Chuối Việt Nam dẫn đầu thị phần tại Trung Quốc

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), 6 tháng đầu năm 2025, chuối đạt kim ngạch xuất khẩu 233 triệu USD, tăng gần 55% so với cùng kỳ năm 2024, đứng thứ 3 trong nhóm trái cây xuất khẩu, sau sầu riêng và thanh long.

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký VINAFRUIT cho biết, chuối Việt Nam đang tăng sức cạnh tranh tại nhiều thị trường châu Á, đặc biệt là Nhật Bản và Trung Quốc. Có ba yếu tố chính: chất lượng và giá cả cạnh tranh so với chuối Philippines, lợi thế logistics, và giống chuối kháng bệnh héo rũ Panama - căn bệnh nguy hiểm đang đe dọa nhiều vùng trồng trên thế giới.

Tại Trung Quốc, chuối Việt Nam đã vượt Philippines để chiếm gần 50% thị phần nhập khẩu nhờ cải thiện chất lượng, mẫu mã và lợi thế vận chuyển, trong khi chuối Philippines giảm sản lượng vì mưa bão, dịch bệnh và khó khăn logistics. Năm 2024, xuất khẩu chuối đạt 378 triệu USD và được kỳ vọng sớm gia nhập “câu lạc bộ tỷ USD”.

Chuối là loại trái cây ưa chuộng tại Trung Quốc, thường dùng làm món tráng miệng và nguyên liệu chế biến bánh, mứt. Tại Nhật Bản, lợi thế còn đến từ thuế nhập khẩu đang ở mức 5,4% và sẽ về 0% vào năm 2028 theo CPTPP, mở rộng cơ hội cho nông sản Việt tại thị trường khó tính này.

Dù dư địa thị trường lớn, ông Nguyên nhấn mạnh, chất lượng và sản lượng ổn định là yếu tố quyết định. Nhật Bản yêu cầu tiêu chuẩn rất cao về chất lượng và an toàn thực phẩm. Còn với Trung Quốc, cần tránh vụ thu hoạch nội địa rơi vào tháng 7-10 để giữ lợi thế cạnh tranh.

Các doanh nghiệp cho rằng kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật là yếu tố bắt buộc, không chỉ với Nhật, Hàn Quốc mà cả Trung Quốc. Chỉ cần mức dư lượng gần ngưỡng tối đa cho phép, khách hàng sẽ phản hồi ngay. Vì vậy, sản xuất cần áp dụng công nghệ cao, duy trì tiêu chuẩn thống nhất từ giống, canh tác đến truy xuất nguồn gốc.

Ông Phạm Quốc Liêm - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Unifarm, chia sẻ: nhiều nhà sản xuất hiện nay áp dụng linh hoạt VietGAP, GlobalGAP hoặc tiêu chuẩn riêng từng thị trường, nhưng Unifarm chọn hướng thống nhất quy trình để đảm bảo chất lượng đồng đều. Năm 2024, chuối mang về 378 triệu USD, tương ứng khoảng 2.400 USD/ha. Ông Liêm kỳ vọng ngành chuối có thể đạt 4 tỷ USD trong tương lai nếu sản xuất quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao và giữ vững chất lượng.

Bên cạnh yếu tố kinh tế, ông Liêm nhấn mạnh cần chú ý đến sức khỏe người tiêu dùng và môi trường để gia tăng lợi thế tại các thị trường khó tính như EU và Nhật Bản.

Hiện phần lớn chuối Việt Nam được xuất khẩu tươi sang Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và một số nước Trung Đông. Các sản phẩm chế biến như chuối sấy, chuối ép, bánh chuối, rượu chuối hay bột chuối xanh - vốn có giá trị cao vẫn ở quy mô nhỏ lẻ.

Bên cạnh đó, tiềm năng từ phụ phẩm chuối như thân, lá, xơ… cũng rất lớn. Việc phát triển song song thị trường chuối tươi và sản phẩm chế biến, cùng khai thác tối đa giá trị phụ phẩm, sẽ giúp nâng cao giá trị gia tăng, giảm áp lực tiêu thụ quả tươi và tăng sức cạnh tranh cho ngành hàng này.

Với vị thế dẫn đầu tại thị trường Trung Quốc, lợi thế logistics và chất lượng ngày càng cải thiện, chuối Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá để tiến đến mục tiêu xuất khẩu tỷ USD.