“Vương giả chi quả”

Long nhãn (còn gọi nhãn cùi, nhãn nhục) có giá trị kinh tế cao, thường được đóng hộp để xuất khẩu. Nhãn lồng dùng làm long nhãn thường là loại nhãn nước, cơm dày. Ở nước ta, nhiều người ưa thích nhãn lồng vì độ ngọt đậm và mùi thơm dễ chịu.

Bởi vậy mà người ta nâng niu trái cây này như một thức ẩm thực dành cho vua chúa: “Vương giả chi quả”. Theo y học cổ truyền, long nhãn không những là thức ăn ngon mà còn là một vị thuốt tốt, có tác dụng bồi bổ cơ thể, dưỡng huyết, an thần, thêm trí nhớ, chữa suy nhược thần kinh, mệt mỏi, kém ngủ, hay quên, hoảng hốt.

Tuy nhiên, để có được long nhãn ngon, dùng làm thuốc tốt, phải chế biến đúng cách và hợp vệ sinh. Ở phạm vi gia đình, với số lượng ít, nhãn để nguyên cả chùm, bỏ quả bị sâu, thối, nứt, nhúng vào nước sôi khoảng 1 - 2 phút (để lâu quả sẽ bị nứt), sau đó lấy ra phơi nắng hoặc sấy nhẹ, bóc vỏ, lấy cơm nhãn đem phơi nắng hoặc sấy đến khi cầm không dính tay, cơm nhãn rời từng cái là được (khi phơi phải tránh bụi bẩn, ruồi nhặng).

Sản xuất công nghiệp thì theo quy trình: Đem nhãn sấy trên than củi ở nhiệt độ 35 - 40oC đến khi cầm quả lắc nghe có tiếng lọc cọc ở trong là được. Sau đó, bóc cơm nhãn nhẹ tay, tránh làm nát vụn, trãäi mỏng cơm nhãn trên nong sạch, đem sấy ở nhiệt độ 30-35oC cho đến khô. Cứ khoảng 10kg nhãn tươi là ta có thể thu được 1-1,2kg long nhãn.

Long nhãn đạt yêu cầu phải dày, khô bóng, dẻo, mềm, sờ không dính tay, có màu cánh gián hoặc nâu sẫm, ngọt đậm và có mùi thơm. Có thể làm một số bài thuốc đơn giản từ long nhãn như sau: Để bồi bổ cơ thể, long nhãn 100g, táo tàu 50g, giã nhỏ ngâm với 500ml rượu 40oC (càng lâu càng tốt). Ngày uống 2 - 3 chén nhỏ trước bữa ăn, có thể thêm đương quy, thục địa, tang thầm.

Theo bài thuốc “Nhị long ẩm” của Hải Thượng Lãn Ông, long nhãn và cao ban long mỗi thứ một nửa, sắc long nhãn với nước rồi thái mỏng cao ban long cho vào. Đun nóng cho tan, để nguội, mỗi lần dùng 10g uống vào lúc sáng sớm và trước khi đi ngủ. Giúp bổ tâm, an thần: 100g long nhãn giã nhuyễn, trộn với 100g bột hạt sen, cho mật ong vừa đủ để thành một khối bột dẻo, vo tròn viên bằng hạt đỗ xanh. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 12g.