Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu ý kiến về dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp

Ý kiến trên được nêu ra tại phiên họp sáng 7/10 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Cần làm rõ những nội dung luật hiện hành còn phù hợp với thực tế

Trình bày tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn đã nêu rõ sự cần thiết ban hành Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Cụ thể, Thứ trưởng cho rằng, thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp, Chính phủ trình dự án Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp thay thế Luật số 69/2014/QH13 là cần thiết.

Trong đó, đối tượng áp dụng khi xây dựng chính sách đã xác định “doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư khác” là doanh nghiệp có vốn đầu tư trên 50% vốn điều lệ của doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư trực tiếp 100% vốn điều lệ.

Trong quá trình nghiên cứu, để đảm bảo thống nhất với nguyên tắc nhà nước quản lý theo dòng vốn đầu tư và theo đúng phần vốn góp tại doanh nghiệp, trên cơ sở ý kiến đề nghị của các doanh nghiệp, các Bộ, ngành, đơn vị có liên quan, Chính phủ thống nhất dự thảo Luật không đưa đối tượng doanh nghiệp có vốn nhà nước đầu tư khác vào trong phạm vi điều chỉnh của Luật và giao cho doanh nghiệp có vốn đầu tư của nhà nước chịu trách nhiệm.

Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, Dự án Luật còn nhiều nội dung, chính sách mới cần tiếp tục đánh giá tác động kỹ lưỡng để đảm bảo chất lượng dự án Luật. Vì vậy, để khẩn trương tháo gỡ, sửa đổi các vướng mắc về quy định pháp lý gây cản trợ hoạt động hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách thống nhất trình Quốc hội xem xét dự án Luật này tại Kỳ họp thứ 8.

Mặt khác, một số ý kiến cho rằng để bảo đảm căn cứ chính trị, đề nghị chưa trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8 cho đến khi hoàn thành việc tổng kết Nghị quyết số 12-NQ/TW. Có ý kiến đề nghị chỉ sửa đổi, bổ sung những quy định đang tồn tại, vướng mắc và những vấn đề phát sinh trong thực tiễn, không nên thay thế toàn bộ Luật số 69.

Xuất phát từ những vấn đề trên, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng việc sửa đổi Luật phải trên tinh thần cụ thể hoá đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về thay đổi cơ cấu lại, phát triển doanh nghiệp nhà nước có vốn nhà nước; tách bạch, phân định rõ chức năng, chủ sở hữu tài sản vốn nhà nước với chức năng quản lý vốn nhà nước đối với mỗi loại hình doanh nghiệp, chức năng quản trị kinh doanh doanh nghiệp; đảm bảo nguyên tắc nhà nước không can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh, quản trị doanh nghiệp, tăng cường phân cấp phân quyền.

Đồng thời, cần tiến hành rà soát, tách bạch những nội dung Quốc hội quy định, nội dung Chính phủ quy định để đảm bảo tính đồng bộ của các quy định tại dự thảo Luật với hệ thống pháp luật, nhất là các luật có liên quan như Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Xây dựng.

Cùng với đó, làm rõ những nội dung luật hiện hành còn phù hợp với thực tế, có tác động tích cực đến sự phát triển của doanh nghiệp có vốn nhà nước có tiếp tục được giữ lại hay không. Từ đó, làm rõ dự thảo Luật đã xử lý hết dứt điểm hay một phần các vướng mắc tại Luật hiện hành, các khó khăn, vướng mắc, các vấn đề phát sinh trong thực tiễn trong thời gian qua liên quan đến vốn đầu tư nhà nước tại doanh nghiệp.

Cần điều chỉnh nhiều nội dung, chính sách để tránh tạo khoảng trống pháp lý

Cũng nêu ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá đây là dự án Luật khó và chỉ ra rằng, dự thảo Luật thay thế toàn bộ bố cục, cách tiếp cận, điều chỉnh rất nhiều nội dung cụ thể, bổ sung nhiều quy định mới so với Luật số 69/2014/QH13, trong đó có nhiều nội dung quy định hạn chế hơn đối với hoạt động của các doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ từ trên 50% đến 100% vốn điều lệ.

Thế nhưng hiện cơ quan soạn thảo vẫn chưa có báo cáo giải trình về lý do nội dung sửa đổi, bổ sung, thay thế và đánh giá tác động các nội dung sửa đổi này tới hoạt động của doanh nghiệp, chưa thiết kế hết các chi tiết và quy định chuyển tiếp.

Đáng chú ý, vấn đề về đối tượng áp dụng bao gồm doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ từ trên 50% đến dưới 100% vốn điều lệ được quy định tại Điều 2 dự thảo Luật là không phù hợp.

Nguyên nhân là do khác với với các doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, nhà nước không nắm quyền kiểm soát tuyệt đối các doanh nghiệp trên 50% vốn điều lệ mà đóng vai trò là cổ đông, là thành viên góp vốn. Việc quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp được thực hiện thông qua việc có ý kiến để người đại diện chủ sở hữu vốn biểu quyết, quyết định tại cuộc họp Hội đồng quản trị, hội đồng thành viên, đại hội cổ đông mà không quản lý trực tiếp đối với pháp nhân của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, đây không phải là luật về doanh nghiệp nhà nước mà là luật quản lý đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

“Do đó, quy định tại dự thảo Luật đang tạo ra khoảng trống pháp lý đối với các doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ - đang là đối tượng áp dụng của Luật số 69/2014/QH13, đặc biệt là các doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ từ trên 36 % đến 50% vốn điều lệ nhà nước có quyền phủ quyết theo quy định của doanh nghiệp. Đồng thời, thiếu vắng các quy định pháp luật điều chỉnh việc quản lý vốn nhà nước tại các tổ chức kinh tế, tổ chức tài chính thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật chuyên ngành có vốn đầu tư của Nhà nước nắm quyền kiểm soát”, Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết.

Chính vì vậy, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị nghiên cứu, cân nhắc việc bổ sung đối tượng này để bảo đảm tính bao quát các trường hợp có vốn đầu tư nhà nước; quản lý, kiểm tra, giám sát chặt chẽ nguồn lực nhà nước tại doanh nghiệp, tránh nguy cơ thất thoát, lãng phí và tránh tạo khoảng trống pháp lý.

Trong đó cần cụ thể hóa yêu cầu tại Nghị quyết số 12-NQ/TW về tiếp tục cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước. Trong đó có yêu cầu nhà nước thực hiện đầy đủ trách nhiệm quyền chủ sở hữu đối với doanh nghiệp nhà nước, cổ phần, vốn góp của nhà nước tại doanh nghiệp thực sự đóng vai trò là nhà đầu tư, chủ sở hữu bình đẳng về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm với các nhà đầu tư trong doanh nghiệp.

Đồng quan điểm với Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng nhấn mạnh một số yêu cầu đối với dự án Luật này. Đó là Nhà nước không can thiệp trực tiếp vào hoạt động sản xuất kinh doanh, quản trị của doanh nghiệp; cắt giảm, đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính, hạn chế cơ chế xin – cho; tăng cường phân cấp, phân quyền, xử lý triệt để những vướng mắc hiện nay; tách chức năng quản lý chủ sở hữu với chức năng quản lý nhà nước đúng tinh thần Nghị quyết số 12-NQ/TW, giảm các quy định quá chi tiết.