Một số thương vụ thoái vốn tại các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) gần đây gây không ít bất ngờ khi đặt ra mức đấu giá khởi điểm cao gấp nhiều lần thị giá. Vì đâu có sự tự tin này và liệu kết quả thoái vốn của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước có thành công như mong đợi?
Giá trên trời?
Ngày 28/5/2019, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) thông báo về việc đấu giá cổ phần của Công ty CP Tư vấn Xây dựng điện 3 (HNX: TV3), theo đó Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ thoái hơn 4 triệu cổ phiếu TV3 tại mức khởi điểm 76.700 đồng/cổ phiếu, tương đương mức định giá 635 tỷ đồng cho toàn bộ cổ phần TV3. Đáng chú ý, mức giá khởi điểm trên cao hơn đến 87% so với thị giá 41.000 đồng vào ngày 29/5/2019 của mỗi cổ phiếu TV3.
Đến ngày 4/6/2019, EVN tiếp tục thông báo đấu giá hơn 11,3 triệu cổ phiếu của Công ty CP Tư vấn Xây dựng điện 4 (HNX: TV4) với giá khởi điểm 59.400 đồng/cổ phiếu tại HNX vào ngày 2/7/2019. Mức giá khởi điểm này cũng cao gấp hai lần so với thị giá gần 29.600 đồng trong cùng ngày.
Ngày 18/6/2019, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) đã phê duyệt phương án chuyển nhượng cổ phần tại Công ty CP Phân bón Miền Nam (SFG). Theo đó Vinachem sẽ đưa 13.915.000 cổ phần SFG, tương ứng 29,05% vốn điều lệ SFG ra bán đấu giá công khai tại Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM với giá khởi điểm 31.072 đồng/cổ phiếu, cao gần gấp đôi thị giá hiện tại quanh mức 16.600 đồng/cổ phiếu.
Việc xác định mức giá đấu khởi điểm cao như trên khiến không ít người bất ngờ, khi mà kết quả kinh doanh và định giá hiện tại của những doanh nghiệp (DN) trên không có gì nổi bật. Như tại TV3, kế hoạch lợi nhuận sau thuế 2019 chỉ đặt vỏn vẹn 16 tỷ đồng, tăng 11% so thực hiện 2018, hết quý I/2019 chỉ mới đạt 5% kế hoạch lợi nhuận. EPS 2018 chỉ đạt gần 1.900 đồng/cổ phiếu, giảm mạnh so với mức trên 3.000 đồng/cổ phiếu của ba năm trước đó, còn P/E là hơn 21 lần. Nếu sử dụng các con số doanh thu và lợi nhuận đã kiểm toán 2018, mức giá 76.700 đồng/cổ phiếu tương đương với các mức định giá TV3 theo P/E là gần 49 và P/B trên 6 lần.
Tương tự, kế hoạch lợi nhuận sau thuế 2019 của TV4 cũng chỉ có 25,3 tỷ đồng, tăng chưa đến 1% so với 2018, hết quý I/2019 chỉ mới đạt 8% kế hoạch lợi nhuận, EPS 2018 gần 1.600 đồng/cổ phiếu, không thay đổi nhiều so với ba năm trước đó, còn P/E là hơn 10 lần. Tại SFG, doanh thu và lợi nhuận năm 2018 đều giảm sút so với năm trước, trong đó lợi nhuận sau thuế đạt 66,5 tỷ đồng, giảm hơn 27%, riêng lợi nhuận quý I/2019 cũng chỉ đạt 2% kế hoạch năm.
Tự tin và kết quả?
Có nhiều lý do thúc đẩy các tập đoàn, tổng công ty nhà nước xác định mức giá đấu khởi điểm cao như vậy. Với hàng loạt vụ án bán rẻ tài sản công được khui ra và bị khởi tố gần đây, không ít lãnh đạo các DNNN “chùn tay” và không muốn bị đánh giá là thoái vốn với giá quá rẻ, nhất là khi đây lại là những DN đã niêm yết trên sàn và thị trường chứng khoán đang được dự báo sẽ sớm phục hồi trở lại.
Đơn cử như tại TV3 và TV4, hai DN trong ngành điện với ngành nghề kinh doanh chính là kiểm tra, phân tích, kiến trúc và tư vấn kỹ thuật có liên quan, thì với triển vọng ngành điện đang rất tốt với định hướng mở cửa thị trường phát điện cạnh tranh, theo đó giúp giá cổ phiếu nhiều DN ngành điện trên sàn gần đây tăng mạnh, nên cũng tạo ra hiệu ứng cho các cổ phiếu ngành điện còn lại.
Thứ hai là một số thương vụ thoái vốn nhà nước gần đây đạt được thành công dù giá khởi điểm đặt ra ở mức rất cao, khiến các DNNN tự tin và kỳ vọng hiệu ứng tương tự sẽ tiếp diễn. Những Vinamilk, Sabeco, VCG đã quá thành công trước đó, hay gần đây là tại Cao su Sao Vàng (SRC), dù Vinachem đưa ra mức khởi điểm cao gần gấp đôi thị giá nhưng việc thoái vốn tại SRC vẫn diễn ra thành công.
Tuy nhiên, yếu tố giúp thương vụ tại SRC thành công là do DN này hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực săm lốp, nhưng sở hữu quỹ đất sản xuất kinh doanh, thương mại, khu công nghiệp khá lớn và trong đó không ít là đất vàng. Hiện tại SRC đang có đến 212.538m2 đất khu công nghiệp tại KCN Châu Sơn, đất kinh doanh tại Đà Nẵng, Thái Bình, Vĩnh Phúc, đất văn phòng thương mại tại Hà Nội, TP.HCM.
Một ví dụ khác là tại Công ty CP Công nghiệp Hóa chất Đà Nẵng (UPCOM: DCI), Vinachem sẽ bán đấu giá 900.411 cổ phần, tương đương với 37,32% vốn điều lệ vào ngày 10/7/2019 tới đây, với mức giá 113.700 đồng/cổ phiếu, gấp hơn 40 lần thị giá cổ phiếu DCI, hiện chỉ đang ở mức 2.800 đồng/cổ phiếu và hoàn toàn không có thanh khoản. Nguyên nhân là do DCI đang quản lý, sử dụng 4 khu đất trung tâm tại TP. Đà Nẵng với diện tích hơn 16ha.
Tuy nhiên, với những DN không sở hữu đất vàng thì việc xác định mức giá thoái vốn quá “chát” như vậy là không mang lại sự hấp dẫn, như phiên đấu giá tại Cao su Đà Nẵng (DRC) - một DN anh em của SRC tại Vinachem gần đây đã không thành công. Hay như tại TV3, mới đây ngày 19/6/2019, HNX đã có thông báo về việc hủy tổ chức bán đấu giá cổ phần công ty này dự kiến diễn ra vào ngày 25/6/2019, do hết thời hạn đăng ký và đặt cọc nhưng không có nhà đầu tư nào đăng ký tham gia.
Đối với TV4, trước khi có thông tin về việc thoái vốn, giá cổ phiếu TV4 đã tăng gần gấp đôi từ quanh 16.000 đồng/cổ phiếu lên gần hơn 31.000 đồng/cổ phiếu, nhưng sau khi có thông báo về mức giá khởi điểm đấu giá thì giá cổ phiếu TV4 đã lao dốc từ đó đến nay, hiện chỉ còn 21.800 đồng/cổ phiếu, giảm 31% từ đỉnh.
Diễn biến tương tự cũng xảy ra ở SFG. Sau khi lập đỉnh cao ở mốc trên 18.500 đồng/cổ phiếu vào ngày 13/6/2019, giá cổ phiếu SFG liên tiếp giảm kể từ đó đến nay, với hai phiên giảm sàn liên tiếp ngày 19 và 20/6/2019, về mức 14.300 đồng/cổ phiếu. Có vẻ như nỗi lo ngại về khả năng thoái vốn không thành công do xác định mức giá khởi điểm quá cao đã khiến nhiều nhà đầu tư từ bỏ cơ hội đầu tư “ăn theo” hiệu ứng thoái vốn này.
Một số thương vụ thoái vốn nhà nước gần đây cũng đạt được thành công dù giá khởi điểm đặt ra ở mức rất cao, khiến các DNNN tự tin và kỳ vọng hiệu ứng tương tự sẽ tiếp diễn.