Đề xuất lộ trình ba giai đoạn chuyển đổi từ thuế khoán sang tự kê khai đối với hộ kinh doanh

Theo Viện Hàn lâm, việc dần xóa bỏ chế độ thuế khoán là xu hướng tất yếu, phù hợp với yêu cầu hiện đại hóa công tác quản lý tài chính công, bảo đảm nguyên tắc công bằng, minh bạch trong thu thuế, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực kinh tế tư nhân.

Tuy nhiên, trong báo cáo đánh giá tác động thủ tục hành chính, Viện cũng lưu ý về khả năng xảy ra tình trạng quá tải hệ thống khi hàng triệu hộ kinh doanh đồng loạt chuyển đổi trong giai đoạn đầu tiên (2025 - 2026).

Do đó, việc đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin và đào tạo đội ngũ hỗ trợ kỹ thuật là yếu tố then chốt. Đồng thời, chi phí tuân thủ quy định mới, ước tính dao động từ vài trăm nghìn đến hàng chục triệu đồng mỗi năm cũng cần được cân nhắc để có giải pháp hỗ trợ tài chính phù hợp.

Giai đoạn 1 (năm thứ 1 - 2): Chuẩn bị kỹ thuật và thí điểm

Trong giai đoạn này, Viện đề xuất Nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý liên quan, đồng thời cung cấp miễn phí phần mềm kế toán đơn giản, hóa đơn điện tử và tổ chức tập huấn kỹ năng ghi chép, kê khai thuế cho các hộ kinh doanh nhỏ.

Đối với các hộ ở vùng sâu, vùng xa, cần được hỗ trợ chi phí thiết bị đầu vào như máy tính bảng, kết nối Internet, và kinh phí đào tạo.

Giai đoạn 2 (năm thứ 2 - 4): Mở rộng áp dụng và hỗ trợ chuyển đổi

Việc áp dụng bắt buộc hình thức tự kê khai sẽ được mở rộng cho các hộ có doanh thu vượt ngưỡng nhất định, đi kèm chính sách ưu đãi như giảm 20 - 30% mức thuế trong năm đầu, hỗ trợ chi phí thuê kế toán và tiếp cận nguồn vốn tín dụng vi mô ưu đãi.

Cùng với đó, hệ thống quản lý thuế địa phương cần được nâng cấp, tích hợp các nền tảng kê khai, thanh toán và nộp thuế, đồng thời tiếp tục triển khai đào tạo kỹ năng tài chính số cho hộ kinh doanh.

Giai đoạn 3 (năm thứ 4 - 5): Chuẩn hóa và hoàn tất chuyển đổi

Giai đoạn cuối cùng nhằm chuẩn hóa và xóa bỏ hoàn toàn chế độ thuế khoán trên phạm vi toàn quốc. Các hộ kinh doanh sẽ được tích hợp vào hệ thống quản lý thuế quốc gia như doanh nghiệp nhỏ, được hỗ trợ công cụ kế toán điện tử tự động, đồng thời tiếp tục được hưởng ưu đãi thuế nếu chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp chính thức.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần có chính sách tài chính hỗ trợ các hộ kinh doanh ở vùng khó khăn, đồng thời thúc đẩy các chương trình bảo hiểm xã hội, tín dụng và đào tạo lao động để hỗ trợ quá trình chính thức hóa hoạt động kinh doanh.

Trước đề xuất của Viện Hàn lâm, Bộ Tài chính cho biết, theo Nghị quyết số 198/2025/QH15, kể từ ngày 01/01/2026, hình thức khoán thuế sẽ chính thức bị bãi bỏ.

Do vậy, Luật Quản lý thuế sửa đổi sẽ phải cập nhật nội dung liên quan đến phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh theo hướng chuyển sang cơ chế tự kê khai, phù hợp với đặc thù nhóm đối tượng này.

Viện Hàn lâm nhấn mạnh, để quá trình chuyển đổi đạt hiệu quả và hạn chế tối đa xáo trộn, việc xây dựng lộ trình theo từng giai đoạn, đồng thời ban hành các chính sách hỗ trợ kỹ thuật và tài chính phù hợp là điều kiện cần thiết nhằm bảo đảm tính khả thi trong thực tiễn.