Bảo hộ chỉ dẫn địa lý ở nước ngoài: Cần quan tâm hơn

Ông Tạ Quang Minh - Viện trưởng Viện Khoa học Sở hữu trí tuệ cho biết, số lượng các sản phẩm được đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại Việt Nam (trong nước) đứng thứ hai ở khu vực Đông Nam Á chỉ sau Thái Lan, song việc đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại thị trường nước ngoài còn rất hạn chế. Không đăng ký chỉ dẫn địa lý tại nước ngoài, nguy cơ hàng hóa Việt Nam bị mất nhãn hiệu rất cao, đồng nghĩa với mất thị trường. Các doanh nghiệp, địa phương có nông sản xuất khẩu có thể bị đối tác nước ngoài đăng ký trước, chiếm đoạt thương hiệu. Cà phê Buôn Ma Thuột, nước mắm Phú Quốc, kẹo dừa Bến Tre... là những minh chứng.

Để hỗ trợ doanh nghiệp đăng ký nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý ở thị trường nước ngoài, mới đây Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ký "Kế hoạch phối hợp hỗ trợ bảo hộ nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam ở nước ngoài trong giai đoạn 2022-2025". 

Trước mắt sẽ lựa chọn ba sản phẩm nổi tiếng gồm vải thiều của Bắc Giang, xoài quả của Đồng Tháp, nhãn quả và long nhãn của Sơn La. Dự kiến, kế hoạch hỗ trợ sẽ mở rộng cho nhiều sản phẩm xuất khẩu tiềm năng, nhất là nông sản, đặc sản nổi tiếng của các địa phương. Tuy nhiên, theo ông Đinh Hữu Phí - Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ: "Sự chủ động của các địa phương, hiệp hội ngành nghề, các doanh nghiệp... trong việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, đăng lý chỉ dẫn địa lý... phù hợp và đúng hướng đối với các sản phẩm của mình cũng là một đòi hỏi rất cần thiết".

Tuy nhiên, điểm yếu của nhiều chỉ dẫn địa lý trong nước hiện nay khiến khó khăn khi tiếp cận thị trường lớn trong nước và khó bền vững trên thị trường thế giới là chưa xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng sản phẩm, chưa áp dụng quy trình sản xuất để tạo ra sự đồng đều cho sản phẩm và chưa sản xuất với quy mô lớn, diện tích sản xuất theo quy trình VietGAP, GlobalGAP còn ít. Do vậy, bên cạnh việc các bộ, ngành đồng hành với địa phương trong việc hỗ trợ đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý, thúc đẩy nông sản vươn ra thị trường thế giới thì chính quyền địa phương, hiệp hội, từng hộ sản xuất, kinh doanh cần có chiến lược phát huy tính bền vững của chỉ dẫn địa lý, tăng cường trao đổi kinh nghiệm về quản lý, khai thác chỉ dẫn địa lý từ các địa phương đã có những thành công nhất định, nếu không sẽ có không ít chỉ dẫn địa lý bị mai một dần.

Thực tiễn đăng ký thành công tại Nhật Bản sẽ là bài học quý báu cho nhiều chỉ dẫn địa lý khác, đó là chính quyền cần quan tâm, khai thác, phát triển chỉ dẫn địa lý ngay sau khi được cấp đăng ký ở trong nước, để từ đó sẵn sàng tiếp cận các thị trường nước ngoài đòi hỏi tiêu chuẩn cao. Quan trọng nhất trong quá trình đó là chủ sở hữu chỉ dẫn địa lý, các ngành chức năng cần tiếp tục nâng cao chất lượng và duy trì tính đặc trưng của sản phẩm; quan tâm nhiều hơn đến việc quảng bá hình ảnh, thương hiệu, gắn với truy xuất nguồn gốc sản phẩm; tăng cường mở rộng sản xuất theo các quy trình VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ, thực hiện cấp mã số vùng trồng, kết hợp với giám sát, đánh giá chất lượng định kỳ của sản phẩm.