Chỉ tiếp tục xây dựng đề án sáp nhập, đổi tên tỉnh, xã khi có từ 50% hộ dân tán thành

Theo Nghị định, đề án sáp nhập hoặc đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã chỉ được tiếp tục hoàn thiện khi có từ 50% trở lên tổng số hộ gia đình trên địa bàn tán thành. Đây được xem là điểm mới quan trọng, nhằm bảo đảm tính dân chủ, minh bạch và sự đồng thuận xã hội trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính.

Đối với các đề án liên quan đến đơn vị hành chính cấp tỉnh, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức lấy ý kiến nhân dân tại toàn bộ các đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc. Trường hợp đề án liên quan đến đơn vị hành chính cấp xã, việc lấy ý kiến được thực hiện trong phạm vi chính đơn vị hành chính cấp xã đó.

Hình thức lấy ý kiến chủ yếu là phát phiếu lấy ý kiến đến từng hộ gia đình theo mẫu thống nhất. Bên cạnh đó, Nghị định khuyến khích các địa phương áp dụng hình thức lấy ý kiến điện tử thông qua cổng thông tin điện tử, các nền tảng số hoặc hệ thống viễn thông hợp pháp, phù hợp với điều kiện thực tiễn.

UBND cấp tỉnh có thể trực tiếp tổ chức phát phiếu hoặc giao UBND cấp xã quyết định hình thức thực hiện cụ thể, bảo đảm thuận tiện, hiệu quả và đúng quy định pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Sau khi xây dựng dự thảo đề án, UBND cấp tỉnh gửi văn bản, tài liệu và mẫu phiếu lấy ý kiến đến UBND cấp xã để tổ chức triển khai theo từng thôn, tổ dân phố. Trong thời hạn 60 ngày, UBND cấp xã phải hoàn thành việc lấy ý kiến nhân dân.

Chậm nhất 5 ngày làm việc kể từ khi kết thúc lấy ý kiến, UBND cấp xã có trách nhiệm tổng hợp, lập báo cáo kết quả và gửi HĐND cùng cấp, UBND cấp tỉnh; đồng thời công khai trên trang, cổng thông tin điện tử của địa phương. Với các xã không tổ chức HĐND, báo cáo được gửi trực tiếp về UBND cấp tỉnh.

UBND cấp tỉnh sau đó tổng hợp kết quả chung và gửi HĐND cùng cấp, Cổng thông tin điện tử Chính phủ, đồng thời công bố công khai để người dân theo dõi.

Nghị định 321 quy định rõ, chỉ khi kết quả lấy ý kiến đạt từ 50% trở lên số hộ gia đình tán thành, cơ quan xây dựng đề án mới được tiếp tục hoàn thiện hồ sơ và trình HĐND có thẩm quyền xem xét, cho ý kiến. Báo cáo kết quả lấy ý kiến phải nêu đầy đủ số hộ trên địa bàn, số hộ tham gia, số hộ đồng ý, không đồng ý và các ý kiến khác (nếu có).

Kinh phí tổ chức lấy ý kiến nhân dân do ngân sách nhà nước bảo đảm, theo phân cấp quản lý ngân sách hiện hành.

Việc ban hành Nghị định 321/2025/NĐ-CP được đánh giá là bước hoàn thiện quan trọng về thể chế, góp phần nâng cao vai trò giám sát và tham gia của người dân trong các quyết sách liên quan trực tiếp đến tổ chức đơn vị hành chính, phù hợp với yêu cầu quản trị hiện đại và tinh thần dân chủ ở cơ sở.