triển nông nghiệp, đặc biệt là ở các vùng thâm canh đang là vấn đề đặt ra do ô nhiễm môi trường và mật độ dân số vùng nông thôn tăng mạnh.

Tại đồng bằng sông Hồng, mật độ trung bình khoảng 1.000 người ở mỗi một làng và khoảng 3.000 người ở mỗi làng nghề. Xử lý vấn đề này, nước ta đang thiếu cả thể chế, tổ chức và công nghệ.

Bây giờ Nhà nước đầu tư lớn nhất là lĩnh vực thủy sản. Tiếp đến là cà phê, lúa gạo nhưng ở mảng này vẫn do hợp tác xã và hộ nông dân đầu tư. Tôi nghĩ, con số đầu tư vào nông nghiệp sẽ thay đổi nếu kết hợp giữa doanh nghiệp và hợp tác xã, trong đó hợp tác xã tự sản xuất, còn doanh nghiệp đầu tư vào khâu sau thu hoạch, chế biến và phân phối sản phẩm. Muốn vậy, phải có tầm nhìn rộng hơn để khuyến khích kinh doanh ở nông thôn.

* Doanh nghiệp không mặn mà đầu tư vào sản xuất nông nghiệp, theo ông, đâu là nguyên nhân chính?

- Thu hút đầu tư vào nông nghiệp phải nhìn vào cả chuỗi giá trị của nó. Đầu tư trực tiếp vào sản xuất ít do cản trở về đất đai.

Vingroup có thế mạnh về tài chính đã tự phát triển rau an toàn ở nhiều tỉnh trên diện tích từ 100 - 200 héc ta. Nhưng gần đây, Vingroup buộc phải thay đổi chiến lược, công bố nhu cầu muốn hợp tác với 1.000 hợp tác xã.

Theo tôi, muốn phát triển kinh tế nông nghiệp, phải thúc đẩy khả năng đầu tư và sáng tạo của nông dân, sau đấy mới tính đến việc đưa yếu tố bên ngoài vào.

* Kinh doanh ở môi trường nông thôn, yếu tố nào là cần nhất, thưa ông?

- Phải xem xét các yếu tố của môi trường kinh doanh ở nông thôn một cách đầy đủ. Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) có đánh giá hằng năm về môi trường kinh doanh nhưng chủ yếu tập trung vào công nghiệp, còn đánh giá ở các tỉnh lại chỉ ở đô thị và khu công nghiệp, không có đánh giá riêng về kinh doanh ở nông thôn.

Hiện nay, một số tỉnh có một số khu nông nghiệp công nghệ cao tương đối thành công như Lâm Đồng, Kon Tum, TP.HCM nhưng cũng chỉ là kinh doanh ở quy mô nhỏ, với các chính sách đặc biệt để doanh nghiệp có điều kiện phát triển, việc mở rộng vẫn chưa có chính sách cụ thể.

* Ông có tin rằng mô hình hợp tác xã có thể cải thiện được hiện trạng kinh doanh ở nông thôn hiện nay?

- Theo Luật Hợp tác xã, hợp tác xã cũng là doanh nghiệp. Tuy nhiên, vẫn có những rào cản nên hợp tác xã nông nghiệp khó phát triển. Đơn cử, hệ thống tín dụng chưa phù hợp với nhu cầu về tài chính cho sản xuất nông nghiệp. Dù đã có chính sách nhưng các hợp tác xã vẫn chưa được ngân hàng cho vay vốn vì ngại rủi ro.

Tín dụng cho sản xuất nông nghiệp của nước ta vẫn dựa trên tài sản thế chấp, chủ yếu là bất động sản. Tín dụng nông nghiệp khác tín dụng thông thường. Chẳng hạn, việc giao tiền "một cục" là không cần thiết, bởi doanh nghiệp nông nghiệp cần tiền theo chu kỳ sản xuất 6 tháng, 12 tháng hay 3 năm.

Cho vay tín dụng nông nghiệp ở các nước như Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan không dựa trên tài sản, đất đai. Các nước này có mô hình nông nghiệp đa dạng, thậm chí doanh nghiệp còn không phải là chủ sở hữu đất mà thuê lại. Ngân hàng căn cứ vào các dự án nông nghiệp khả thi để cho doanh nghiệp vay vốn, có chuyên gia ngân hàng hỗ trợ xây dựng dự án.

* Cám ơn ông!

>Kinh tế hợp tác xã và những điển hình đổi mới

>Thương mại điện tử nông thôn: Bùng nổ trong tương lai