Đề xuất xem xét giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội

Theo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi trở lên, không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng, sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Đối với người thuộc hộ nghèo hoặc hộ cận nghèo, ngưỡng tuổi được giảm xuống còn 70 tuổi trở lên. Chính sách này được thiết kế nhằm bảo đảm hỗ trợ cơ bản cho người cao tuổi không có thu nhập ổn định, góp phần mở rộng phạm vi bao phủ an sinh xã hội.

Tuy nhiên, theo cử tri tỉnh Quảng Ngãi, độ tuổi 75 vẫn là mức khá cao so với điều kiện thực tế, nhất là tại các vùng nông thôn, miền núi, nơi người dân lao động nặng nhọc, tuổi thọ trung bình thấp hơn mặt bằng chung. Vì vậy, cử tri đề nghị giảm ngưỡng tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội để chính sách sớm đến được với những người thực sự khó khăn.

Phản hồi kiến nghị này, Bộ Nội vụ cho biết trong những năm qua, Nhà nước đã nhiều lần điều chỉnh giảm độ tuổi và mở rộng đối tượng thụ hưởng trợ cấp xã hội đối với người cao tuổi, thể hiện rõ nỗ lực bảo đảm an sinh của Chính phủ.

Cụ thể, Nghị định 30/2002/NĐ-CP quy định người từ 90 tuổi trở lên được hưởng trợ cấp xã hội; sau đó, Nghị định 67/2007/NĐ-CP giảm xuống 85 tuổi; Nghị định 06/2011/NĐ-CP tiếp tục hạ còn 80 tuổi; đến Nghị định 20/2021/NĐ-CP, phạm vi được mở rộng thêm cho người từ 75 đến dưới 80 tuổi thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đặc biệt khó khăn.

Việc Luật BHXH 2024 quy định tuổi hưởng từ 75 tuổi trở lên (hoặc 70 tuổi đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo) đã thể hiện bước tiến tiếp theo trong mở rộng chính sách trợ giúp xã hội.

Tuy nhiên, Bộ Nội vụ nhấn mạnh rằng, việc tiếp tục giảm độ tuổi hưởng cần được cân nhắc kỹ trong bối cảnh ngân sách còn hạn chế, và phải phù hợp với lộ trình phát triển kinh tế - xã hội từng giai đoạn.

Theo Bộ Nội vụ, việc mở rộng đối tượng hoặc hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội không chỉ là vấn đề nhân đạo, mà còn liên quan trực tiếp đến tính bền vững tài chính của hệ thống an sinh quốc gia.

Cơ quan này cho rằng, mỗi lần điều chỉnh độ tuổi hoặc phạm vi thụ hưởng đều cần có nghiên cứu đánh giá tác động kinh tế - xã hội cụ thể, để tránh gây áp lực quá lớn lên ngân sách, đồng thời đảm bảo chính sách có thể được thực hiện lâu dài, ổn định.

Điều này cũng phù hợp với quy định tại khoản 3, Điều 21 của Luật BHXH 2024, trong đó nêu rõ: “Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách nhà nước từng thời kỳ”.

Như vậy, việc giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội có thể được thực hiện, nhưng cần dựa trên đề xuất của Chính phủ và sự chấp thuận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đảm bảo nguyên tắc thận trọng, khả thi và phù hợp với năng lực tài chính quốc gia.

Ngoài chính sách chung ở cấp quốc gia, Bộ Nội vụ cho biết Nghị định 76/2024/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định 20/2021/NĐ-CP) đã trao thêm thẩm quyền cho chính quyền địa phương trong việc điều chỉnh chính sách trợ giúp xã hội.

Theo đó, UBND cấp tỉnh có thể trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định mức trợ giúp xã hội cao hơn hoặc mở rộng đối tượng thụ hưởng nếu điều kiện kinh tế - xã hội địa phương cho phép.

Cơ chế này tạo sự chủ động và linh hoạt cho các địa phương, đặc biệt là những tỉnh, thành có khả năng ngân sách ổn định, giúp người cao tuổi được hưởng chính sách sớm hơn hoặc ở mức hỗ trợ cao hơn quy định chung.

Theo các chuyên gia, việc xem xét giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là bước đi phù hợp với xu thế dân số già hóa nhanh tại Việt Nam. Tuy nhiên, chính sách cần được thiết kế tổng thể, gắn với các chương trình bảo hiểm xã hội tự nguyện, trợ giúp người yếu thế và dịch vụ chăm sóc người cao tuổi.

Bộ Nội vụ khẳng định, trong thời gian tới, Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu và đánh giá tác động toàn diện, từ đó đề xuất lộ trình điều chỉnh phù hợp, bảo đảm bao phủ an sinh rộng hơn, nhưng vẫn duy trì được tính ổn định, bền vững của ngân sách nhà nước.

Việc hoàn thiện chính sách trợ cấp hưu trí xã hội không chỉ thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong bảo vệ người cao tuổi, mà còn góp phần xây dựng hệ thống an sinh xã hội toàn diện, hướng tới phát triển bao trùm và công bằng cho mọi công dân Việt Nam.