Tòa án liên bang Mỹ chặn chính sách thuế quan của Tổng thống Trump‎

Đây là một đòn giáng mạnh vào chính sách “Nước Mỹ trên hết” mà ông Trump theo đuổi nhằm tái định hình quan hệ thương mại toàn cầu thông qua các hàng rào thuế quan khắt khe. Các mức thuế này từng khiến thị trường tài chính toàn cầu biến động mạnh khi được công bố ngày 2/4/2025, với mức cơ bản là 10%, thậm chí cao hơn đối với Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU), Canada và Mexico.

Ba thẩm phán trong hội đồng xét xử nhận định rằng IEEPA không trao cho Tổng thống quyền đơn phương áp đặt thuế lên hàng hóa từ gần như mọi quốc gia, đồng thời khẳng định mọi diễn giải cho rằng đạo luật này cho phép hành pháp toàn quyền thuế quan là vi hiến.

Phản ứng trước phán quyết, Nhà Trắng tuyên bố sẽ kháng cáo ngay lập tức. Kush Desai - người phát ngôn của Tổng thống nhấn mạnh: “Tổng thống Trump cam kết đặt lợi ích nước Mỹ lên hàng đầu và sẽ sử dụng mọi công cụ quyền lực hành pháp để ứng phó với cuộc khủng hoảng thương mại hiện nay”.

Cố vấn cấp cao Stephen Miller đăng tải trên mạng xã hội, gọi đây là một “cuộc đảo chính tư pháp” và cảnh báo về sự can thiệp ngày càng sâu của ngành tư pháp vào chính sách điều hành quốc gia.

Chính quyền Mỹ từng lý giải rằng thâm hụt thương mại và tình trạng buôn bán ma túy qua biên giới là những “mối đe dọa bất thường và nghiêm trọng”, đủ điều kiện để áp dụng IEEPA. Tuy nhiên, theo phán quyết của tòa, lý lẽ này không đủ để trao quyền áp thuế toàn diện.

Phán quyết cũng yêu cầu chính quyền có thời hạn 10 ngày để hoàn tất thủ tục hành chính nhằm chấm dứt hiệu lực của các mức thuế bị vô hiệu.

Trong bối cảnh này, Bộ Tư pháp Mỹ vẫn bảo vệ chính sách của Tổng thống Trump, cho rằng ngành tư pháp không nên can thiệp vào chính sách thương mại, lĩnh vực thuộc quyền hạn rõ ràng của nhánh hành pháp. Tuy nhiên, giới lập pháp và các nhà phê bình cho rằng chính quyền đang cố tình làm lu mờ vai trò giám sát của Quốc hội.

Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Gregory W. Meeks phát biểu: “Phán quyết của tòa án xác nhận rằng các sắc thuế của Tổng thống Trump là hành động vi hiến, lạm quyền và cần được dừng lại ngay lập tức”.

Trước đó, ngày 2/4, Tổng thống Trump công bố kế hoạch áp thuế mới, nhưng tạm hoãn trong vòng 90 ngày để mở đường cho các cuộc đàm phán. Thời hạn này sẽ kết thúc vào ngày 9/7. Chính quyền tuyên bố sẽ tiến hành áp thuế trở lại đối với bất kỳ quốc gia hoặc khối kinh tế nào chưa đạt được thỏa thuận thương mại với Washington sau thời điểm đó.

Tuy nhiên, động thái gần đây từ phía EU, đe dọa áp thuế đáp trả lên hàng hóa Mỹ trị giá gần 100 tỷ EUR đã làm căng thẳng gia tăng. Trong khi đó, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ áp thuế 50% lên hàng hóa EU từ ngày 1/6 vì các cuộc đàm phán “không đạt tiến triển”.

Thị trường chứng khoán Mỹ ghi nhận biến động mạnh sau các tuyên bố trên. Chỉ số chính phục hồi nhẹ vào ngày 27/5 nhờ thông tin tạm hoãn thuế trong dịp lễ, nhưng lại giảm điểm sau khi có phán quyết từ tòa án.

Nhiều chuyên gia kinh tế cảnh báo, chi phí tăng do thuế nhập khẩu sẽ chuyển sang người tiêu dùng Mỹ, có thể đẩy lạm phát tăng cao và buộc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) duy trì lãi suất ở mức cao lâu hơn, làm gia tăng rủi ro cho nền kinh tế.