Việt Nam khẳng định vai trò đối tác toàn cầu: Từ hợp tác với BRICS đến đàm phán thương mại với Mỹ và ứng phó thách thức xuất khẩu

Trong đó, nổi bật là cam kết tích cực của Việt Nam khi chính thức trở thành đối tác của Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS), kết quả bước đầu của vòng đàm phán thương mại song phương với Mỹ, cùng các giải pháp ứng phó kịp thời trước tình trạng thiếu container, tăng giá cước vận tải biển và căng thẳng địa chính trị toàn cầu.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng nhấn mạnh, việc Việt Nam trở thành đối tác BRICS thể hiện tinh thần chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng và hiệu quả. Là đối tác, Việt Nam sẵn sàng phối hợp cùng các nước thành viên BRICS và cộng đồng quốc tế thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực trọng tâm như thương mại, đầu tư, kết nối hạ tầng, khoa học công nghệ, giao lưu nhân dân, phát triển bền vững và ứng phó với các thách thức toàn cầu.

Bà Hằng cho biết, Việt Nam cũng mong muốn kết nối chương trình hợp tác của BRICS với các cơ chế đa phương khác, đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển tại khu vực và trên thế giới.

Trên tinh thần đó, Việt Nam tiếp tục khẳng định chính sách đối ngoại nhất quán: độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.

Trước đó, ngày 14/6, liên quan thông tin Brazil công bố Việt Nam là nước đối tác BRICS, Bộ Ngoại giao cũng đã xác nhận và nhấn mạnh: Việt Nam mong muốn thông qua hợp tác với BRICS góp phần nâng cao vai trò và tiếng nói của các nước đang phát triển, thúc đẩy chủ nghĩa đa phương bao trùm, toàn diện và dựa trên luật pháp quốc tế.

Về quan hệ kinh tế - thương mại song phương, bà Phạm Thu Hằng cũng thông tin thêm về vòng đàm phán thứ ba Hiệp định song phương về thương mại đối ứng giữa Việt Nam và Mỹ, diễn ra tại Washington D.C. từ ngày 9 - 12/6. Trong bốn ngày làm việc, hai bên đã đạt được nhiều tiến bộ thực chất, thu hẹp khoảng cách trong tất cả các lĩnh vực đàm phán.

Phía Mỹ đánh giá cao thiện chí và nỗ lực của Việt Nam, ghi nhận các đề xuất, quan tâm từ phía Việt Nam như một cơ sở quan trọng để tiếp tục thảo luận.

Đoàn Việt Nam cũng thể hiện quyết tâm thúc đẩy một mối quan hệ thương mại cân bằng, bền vững, vì lợi ích thiết thực của người dân và doanh nghiệp hai nước. Hai bên thống nhất giao cấp kỹ thuật tiếp tục trao đổi, sớm đạt được thỏa thuận phù hợp với điều kiện và kỳ vọng song phương.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang theo dõi sát tình hình liên quan đến quy trình cấp thị thực du học sinh quốc tế của Mỹ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao bày tỏ hy vọng việc xin thị thực sẽ được nối lại thuận lợi, đáp ứng đúng nguyện vọng chính đáng của học sinh, sinh viên Việt Nam.

Liên quan đến tình hình xuất khẩu, tại cuộc họp báo quý II của Bộ Công Thương diễn ra cùng ngày, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết hoạt động xuất khẩu của Việt Nam đang chịu nhiều tác động từ chính sách thuế đối ứng của Mỹ, biến động thị trường Trung Quốc và xung đột tại Trung Đông.

Từ ngày 2/4, Mỹ công bố áp thuế đối ứng với một số quốc gia, trong đó có Trung Quốc. Tuy nhiên, đến ngày 9/4, Mỹ đã quyết định tạm hoãn áp dụng trong 90 ngày, tạo điều kiện cho các bên tiếp tục đàm phán. Riêng với Trung Quốc, mức thuế cao nhất từng được đề xuất là 145%, nhưng sau thỏa thuận ngày 12/5, đã được điều chỉnh xuống còn 30%. Việc này dẫn đến sự gia tăng đột biến trong hoạt động xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ, làm áp lực logistics tăng mạnh, kéo theo tình trạng thiếu container và giá cước vận tải biển tăng cao tại toàn khu vực.

Theo ông Hải, giá cước một container 40 feet từ châu Á sang bờ Tây Mỹ đã tăng từ mức 2.500 - 3.000 USD lên đến 4.000 USD hoặc hơn. Thiếu container cục bộ hiện không chỉ diễn ra tại Trung Quốc mà còn ảnh hưởng đến Việt Nam, Thái Lan, Malaysia và Indonesia. Mặc dù tình hình ở Việt Nam chưa đến mức nghiêm trọng như thời điểm đỉnh dịch COVID-19, nhưng đã có một số địa phương ghi nhận khó khăn trong vận chuyển.

Đặc biệt, xung đột leo thang giữa Israel và Iran khiến một số tuyến vận tải biển quốc tế phải thay đổi lộ trình, tránh eo biển quan trọng và đi vòng qua châu Phi, làm tăng đáng kể thời gian và chi phí vận chuyển, ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu từ Việt Nam sang châu Âu và bờ Đông Mỹ.

Trước các biến động này, Bộ Công Thương khuyến cáo doanh nghiệp cần cập nhật sát tình hình, phối hợp chặt chẽ với đối tác để điều chỉnh điều khoản vận chuyển, đồng thời cân nhắc sử dụng tuyến đường sắt liên vận sang châu Âu như một phương án thay thế khả thi. Cơ quan quản lý cũng đang theo dõi sát tình hình logistics để có biện pháp hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp.

Về dài hạn, Bộ Công Thương cho biết đang tiến hành sơ kết chiến lược xuất nhập khẩu giai đoạn 2021 - 2030 để đánh giá toàn diện và đề xuất điều chỉnh phù hợp.

Dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực về kim ngạch và tốc độ tăng trưởng, song vẫn tồn tại các vấn đề cần điều chỉnh như mất cân đối cán cân thương mại tại các thị trường trọng điểm như nhập siêu lớn từ Trung Quốc, trong khi xuất siêu mạnh sang Mỹ và EU. Việc điều chỉnh chiến lược để đảm bảo cân bằng thương mại bền vững đang được xem là nhiệm vụ quan trọng trong giai đoạn tới.