Việt Nam quyết tâm dập tắt vi phạm IUU, hướng tới xuất khẩu thủy sản bền vững

Trước tình hình một số vụ vi phạm IUU vẫn tái diễn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Công điện số 198/CĐ-TTg, yêu cầu các bộ, ngành và địa phương ven biển triển khai quyết liệt Tháng cao điểm chống khai thác IUU.

Công điện nhấn mạnh, Việt Nam đã đạt tiến bộ đáng kể trong công tác chống khai thác IUU, từ việc kiểm soát tàu cá chặt chẽ hơn, đến truy xuất nguồn gốc thủy sản minh bạch hơn. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận nhỏ ngư dân và doanh nghiệp vi phạm, gây ảnh hưởng tới uy tín quốc gia và tiến trình gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC).

Thủ tướng yêu cầu các cấp, các ngành coi công tác chống IUU là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên, gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả thực hiện. Chính phủ kiên quyết “tuyên chiến” với mọi hành vi khai thác hải sản trái phép, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, bao che, hoặc thiếu trách nhiệm trong quản lý.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì rà soát, hoàn thiện Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 38/2024/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, trình Chính phủ ban hành trước ngày 25/10/2025.

Bộ cũng được giao hướng dẫn triển khai đồng bộ hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT), hoàn thành trước ngày 15/11/2025, nhằm đảm bảo việc theo dõi, xác thực sản phẩm thủy sản từ khai thác đến chế biến, xuất khẩu được thực hiện minh bạch, chính xác và có thể kiểm chứng quốc tế.

Đồng thời, Bộ sẽ thiết lập kênh phối hợp với các tổ chức nghề cá khu vực và quốc gia để xác minh thông tin về tàu cá, giấy phép khai thác và hoạt động chuyển tải. Các địa phương phải bố trí đủ nhân lực, kinh phí, thiết bị kỹ thuật để giám sát, đối chiếu dữ liệu tại cảng cá, nhà máy chế biến và khâu xuất khẩu.

Những giải pháp này được kỳ vọng khắc phục triệt để tình trạng tàu “hai quốc tịch”, tránh rủi ro hàng hóa bị từ chối nhập khẩu, đồng thời củng cố niềm tin của thị trường châu Âu và quốc tế đối với thủy sản Việt Nam.

Theo Công điện, Bộ Quốc phòng được giao triển khai hệ thống kiểm soát tàu cá và thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên toàn bộ vùng biển Việt Nam, hoàn thành trước ngày 30/10/2025.

Cùng thời điểm này, Tập đoàn Viettel sẽ đưa vào vận hành hệ thống cảnh báo mất kết nối VMS và nhật ký điện tử e-logbook, giúp phát hiện sớm tàu mất tín hiệu, cảnh báo vi phạm và hỗ trợ lực lượng chức năng xử lý kịp thời.

Bên cạnh đó, các hệ thống dữ liệu giám sát tàu cá sẽ được liên thông giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tạo nền tảng quản lý thống nhất và hỗ trợ truy xuất nhanh các trường hợp vi phạm.

Để bảo đảm tính răn đe và duy trì hình ảnh quốc gia có trách nhiệm, Bộ Công an được giao kiểm soát tàu cá xuất nhập bến, điều tra và xử lý nghiêm các hành vi xâm phạm vùng biển nước ngoài.

Cùng với đó, Bộ Ngoại giao phối hợp với các cơ quan chức năng nước sở tại để xác minh, thu thập bằng chứng và hỗ trợ xử lý triệt để các vụ việc ngư dân Việt Nam bị bắt giữ, đồng thời cung cấp thông tin chi tiết cho các cơ quan trong nước để tiến hành xử lý theo đúng quy định pháp luật.

Những biện pháp này giúp Việt Nam chủ động, minh bạch trong quan hệ quốc tế, đồng thời thể hiện nỗ lực hợp tác toàn cầu trong quản lý nghề cá và bảo vệ tài nguyên biển.

Thủ tướng yêu cầu các địa phương ven biển hoàn thành việc đánh dấu, sơn biển số cho 100% tàu cá đăng ký, đồng thời xây dựng chính sách chuyển đổi nghề phù hợp, giúp ngư dân ổn định thu nhập, giảm phụ thuộc vào khai thác truyền thống.

Các tỉnh, thành phố cần nâng cấp thiết bị giám sát hành trình (VMS), duy trì kết nối liên tục 24/24, đồng thời khuyến khích ngư dân tham gia chuỗi cung ứng thủy sản hợp pháp, truy xuất rõ ràng, thân thiện môi trường.

Theo các chuyên gia, việc kết hợp chính sách quản lý nghiêm ngặt với hỗ trợ sinh kế cho ngư dân là yếu tố quyết định giúp Việt Nam xây dựng nghề cá hiện đại, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế.

Chiến dịch cao điểm chống khai thác IUU được xem là bước đi mạnh mẽ thể hiện quyết tâm chính trị của Việt Nam trong việc gỡ bỏ “thẻ vàng” của EC và bảo vệ hình ảnh quốc gia có nghề cá bền vững.

Việc áp dụng các giải pháp đồng bộ - từ hoàn thiện thể chế, ứng dụng công nghệ giám sát, phối hợp quốc tế đến hỗ trợ sinh kế ngư dân không chỉ hướng tới mục tiêu tuân thủ quy định toàn cầu, mà còn mở rộng cơ hội xuất khẩu thủy sản Việt Nam vào các thị trường cao cấp, đặc biệt là Liên minh châu Âu.