Vì sao đồng tệ mạnh lên

Biến động tiền tệ gần đây tại Trung Quốc có thể là phần chuẩn bị của một cuộc cải tổ lớn. Sự thay đổi của đồng tệ sẽ dẫn đến sự thay đổi của thế giới thương mại.

Đọc E-paper

Cách đây mười năm, đồng nhân dân tệ đã xuất hiện trên thị trường tài chính như một "con ngáo ộp" đe doạ không trừ một nền kinh tế nào. Mỹ đã yêu cầu điều tra TQ "thao túng đồng tiền" khi đã cố tình ghìm giá nội tệ và nhờ vậy xuất khẩu hàng hóa đi khắp nơi trên thế giới với giá rẻ nhất mà không quốc gia nào cạnh tranh được.

Mười năm sau đó, sức ép về vấn đề nhân dân tệ vẫn không hề bớt đi. Thế nhưng đây cũng là thời điểm mà nhân dân tệ thay đổi giá trị của nó.

Mặc dù cho phép thả nổi ở mức 1% giá trị công bố của Ngân hàng Trung ương TQ (trước kia mức thả nổi chỉ ở biên độ 0,5%), đồng nhân dân tệ hồi cuối tháng 5/2013 chỉ còn dao động ở mức 6,12 nhân dân tệ một đô la Mỹ, tăng 35% giá trị so với tháng 6/2003.

Việc mạnh lên của đồng nhân dân tệ phải ánh sức mạnh nội tại của nền kinh tế TQ, như tỷ lệ tăng trưởng kinh tế luôn cao và ổn định, lực lượng lao động dồi dào... Thế nhưng việc tăng tỷ giá hối đoái nhanh như hiện nay lại trở thành vấn đề khó hiểu và khó xử đối với các quốc gia khác.

Tăng tỷ giá hối đoái trong bối cảnh lạm phát giảm mạnh đến giảm phát, chỉ còn 2,1% năm và xuất khẩu giảm mạnh, chỉ tăng 1% so với cùng kỳ năm trước.

Theo nhận định của giới phân tích, việc TQ tăng giá đồng nhân dân tệ sẽ làm ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế và thương mại thế giới. Một ví dụ, TESCO, chuỗi siêu thị Anh, thường trả cho nhà cung cấp TQ đồng tiền nào mạnh hơn, thường là USD, thế nhưng hiện tại, trước thực trạng đồng nhân dân tệ mạnh lên, TESCO trả cho nhà cung cấp TQ bằng nhân dân tệ.

TESCO chỉ là một phần của xu thế chung. Trong quý IV năm 2012, thanh toán bằng nhân dân tệ đạt 900 tỷ (tương đương 145 tỷ USD), chiếm tới 14% tỷ trong trao đổi thương mại của TQ. Chỉ ba năm trước, con số này còn khiêm tốn, đến mức gần như không có gì.

Nhân dân tệ hiện chiếm 15% tỷ trọng giao dịch quốc tế. Doanh nghiệp xuất khẩu và nhập khẩu TQ bắt đầu sử dụng nhân dân tệ thanh toán giao dịch và các nhà đầu tư TQ thì sử dụng đồng tiền nội tệ để đầu tư ra nước ngoài.

Đồng nhân dân tệ hiện đã được ưa chuộng thanh toán không chỉ ở thị trường tài chính quốc tế gần gũi là Hồng Kông mà còn cả Singapore và London với 14 tỷ nhân dân tệ đang nằm trong các tài khoản ngân hàng tại đây.

Mới đây, tại Đài Bắc, Đài Loan, một ngân hàng thanh toán TQ đã được mở, và các ngân hàng ở Đài Loan bắt đầu mở cho khách hàng tài khoản nhân dân tệ. Các động thái này cho thấy phản hồi tích cực của thị trường trong việc tiếp nhận đồng nhân dân tệ trở về với giá trị thực của nó, sau nhiều năm bị kiểm soát chặt chẽ.

Các nhà hoạch định chính sách TQ đang kỳ vọng gì ở chính sách tăng giá nhân dân tệ? Đây quả thực là một câu hỏi rất khó trả lời.

Đề cập đến vấn đề này, ông Peng Wensheng, Ngân hàng CICC, một ngân hàng đầu tư lớn tại TQ, cho rằng, việc tăng giá đồng nội tệ trong năm nay rõ ràng phản ánh một thực tế là lãi suất ngân hàng tại TQ đang cao hơn bất cứ đâu khác trên thế giới cũng như không còn ai phải lo ngại về việc mất giá đồng tiền.

Động cơ của các nhà tư bản đã rõ, nhưng còn với nhà nước TQ thì sao? Theo Mark William, nhà tư vấn tại Capital Economics, đồng nhân dân tệ mạnh đang phản ánh tham vọng của TQ về một cuộc cải tổ lớn.

Chỉ mới tháng trước, ông Lý Khắc Cường, Thủ tướng TQ đã công bố chính sách mới về nới lỏng kiểm soát kinh tế sẽ được đưa vào áp dụng trong năm sau.

Nếu đồng nhân dân tệ ở dưới giá trị thị trường một khoảng cách lớn, thị trường ngoại hối TQ có thể trở nên bất ổn nghiêm trọng khi chính sách này được đưa vào thực thi.

Đưa nhân dân tệ về giá trị thực có thể dưới mắt các nhà lãnh đạo mới, sẽ là điều kiện tiên quyết để đảm bảo nới lỏng kiểm soát kinh tế tại TQ không gây ra các biến động tiêu cực.

Trong vài tuần qua, cơ quan quản lý ngoại hối đã phải có động tác kiểm soát và giảm bớt tình trạng vốn đổ vào TQ quá nóng dưới hình thức xuất siêu. Đồng nhân dân tệ không bị tăng quá mức.

Việc giảm kiểm soát luồng vốn đổ vào TQ luôn được xem xét rất cẩn trọng. Có thể mất thêm mười năm nữa đồng nhân dân tệ mới có thể trở thành đồng tiền thực sự tự do.